„Samotność, cóż po ludziach?” – najciekawsze Twoim zdaniem literackie portrety bohaterów skazanych na samotnoś
Bohaterowie opisywani przez literaturę różnych
epok, którzy nie byli rozumiani przez otoczenie, bardzo często doświadczali
uczucia samotności. Myślę, że takiej samotności doświadczali przede wszystkim
ci, którzy przerastali innych ludzi pod różnymi względami. Najczęściej
inteligencją, wyobraźnią i predyspozycjami wodzowskimi. Niektórzy wybierali
samotność, aby zrealizować ideę, która im przyświecała, i poświęcali jej całe
swoje życie.
Samotność, cóż po ludziach? Słowa te wypowiedział główny bohater III
części Dziadów Adama Mickiewicza w Wielkiej Improwizacji. Konrad, filareta,
zdaje sobie sprawę z tego, że jest równocześnie poetą, który siłą przeżyć i
uczuć przerasta swoich towarzyszy więziennych. I dlatego czuje się nie
zrozumiany i samotny.
Pragnie dokonać sam wielkich rzeczy – przyczynić
się do wyzwolenia umęczonej Ojczyzny. I tylko on – jego zdaniem – poeta, ma
prawo domagać się tego od Boga. Godzi się więc na osamotnienie, wręcz skazuje
na nie, ponieważ chce osiągnąć cel, który przed sobą postawił.
Większość polskich bohaterów romantycznych to
samotnicy z wyboru, którzy – właśnie dlatego, że przerastali otoczenie pod
każdym względem – stawiali przed sobą wielkie cele. Kordian z dramatu Juliusza
Słowackiego przypomina bardzo Konrada. Podobnie jak tamten, postanawia życie
poświęcić wyzwoleniu Polski.
Aby osiągnąć swój cel, godzi się z samotnością.
W podziemiach katedry św. Jana liczy jeszcze na współpracę z innymi, ale wyniki
głosowania uświadamiają mu, że został skazany na samotność z wyboru, w momencie
kiedy zdecydował się na zabicie cara – króla Polski. Kiedy pełni służbę w
przedpokoju monarchy, czuje się
samotny i opuszczony przez wszystkich i być może
również dlatego nie jest w stanie dokonać zabójstwa. Również przed śmiercią, na
która został skazany, odczuwa Kordian głęboko swoje osamotnienie. Ale właśnie
owa samotność, którą wybrał, spowodowała, że był w stanie skoncentrować się na
jednym wybranym celu i jemu poświęcić całe swoje życie.
Innym bohaterem, który doświadczył samotności
wśród ludzi, był Jacek Soplica – ksiądz Robak z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.
Początkowo był człowiekiem bardzo towarzyskim, miał licznych przyjaciół,
znajomych i popleczników. Los jednak skazuje go na to, że zmuszony jest wybrać
samotność. Po przeżyciu nieszczęśliwej miłości do Ewy i zabiciu Stolnika
postanawia zrezygnować
z życia świeckiego i wybiera życie samotne w
zakonie bernardynów. Pragnie odpokutować za swoje winy i resztę życia poświęcić
działalności patriotycznej. Z oddalenia kieruje tylko życiem i wychowaniem
swojego jedynego syna Tadeusza, który dorasta w Soplicowie. Ksiądz Robak zdawał
sobie z pewnością z tego sprawę,
że samotność, którą wybrał, pozwoliła mu poświęcić
się całkowicie działalności politycznej i patriotycznej.
Następnym bohaterem, którego chciałabym przedstawić,
jest hrabia Henryk z dramatu Krasińskiego Nie-Boska komedia. Przyczyną
osamotnienia bohatera jest poetyckość jego natury, na którą został skazany
przez los. Hrabia również wybiera samotność. Jako poeta czuje się nie
zrozumiany przez żonę i rodzinę i dlatego ucieka w marzenia i świat poezji.
Egoizm Hrabiego spowodował, że nie
dostrzegł on duchowych cierpień żony, a później
syna. Wybrał samotność, ponieważ sądził, że najbliżsi mu ludzie nie będą w
stanie zrozumieć tego, czym jest dla niego poezja. Hrabia czuje się również
wyobcowany, w momencie gdy podejmuje się przywództwa nad własną klasą –
arystokracją. Pragnie bronić świata, w którym
sam dostrzega wiele zła, co również wzmaga
jeszcze jego osamotnienie. W końcu popełnia samobójstwo.
Zupełnie innym, zdawać by się mogło, bohaterem,
który skazał się na samotność wśród ludzi, był doktor Judym z powieści Stefana
Żeromskiego Ludzie bezdomni. Był to młody człowiek, któremu udało się zdobyć wykształcenie
i uciec od „rynsztokowego” życia, jakie wówczas pędzili ludzie z jego sfery.
Nie bardzo potrafił znaleźć sobie właściwe miejsce w społeczeństwie. Wyobcowany
ze środowiska proletariatu miejskiego, z którego się wywodził, z odrazą patrzył
na życie ludzi z tych sfer. Ale choć współczuł biedakom, nie miał już z nimi
wspólnego języka. Wejście w świat ludzi dobrze sytuowanych nie spełniło jego
oczekiwań. Poznaje niewielką wartość moralną tego środowiska, egoizm i pogardę
dla ludzi niżej stojących w hierarchii społecznej. Początkowo próbuje walczyć z
oportunizmem i obojętnością ludzi bogatych, ale nie odnosi sukcesów. Nie
znajduje zrozumienia najpierw w środowisku warszawskich lekarzy, zaś później u
właścicieli Cisów. Dzięki swojej wrażliwości na krzywdę ludzką i chęci
działania na rzecz najbiedniejszych, pozostaje do końca bezdomny i osamotniony.
Jest więc Judym skazany na samotność dzięki własnej naturze, która nie pozwala
mu pogodzić się ze złem tego świata. Wybiera życie w pojedynkę – bez żony i
rodziny tylko dlatego, ażeby poświecić się dla innych. Odrzuca szczęście z ukochaną
Joasią, by nie przeszkadzała mu w pracy społecznej.
Myślę, że wszyscy bohaterowie, których opisałam
wyżej, mimo iż żyli wśród ludzi, czuli się samotni i wyalienowani. Wszyscy oni
zostali w jakiś sposób na ten stan skazani, dzięki sytuacji w jakiej się
znaleźli lub naturze, którą obdarzył ich los. Świadomie często wybierali
samotność, aby poświęcić się idei, którą uważali za najważniejszą. Dzięki temu
większość z nich dokonała jednak czegoś w życiu i potrafiła skierować uwagę
społeczeństwa w pożądanym przez siebie kierunku.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach