„Serce ma swoje racje, których rozum nie ma.” Udowodnij, że dewiza B. Pascala była bliska wielu bohaterom literackim
Dewiza Pascala była bliska wielu bohaterom
literackim, żyjącym w różnych okresach historycznych, a szczególnie tym, którzy
żyli w epokach stawiających sobie za cel właśnie kult uczucia, serca. Taką
epoką z pewnością był romantyzm, który opisywał świat przez pryzmat uczucia.
Ale w każdej epoce, nawet takiej, która stawiała przed sobą cele utylitarne,
żyli bohaterowie kierujący się
w życiu osobistym i w działaniu publicznym
bardziej sercem niż rozumem.
Ludzie najczęściej usiłują kierować się rozumem,
ale często zawierzają sercu. Podążanie za głosem serca nadaje bowiem naszemu
działaniu spontaniczności. Parą bohaterów literackich, która całkowicie
zawierzyła racji swoich serc, byli Tristan i Izolda z XII–wiecznego romansu
rycerskiego Dzieje Tristana i Izoldy.
Tristan z Lonii, siostrzeniec króla Kornwalii
Marka, był dzielnym i szlachetnym rycerzem. Długo uczył się rzemiosła wojennego
i miał już w swoim życiu sukcesy – uwolnił kraj od potwora Marchołta. Wydawać
by się mogło, że był młodym, rozsądnym człowiekiem, który stawiał przed sobą
konkretne cele i słuchał racji
swego rozumu. Jednak kiedy wiózł złotowłosą
Izoldę, którą miał poślubić Marek, wypił napój nasycony ziołami i zakochał się
bez pamięci. Izolda też zapałała do niego miłością i od tego momentu nic nie
było w stanie pokonać ich wzajemnego uczucia. Miłość przyniosła im ogromne
cierpienie.
Dla Izoldy z pewnością byłoby lepiej zapomnieć o
Tristanie, zaś dla Tristana ożenić się z jakąś bogatą dwórką i dbać o honor i
miłość swojego wuja. Ale oni słuchali jedynie głosu własnych serc. Racje rozumu
nie przemawiały do nich zupełnie.
Gdy król Marek dowiedział się o potajemnych
spotkaniach kochanków i zagroził im śmiercią, wówczas oboje schronili się w
lesie i tam wiedli tułacze życie. Później próbowali słuchać rozsądku. Izolda
wróciła do męża, Tristan poślubił inną kobietę. Ale serce to nie sługa, nie
słucha, gdy rozum i rozsądek mówią „nie”. Rozdzieleni kochankowie musieli się
spotkać – w chwili śmierci, która połączyła ich na zawsze.
Kolejnym bohaterem idącym za głosem serca był Werter,
tytułowy bohater powieści epistolarnej Goethego. Żył on w czasach
preromantyzmu, a epoka ta uznawała tylko racje serca. Nic więc dziwnego, że
miłości poświęcił Werter swoje młode życie. Zakochał się w dziewczynie
zaręczonej z innym mężczyzną. Choć wiedział, że Lotta nigdy nie będzie należała
do niego, nie potrafił odejść. Pragnienie spotkania, rozmowy było silniejsze od
wszelkich racji rozumu. Nie miało dla niego znaczenia to, że był młody, mógł
żyć, robić karierę, znów kochać. Wiedział, że jego uczucie nigdy się nie
spełni, a mimo to nie potrafił, a może nie chciał uwolnić się od niego. To
doprowadziło go do depresji, a w końcu do samobójstwa.
W literaturze pozytywistycznej spotykamy Stanisława
Wokulskiego, bohatera powieści Bolesława Prusa Lalka. Wokulski jest człowiekiem
ambitnym, pragnącym osiągnąć w życiu określoną pozycję, z pozoru bardzo rozsądnym,
jak najdalszym od wszelkich porywów serca i namiętności. A jednak w imię
miłości do ojczyzny
po wybuchu powstania styczniowego przyłączył się
do walczących, porzucając wszystko, przede wszystkim marzenia o nauce. To serce
podyktowało mu ten krok. Tak samo było, gdy spotkał Izabelę Łęcką. Miłość do
tej pięknej arystokratki wyzwoliła w nim tyle energii, że mógłby góry
przenosić. Dla niej rzucił się w wir pracy. Jednocześnie zaczął postępować
nielogicznie, jakby zatracając cały swój rozsądek, a wszystko po to, by jego
uczucie zostało odwzajemnione. Pragnął tego, co – jak mu się wydawało – da mu
szczęście.
Powyższe wzmianki o kilku bohaterach literackich
pozwalają zrozumieć, że częstokroć racje serca są silniejsze od rozsądku,
którym trudno jest się tylko kierować w życiu. Racje serca są drogowskazem dla
ludzkich uczuć, pragnień i dążeń. Rozsądek nie pozwoliłby kochać, nienawidzić,
brać udział w z góry skazanej na klęskę walce o wolność ojczyzny, rezygnować z
wygody i spokoju w imię miłości do drugiego człowieka, albo wspinać się na
kolejny nie zdobyty szczyt.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach