Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

Ubezpieczenia społeczne – to ubezpieczenia typu osobowego wprowadzone przez ustawodawcę, zajmuje się nimi ZUS, powstają z mocy ustawy z chwilą zawiązania stosunku pracy. Ubezpieczenia gospodarcze – obejmują ubezpieczenia osobowe i majątkowe. Ubezpieczenie to narzędzie gospodarcze, którego celem jest łagodzenie lub całkowite likwidowanie negatywnych skutków wydarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego łagodzenia na wiele jednostek, które takie zdarzenia zagrażają. Ubezpieczenia działają na zasadzie scentralizowanego zakładu ubezpieczeń, umowa ubezpieczeniowa - stosunek prawny. Suma ubezpieczeń – uzgodniona między ubezpieczycielem a ubezpieczającym, wartość przedmiotu wartość ubezpiecz. Ryzyko subiektywne – jest mierzone metodami psychologicznymi. Ubezpieczyciela interesuje, jaki jest poziom niebezpieczeństwa. Poziom ryzyka musi być zawarty w określonej liczbie (0 – 1). 0 – nie wystąpi – zerowy poziom ryzyka. 1 – ubezpieczyciel nie zechce przyjąć takiego ryzyka. Parametry poziomu ryzyka - częstotliwość wystąpienia strat, jak często może wystąpić zdarzenie losowe - potencjalna wartość ubezpieczonego przedmiotu jest niewielka, to jest przewidywany niewielki rozmiar szkody. Poziom ryzyka mierzy się za pomocą danych statystycznych i badań matematycznych . Zakłady ubezpieczeniowe prowadzę statystykę, która służy do klasyfikacji ryzyk i te wyliczenia stanowią podstawę ceny ubezpieczeniowej. Zdarzenie losowe – szczególnego rodzaju zdarzenia cywilno-prawne. Wskazują statystyczną prawidłowość, dające się określić metodami matematycznymi i mają charakter masowy. Zalety ubezpieczenia: 1. Nieograniczona podaż usług ubezpieczeniowych. 2. Powszechna dostępność do usług ubezpieczeniowych. 3. Szybkość kompensacji. 4. Pewność kompensacji. 5. Bezkonfliktowy charakter procedur odszkodowawczych. 6. Bezwzględna taniość usług. Wady: 1. Nieubezpieczalność niektórych ryzyk. 2. Groźba niewypłacalności ubezpie. 3. Brak pełności kompensacji. 4. Przewlekłość procedur udzielania kompensacji. Ubezpieczyciel – podmiot prowadzący za zezwoleniem organu państwowego (PUNU), działanie w formie S.A. lub Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Ubezpieczający – os. fizyczna lub prawna, której życie, zdrowie lub interes majątkowy są przedmiotem ubezpieczenia. Podstawy zasady ubezpieczeń. 1. Zasada realności – gdy suma ubezpieczeń gwarantuje pełne zaspokojenie, wyrównanie w przypadku zaistnienia szkody. 2. Zasada pełności – skierowane pod adresem ubezpieczycieli. 3. Zasada powszechności – najpewniej realizuje się w ubezpieczeniach powszechnych. Gwarancje zasad: - przepisy prawa materialnego - uruchomienie aparatu władzy i sądowniczego - nadzór nad ubezpieczeniami ze strony PUNU (państwowy urząd nadzoru ubezpiecz.) - rzecznik ubezpieczeniowy Gwarancje pozaprawne. - zasobność finansowa zakładu ubezpieczeń (PUNU wydaje licencje tym zakładom, które posiadają określony kapitał). Zasada pełności zapewnia likwidację szkody bezpośr. jak również zwrot korzyści, których została dana osoba pozbawiona ze względu na powstanie szkody. Szkoda – to wszelki uszczerbek jakiego doznaje majątek ubezpieczonego. Zasada powszechności. - podmiotowa - przedmiotowa Istotą jest to, aby organizacyjne i funkcjonalnie zabezpieczenie każdej jednostce zainteresowanej ubezpieczeniem możliwość korzystania z ubezpieczeń. Prowadzenie działalności ubezpieczeniowej. Zakład ubezpieczeń ze środków czasowo wolnych może czasowo lokować w bankach. Środki te są oprocentowane przez co może obniżyć koszty usług. Każde ryzyko powinno się samo finansować (wystarczyć na opłaty administracyjne, wypłatę odszkodowań oraz odchylenia). Zakłady ubez. mogą udzielać pożyczek hipotecznych wysokoprocentowych. Zawarcie ubezpieczenia z zapewnieniem dalszych wymogów zabezpiecza majątek narodowy przed kataklizmami. Podstawy podziału ubezpieczeń. 1. Przedmiotowe - na życie (osobowe) - zdrowotne (od nieszczęśliwych wypadków) - majątkowe 2. ......................... - dobrowolne – z mocy oświadczenia woli - obowiązkowe – z mocy prawa Ogólne warunki ubezpieczenia. - precyzyjnie określają prawa i obowiązki poszczególnych stron, w polisie oznaczone zostają strony, przedmiot ubezpieczenia, czas trwania, zabezpieczenia, upusty w składce. - ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody umyślne, rażące niedbalstwo. - jeśli wina leży po stronie osoby trzeciej (niedbalstwo lub jest winna danego czynu), ubezpieczycielowi służy ubezpieczenie zwrotne (regres ubezpieczeniowy) Ubezpieczenia osobowe. - śmierć - uszkodzenie ciała - rozstrój zdrowia Warunki zdarzenia, aby były uznane za nieszczęśliwy wypadek: - na osobę było skierowane działanie zewnętrzne - nagłe zdarzenie - niezależne od woli danej osoby Wyjątek stanowi zawał i wylew krwi do mózgu, można włączyć do ubezpieczenia po opłaceniu dodatkowych składek. W przypadku ubezpieczeń osobowych mamy do czynienia ze świadczeniem a nie z odszkodowaniem, ponieważ życia nie można określić w kwocie. Jest też zasada uposożanego? (kto dziedziczy po śmierci ubezpieczonego) - po złożeniu oświadczenia woli ubezpieczonego dziedziczy osoba przez niego wskazana - w przypadku braku takiego oświadczenia dziedziczą zstępne W przypadku częściowego uszkodzenia ciała świadczenie otrzymuje poszkodowany – ubezpieczony. Ze względu na zmieniające się warunki społ. – ekono. Niektóre państwa wprowadzają coraz szerszy pakiet ubezpieczeń obowiązkowych, które mają służyć poszkodowanym. Ogólne warunki ubezpieczeń obowiązkowych ustala minister finansów rozporządzeniom. Natomiast przy ubezpieczeniach dobrowolnych każdorazowe warunki ustala ubezpieczyciel. W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych ustala się ustępstwa na korzyść ubezpieczonego. Przy ubez. dobrowolnych ogólne warunki ubezpieczenia ustala ubezpieczyciel. Umowy zawartej nie można zmienić. Ubezpieczyciel może zaostrzyć taryfy płaconych składek jeśli rośnie ilość wypadków. W ubezpieczeniach obowiązkowych taryfa składek może ulec zmianie. Reasekuracja - to odsprzedanie pewnego % ryzyk i przekazanie części odpowiedzialności za poniesione ryzyko. Może być: - bierna - czynna Ten kto odsprzedaje to cedent (bierny) ten kto przyjmuje pełni asekuracje czynną. Koasekuracja – polega na udziale w danej umowie kilku ubezpiezycieli od początku. Reasekuracja - to odsprzedanie pewnego % ryzyk i przekazanie części odpowiedzialności za poniesione ryzyko. Rodzaje reasekuracji: 1. r. czynna – ten kto przejmuje ryzyko 2. r. bierna – ten kto odstępuje ryzyko Cedent – ten kto odsprzedaje ryzyko Keasekurator – ten kto przejmuje ryzyko Reasekuracja obligatoryjna – przymus reasekurowania ze względu na niedopuszczanie do utraty płynności finansów (nakazuje np. zarząd). Każda umowa reasekuracyjna podlega negocjacjom stron. Jeżeli dojdzie do konsensusu to umowa jest podpisywana. Funkcje reasekuracji: 1. jest stabilizacja wyników fin. ubezpieczyciela 2. wzmocnienie podstaw fin. (jeżeli nie wypłaci się dużo odszkodowań, to jest dochód) 3. zwiększenie możliwości akceptacyjnej (ubezpieczyciel może też prowadzić inną działalność) 4. wyrównywanie wahań wyników fin. (w okresach miesięcznych, kwartalnych, rocznych) Koasekuracja – podział danego ryzyka na wielu ubezpieczycieli. Występuje bezpośredni stosunek między ubezpiecycielem a ubezpieczającym. Istnieje tyle umów ile jest koasekuratorów wszyscy koasekuranci zbierani są na jednej liście. Jeżeli jest więcej ubezpieczycieli niż dwóch to wybiera się przedstawiciela. Podstawy prowadzenia działalności ubezpie. w Polsce: Działalność ubez. jest szczególnym rodzajem działalności gospodarczej, została ona uregulowana przez przepisy kodeksu handlowego i cywilnego. Warunki działalności ubezp. – są to akty prawne, które stwarzają normy dla działalności ubezpieczeniowej. Zezwolenie na działalność ubezpieczenia zgodnie z ustawą z 90r. wydaje tylko Minister Finansów, działanie bez tej licencji grozi karą ograniczenia wolności do lat 2. Aby dostać licencje należy spełnić warunki: 1. Złożyć wniosek o prowadzenie tej działalności, określić nazwę, siedzibę, zakres działania, wysokość kapitału akcyjnego, wykaz założycieli i rady nadzorczej, nazwisko akcjonariusza, wybrać formę organizacyjną: 1) spółka akcyjna, 2) towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych. Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych ma charakter regionalny i przyjmuje małe ryzyka, nie może prowadzić działalności reasekuracyjnej. Spółka akcyjna prowadzi działalność na terenie całego kraju, może prowadzić dział reasekuracyjny. 2. Do wniosku musi być dołączony plan działania i dowód posiadania środków własnych. 3. W załączeniu wniosku powinien znajdować się statut działalności i projekt ogólnych warunków ubezpieczeń dobrowolnych i obowiązkowych. Istnieje pośrednictwo ubezpieczeniowe, agent ubezpieczeniowy – jego działalność nie jest działalnością ubezpieczeniową działa on jedynie w imieniu ubezpieczyciela, powinien mieć koncesje. Pośrednictwo ubez. polega na wykonywaniu czynności fakt. i prawnych określonych w umowie. Pośred. ubez. regulowane jest ustawą. Każdy pracownik danego zakładu ubez. może zawierać umowy lub dokonują tego pośrednicy w imieniu zakładu. Polskie Biuro Ubezpieczeń Komunikacyjnych. OC pojazdów zrzeszają się PBUK. Przedmiotem tej działalności jest zawieranie umów z zakładami innych państw (pozwolenie na poruszanie się pojazdem za granicą), organizuje likwidację szkód za granicą. PBUK jest finansowane przez członków tego biura, działalność reguluje statut. Rzecznik ubezpieczeniowy – jest powoływany przez ministra finansów na kadencję 4 lat, jest rzecznikiem praw ubezpieczeniowych, rzecznik co roku składa sprawozdanie ministrowi finansów ze swej działalności, powołuje on radę jako organ doradczy i pomocniczy. Funkcje rzecznika. - reprezentowanie i ochrona interesów ubezpieczeń - opiniuje projekty ustaw - informuje PUN o nie wywiązywaniu się z umów jakiegoś zakładu - inicjuje prowadzenie edukacji i zakresu ubezpie. Cechy podmiotu ubezpieczyciela. - z góry oznaczony celowy charakter funduszu ubezpiecz. - Specyficzne metody tworzenia i rozdziału funduszu oparte są na przesłankach dotyczących ryzyka i jego badania - Prowadzenie i zarządzanie działalnością ubez. przez wyspecjalizowane podmioty gosp. - Jednorodny ale nie jednolity charakter prowadzenia dział. ubezp. - Bardzo szczegółowa normatyzacja prawa zakładu ubez. Gospodarka finansowa zakładów ubez. – to gromadzenie przychodów i dokonywanie wydatków zakł. ubez. Gospodarka finansowa ubezpieczycieli (czynności). 1. planowanie finansów 2. źródła i formy realizacji przychodów pieniężnych i ich samorelizacji 3. wydatki oraz ich realizacja 4. ewidencja sprawozdawczość i analiza finansowa Najważniejszym segmentem gospodarki finansowej zakładu ubez. jest: 1. zachowanie stałej wypłacalności ubezpieczyciela 2. posiadanie stałej ciągłej płynności finansowej Cały system opiera się na zasadach: 1. gromadzenie finansów środkami własnymi ubezpieczyciela 2. ustalenie rezerw techniczno – ubezpiecz. Składki na przyszłe zobowiązania. 3. zasada finansowej równowagi operacji ubezp. Ubezpieczyciel musi posiadać środki własne typu gwarantującego są to środki akcjonarjusza. Zakłady Ubezpieczeń. 1. Ustawowe są tworzone ustawowe fundusze (w oparciu o przepisy prawa) 2. Decyzję organów ubezpieczyciela (w oparciu o statut) Do własnych środków należą: - kapitał akcyjny i zapasowy - kapitał zakładowy i rezerwowy Kapitały gwar. zależą od formy działalności, od pozycji ubezpieczyciela na rynku. Zasada generalna: kapitał akcyjny określony przy zawieraniu decyzji o nadaniu koncesji powinien być nie naruszalny. Operacyjny kapitał akcyjny ma charakter twórczy co może prowadzić do rozwoju firmy, jest utworzony w niektórych jednostkach. W ubezpieczeniach kapitał akcyjny ma charakter bierny nie może być przeznaczony na inne cele, może być powiększony poprzez emisję lub z racji nie pobrania dywidendy przez akcjonarjuszy. Powiększenie kapitału akcji przez dywidendę może nastąpić tylko wtedy, gdy jest dodatni wynik finansowy w spółce. Fundusz zapasowy tworzy się z zysku bilansowego, z odpisów ze składek, dopłat akcjonarjusza. Im więcej funduszu zapasowego tym lepsze (bezpieczniejsze) utrzymanie się na rynku. Kapitał zapasowy powinien być jak najwyższy, wielkość optymalna czyli zapewniać musi pełną wypłacalność. Kapitał zapasowy tworzy się w oparciu o wielkość portfela ubezpieczenia, im większy tym większy musi być kapitał zapasowy i większe składki. Im większy kapitał zapasowy tym wiarygodniejsza pozycja ubezpieczyciela na rynku. Kapitał zapas. zależy również od rodzaju prowadzonej działalności ubezp. Wysokość kapitału zapas. stanowi pewien procent składek rocznych, stanowi margines zabezpieczeniowy i margines wypłacalności. W zakładzie ubezp. tworzone są też fundusze celowe (podmiotowe i przedmiotowe) są one tworzone statutowo i ustawowo np.: 1. fundusz organizacyjny 2. fundusz socjalny 3. rezerwa na dywidendę 4. inne fundusze socjalne 5. rezerwa na różnicę kursów walut 6. fundusz prewencyjny (zapobiegawczy) Rezerwy techniczno-ubezpiecz. – tworzenie ze składek, które wystarczyłyby na bieżące pokrycie strat. Rodzaje strat: 1. rezerwy na nie wypłacone świadczenia i roszczenia 2. rezerwy składek na pokrycie ryzyk niewygasłych 3. rezerwy składek na ubezpieczenia na życie 4. skapitalizowane wartości rent Sposoby obliczenia rezerw tech.-ubez. wg. Systemu szacunkowego lub danych statystycznych. Przy obliczaniu rezerw szkodowych bierze się pod uwagę: - szkodliwość szacunkową oblicza się ją, gdy szkoda jest zgłoszona i w przybliżeniu obliczona - szkodliwość statystyczna, ma miejsce gdy zależy od danego portfela ubezpieczeniowego i nie jest zgłoszona ale może być zgłoszona w terminie, obliczana według współczynnika Rezerwy na ryzyka niewygasłe – szkody za której ryzyka nie została jeszcze pobrana składka. Zasada obow. w ubezp. to samofinansowanie się składek i opiera się na prawidłowej polityce fina. Przychody z ubezpieczeń inne dochody, zwroty reasekuacyjne powinny być równe wypłaconym odszkodowaniom co umożliwia równow. operacji ubez. Aby w przybliżeniu określić fundusz ubez. oraz określić odpowiednią klasę ryzyka i parametry tego ryzyka bierze się pod uwagę: - częstość szkód (liczba wypadków do liczby ubezpieczonego ryzyka) - rozszerzalność wypadków (przedmioty zniszczone ilość wypadków) - intensywność wypadków odszkodowań do sumy ubezpieczenia) - wskaźnik wartości (przeciętna suma ubezpieczenia do przeciętnej sumy ubezpieczenia wszystkich przedmiotów) Ten wskaźnik określa wskaźnik szkodliwości, który pozwala na ocenę finansową, rentowność ubezpieczenia, jest sprawdzeniem kalkulacji składek ubezpieczeniowych. Wszystkie fundusze są zapisywane w działalności ubezpieczeniowej, rezerwy są zapisywane na wypłatach przyszłych odszkodowań. Zakład ubezpieczeniowy ma zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, system finansów ubezpieczycieli zezwala na odpowiednią gospodarkę finansową. Podstawowym elementem przynoszącym korzyści są tzw. Inwestycje. Decyzje inwestycyjne są połączone z ryzykiem. Istnieje groźba zachwiania polityki finansowej i pozbawienia zakładu ubezpieczeń płynności finansowej. Wolne środki zakładu ubezpieczeń powinny dawać dochody i pracować na rzecz polityki finansowej. Polityka finansowa musi być racjonalnie prowadzona. Są dwa rodzaje inwestycji, które ubezpieczyciel może prowadzić: - finansowa (lokaty), jest to specyficzny rodzaj działalności finansowej, ponieważ intencją jest, aby środki dawały jak największy dochód. Zakład ubezpieczeń powinien uważać, gdzie lokuje swoje środki. Lokaty powinny być zróżnicowane - materialna (inwestycja produkcyjna), środki lokowane są w przedsiębiorstwa niefinansowe np. akcje, obligacje, papiery wartościowe, nieruchomości itp. Istnieją pewne zasady inwestowania: a) odpowiednie rozpoznanie rynku b) rozpoznanie kondycji finansowej c) lokaty muszą być rentowne d) płynność lokat Rynek kapitałowy to poszukiwanie funduszy na zaspokojenie potrzeb inwestycyjnych, dzieli się na: obligacje skarbu państwa, obligacje samorządu terytorialnego, obligacje przedsiębiorstw. Lokaty wierzytelności są to obligacje, pożyczki dłużnika, listy zastawne, czasowe udostępnianie środków za określone korzyści. Najkorzystniejsze jest lokowanie na rynku nieruchomości, nie może być zainwestowane więcej niż 20% kapitału akcyjnego. Inwestowanie w nieruchomości pozwala na ochronę przed inflacją. Lokaty rzutują na wartość bilansową przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego. Dobre ukształtowanie portfela stanowi gwarancję płynności finansowej. Największej płynności wymagają środki bieżące, najmniej lokaty kapitałowe. Lokaty kapitałowe mogą być stosowane przez ubezpieczyciela, który posiada dużo pozyskanych ryzyk na znajomość rozkładu tych ryzyk. Bardzo pewną lokatą są obligacje rządowe, maja one gwarancję Skarbu Państwa i nie ma obawy przed upadłością. Działalność ubezpieczyciela jest wysoce znormatywizowana, określone są wielkości inwestowania. Czynniki zewnętrzne, polityczne, które określają wysokość inwestowania to np. polityka podatkowa, sytuacja rynkowa. Czynniki wewnętrzne to rodzaj prowadzonej działalności. Towarzystwo ubezpieczieczeniowe staje się automatycznie wierzycielem po ulokowaniu środków. Jeżeli bank lub podmiot gospodarczy proponuje bardzo wysokie oprocentowanie, nie powinno to stanowić zachęty finansowej, może to być powodem załamania płynności finansowej. Jeżeli podmioty proponują podobną stopę zwrotu to należy preferować przedsiębiorstwa o mniejszym ryzyku. Spośród inwestycji o równym ryzyku należy wybrać inwestycje o wyższej stopie zysku. Ze względu na swobodę nawiązywania stosunków prawnych dzieli się ubezpieczenia na: dobrowolne i obowiązkowe. W przypadku ubezpieczeń obowiązkowych dobrowolność występuje jedynie przy wyborze ubezpieczyciela. Ustawodawca nakazuje obowiązek ubezpieczenia, jeżeli osoba fizyczna lub prawna wejdzie w posiadanie przedmiotu podlegającego ubezpieczeniu obowiązkowemu. Jeżeli sytuacja w kraju będzie sprzyjać, można wprowadzać nowe ubezpieczenia obowiązkowe. Ustawodawca ustanawia ubezpieczenia obowiązkowe, jeżeli działania podmiotu sa narażone na duże ryzyko. Obowiązkowe ubezpieczenia to: - OC kierujących pojazdami silnikowymi - OC gospodarstw rolnych ponad 1h - Ubezpieczenia budynków powiązanych z budynkami gospodarstw rolnych Ustawa z 1996 roku wprowadza obowiązkowe ubezpieczenia doradców podatkowych, ponieważ prowadzą działalność o dużym ryzyku. Ubezpieczyciel przedstawia ministrowi finansów ogólne warunki ubezpieczeń. Zasady dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych określa ubezpieczyciel. Ogólne warunki określają prawa i obowiązki ubezpieczonych, sankcje za zerwanie umowy terminu zgłaszania szkody itp. Warunkiem ubezpieczenia jest zawarcie umowy określanej przez prawo. Ubezpieczenia obowiązkowe występują wtedy, gdy wymaga tego interes społeczno-ekonomiczny, wynika to z potrzeby ochrony poszkodowanych. Ubezpieczenia dobrowolne są to wszystkie rodzaje ubezpieczeń oprócz ubezpieczeń obowiązkowych. Podział ubezpieczeń: 1. ze względu na podmiot ubezpieczenia dzielimy na: majątkowe i osobowe 2. indywidualne (1polisa – 1ryzyko) i zbiorowe(1polisa – wielość ryzyk) 3. publiczne i prywatne 4. komercyjne i wzajemne 5. ze względu na lokalizację ryzyka: morskie i lądowe 6. międzynarodowe i krajowe Cztery okresy rozwoju ubezpieczeń: 1. Czasy starożytne, średniowieczne do końca XIV wieku W tych czasach były zrzeszenia się pewnych grup na zasadach wzajemności w celu zabezpieczenia się w razie ryzyka, w celu podziału tego ryzyka między te osoby 2. XIV – XVII wyodrębnienie się inwestycji ubezpieczeniowych w okresie kształtowania się ustroju kapitalistycznego. Na tym etapie były umowy wspólne np. karawan, nazywające się umowami wspólnego pokrycia. Pojawia się też pierwszy zapis o tzw. Awarii wspólnej w Kodeksie Justyniana. Ta awaria wspólna dotyczyła niebezpieczeństw związanych z transportem morskim. Pożyczka morska, umowę tę zawierali przedsiębiorcy korzystający z transportu morskiego. Człowiek, chcący się ubezpieczyć brał taką pożyczkę, która była wysoko oprocentowana, jeśli następowało zniszczenie lub uszkodzenie towaru pożyczka nie była zwracana. Dający pożyczkę był ubezpieczycielem, a jego zarobkiem było oprocentowanie, jeśli towar dotarł cało. Z czasem pojawiły się instytucje zajmujący się podobnymi usługami, umowy były sporządzane w formie aktu notarialnego i w ten sposób powstała polisa. Przełomem było powstanie korporacji Loyda w 17 wieku, która zajmowała się ubezpieczeniami morskimi. W 17 wieku można spotkać początki ubezpieczeń majątkowych, zaczęło się od pożaru Londynu w 1666 roku, kiedy to zwrócono uwagę na działalność ubezpieczeniową. 3. XVII i połowa XIX wieku w rozwiniętym kapitalizmie. W 19 wieku w związku z rewolucją przemysłową zaczyna powstawać rynek ubezpieczeniowy. Właściciele dóbr, fabryk i innych jednostek gospodarczych potrzebowali różnych form ubezpieczeń. Im większy rozwój gospodarczy kraju, tym większy rynek ubezpieczeń. 4. Połowa XIX wieku, aż do teraz We wspólnym rynku gospodarczym wyznacznikami ubezpieczenia jest koncentracja i globalizacja ( skupienie wszystkich ubezpieczeń w celu pokrycia szkód ). Interwencjonizm państwa oraz rozwój reasekuracji to kolejny wyznacznik Europa – 891 $, Japonia – 5889 $, Polska (’95) - 30$. O tym, że rynek ubezpieczeniowy jest silnie rozwinięty w bogatych krajach, świadczy pozycja koncernów ubezpieczeniowych w tych krajach. Kartele Pool – składki idą do wspólnej kasy, namiastka koasekuracji Wyższą forma koncentracji kapitału są koncerny. Skupiają one jednostki ubezpieczeniowe, które tracą samodzielność ekonomiczną. Składki idą do jednej kasy, istnieje jeden ośrodek dyspozycyjny. Ogromny kapitał wpływa nie tylko na politykę ubezpieczeniową, ale także na całą gospodarkę danego kraju. Poprzez fuzję , łączenie się jednostek ubezpieczeniowych tworzą się holdingi, mające na celu zniszczyć konkurencję. W naszym systemie żaden fundusz nie upadnie, ponieważ stoi za nim skarb państwa. Historia ubezpieczeń w Polsce: 1. okres początkowy, wiek XVI – wszelkiego rodzaju klęski żywiołowe zrodziły potrzebę powstania instytucji ubezpieczeniowej. Pierwsze zorganizowane formy powstały za rządów Stanisława Augusta. Powstały projekty, które doczekały się realizacji dopiero podczas zaborów. 2. Okres zaborów i I wojny światowej................................................................................... 1920 powstanie „Waita”, 1928 powstanie Państwowego Urzędu Kontroli Ubezpieczeń. 3. Okres międzywojenny następuje regres instytucji ubezpieczeniowych. 4. Polska ludowa, w tym okresie monopol na działalność ubezpieczeniową miało PZU. 5. Okres obecny W związku z międzynarodowym podziałem pracy powstają powiązania. Polska podpisuje umowy z EFTA i UE. Handel zagraniczny zwiększa się, a co za tym idzie ryzyko z nim związane. Ponieważ najtańszy okazuje się transport morski dlatego w stosunkach międzynarodowych zwrócono uwagę na ubezpieczenia morskie. Reguluje to rozdział 6 Kodeksu Morskiego. W ubezpieczeniach morskich jest większa swoboda woli między ubezpieczycielem, a ubezpieczającym. Ważne jest, że w okresie stosowania ubezpieczenia morskiego można sobie wybrać prawo regulujące dany konflikt. liniowy ma charakter losowy), warunkowa (gdy zaistnieje zdarzenie to można zapłacić za określony ubytek) Ubezpieczenia morskie obejmują dwa elementy odpowiedzialności: a) ubezpieczenia statku (casco) – obowiązują warunki angielskie, gdzie istnieją klauzule instytutowne (obowiązują one na całym świecie). Dotyczy to statków rybackich, handlowych i jachtów. Załatwiają generalne ubezpieczenia (armatora polskiego obowiązują te klauzule + prawo polskie). Ubezpieczeniom podlegają statki morskie używane na morzach i wodach z nim połączonych, które są uczęszczane przez statki morskie. Ubezpieczenia morskie: na czas określony, na czas rejsu. b) Ubezpieczenia statków morskich w budowie – okres ubezpieczenia biegnie od położenia stępki do przyjęcia statku przez armatora. c) Ubezpieczenia obejmujące odpowiedzialność cywilną z tytułu prowadzenia działalności morskiej – obowiązują one w stosunku do swojej załogi. Armator to osoba fizyczna, prawna, która wyposaża statek, zatrudnia załogę, kupuje urządzenia i korzysta zarobkowo ze statku i jest głównym podmiotem praw i obowiązków związanych z handlem morskim. Ponosi odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. d) Ubezpieczenie ładunków – zależy od tego kto ponosi ryzyko transakcji - jeżeli towar zostaje przejęty w miejscu producenta na podstawie aktu kupna-sprzedaży to z chwilą załadunku gestorem jest nim nabywca - gdy producent dostarcza towar na miejsce to on jest gestorem. Formuły stosowane w handlowym obrocie międzynarodowym ustanowione zostały w 1936 roku, a znowelizowane w 1990. Stosowane są w zależności od woli stron albo wykładni kontraktu. Istnieje wiele form stosowanych w obrocie międzynarodowym. Umowa o przewozie towarów nazywa się umowa frachtową. Jest to najważniejsza umowa prawa morskiego. Przy ubezpieczeniach ładunków obowiązują klauzule instytutowe warunków ubezpieczenia. Rozpowszechnione przez ubezpieczycieli londyńskich warunki różnią się brzmieniem i warunkami wyłączeń. e) ubezpieczenia rybołóstwa morskiego – obejmuje statki, trawlery, statki bazy, kutry, łodzie, urządzenia itpUbezpieczenia morskie mają duże znaczenie w stosunkach międzynarodowych, istnieje duża swoboda działalności, ale w pewnych przypadkach normy prawa ograniczają ją. Reguluje to 6 rozdział Kodeksu morskiego. W określonych warunkach można wybrać prawo do roztrzygania sporów. W definicji angielskiej istnieją trzy rodzaje niebezpieczeństw: te będące skutkiem sił przyrody, te z winy osób znajdujących się na statku oraz niebezpieczeństwo wynikłe z działalności osób trzecich. Kodeks Morski wyłącza dwa przypadki co do których ubezpieczenie jest nieważne: z umyślnej winy lub rażącego niedbalstwa, ze szkody tytułów rozruchów. Charakter umowy – jest to stosunek cywilno-prawny. Jest to umowa dwustronnie obowiązująca, wzajemna, odpłatna, konsensualna, przyczynowa ( odpowiedzialność ubezpieczyciela, gdy są przyczyny uzasadniające Ubezpieczeniu podlegają kutry i łodzie znajdujące się w posiadaniu prywatnych spółdzielni. Ubezpieczycielem jest Warta (ubezpieczenie właścicieli członków załogi, rzeczy osobistych członków załogi) Ubezpieczenia morskie w żegludze śródlądowej są 2 instytucje zajmujące się przewozami w Polsce: Odra Trans S.A., Żegluga Bydgoska (dotyczy to Odry). Jest casco sprzętu, OC jednostek pływających i rzeczy osobistych załogi. W kodeksie morskim nie jest ważne kto zawarł umowę ubezpieczenia. Odszkodowanie otrzyma ten kto ma interes prawny i dochodzi swoich roszczeń prawnych, jest to umowa na okaziciela. Umowa ubezpieczeń morskich to umowa o najwyższej dobrej wierze oznacza to, że nie powinno dochodzić do konfliktów. Przysługuje regres ubezpieczycielowi. Dokumentacją jest polisa. W niej zawarte jest oznaczenie ubezpieczyciela podmiotu ubezpieczonego, niebezpieczeństwo od jakiego została zawarta, czas ubezpieczenia, suma ubezpieczenia statku lub ładunku lub wypadków członków załogi, data i miejsce wystawienia, podpis ubezpieczyciela. UBEZPIECZENIA LĄDOWE 1. Są klauzule angielskie. Transport lądowy przestawia się na zmianę środków transportu. Ryzyko opiera się na wadliwym załadunku niewłaściwym obchodzeniu się z kontenerem, szkody na wskutek wady urządzeń klimatyzacyjnych itd. Przedmiotem casco są kontenery. Ubezpieczenia tych ładunków odbywają się na zasadzie klauzul. Istnieje możliwość ubezpieczenia w czasie składowania ładunku. Wartość przewożonych ładunków = sumie ubezpieczeń ładunku – franszyzna integralna (ubezpieczyciel nie chce odpowiadać za szkody w 100%, część tego ryzyka pokrywa gestor ubezpieczenia. Są to działania prewencyjne. Ubezpieczyciel wchodzi dopiero po szkodzie w określonej wysokości) 2. Ubezpieczenie wystawców uczestniczących w targach 3. Ubezpieczenia samochodowe 4. Ubezpieczenia lotnicze – zawierają je jedynie WARTA S.A. w ramach umowy generalnej z PLL LOT wyłączone z niej są jednostki latające konstrukcji zachodniej. Są one ubezpieczone wg Odrębnych przepisów i są co roku odnawiane. RODZAJE RYZYK Ponoszone są przez uczestników wymiany Wartości majątkowe podlegają ryzyku: - towary, środki transportu - oczekiwanie korzyści finansowych - dodatkowe koszty lub potrzeby majątkowe dotyczą składowania, atestacji itp. Są 2 kryteria tego ryzyka: a.) Towarowe – jest związane ze stanem towarów. b.) Handlowe – związane jest z sytuacją na rynku zbytu. Są to kryteria przedmiotowe (związane ze stanem towarów) Dla polisy najważniejszym dokumentem jest kontrakt eksportu i importu. Kryterium przyczyn ryzyka: a.) siły przyrody b.) działania ludzkie c.) natury polityczne Rośnie wymiana towarowa i wielkość środków transportu, jak i ładunków. Są też inne przyczyny nasilenia ryzyka np. nasilenie ruchu, rośnie wymiana turystyczna, rośnie ryzyko osobowe. Ograniczenie ryzyka jest istotnym elementem jest właściwy dobór partnera w handlu międzynarodowym. Odpowiedzialność uściślają klauzule instytutowe skonstruowana zasada zapłaty. Trzeba ustalić czyje prawo będzie obowiązywać po zaistnieniu określonego zdarzenia. Eksporter zawsze chce sprzedać swój towar. Musi więc zaproponować odpowiednie warunki, musi być konkurencyjny na rynku zarówno pod względem cenowym, sposobem i i czasem zapłaty. Jednym z elementów jest sprzedaż na kredyt. Jeśli jest to sprzedaż na terenie kraju to łatwiej sprawdzić potencjalnego klienta. Zabezpieczeniem może być ubezpieczenie kredytu (wzrost popularności po II wojnie światowej) Ubezpieczenie kredytu w międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Są różne formy wymiany – barter, zapłata gotówką, przelewem. Istotnym elementem jest kupno – sprzedaż z terminem zapłaty odroczonym. Koszt tych transakcji jest duży, aby sprzedać trzeba szukać kontrahenta, któremu odpowiadają warunki. Nastąpiło zintensyfikowanie sprzedaży na zasadzie kredytowej , zawiera ona ogromną ilość niebezpieczeństw największe i najczęstsze są po stronie eksportera. W związku z tym wiadomym jest że w gospodarce rynkowej o rozwoju gospodarki świadczy ile i w jaki sposób uczestniczy w wymianie międzynarodowej. Każde państwo powinno być zainteresowane aby ich bilans był prawidłowy (eksport powinien być większy od importu). Powinna stworzyć gwarancję aby zminimalizować niebezpieczeństwo związane z wymianą międzynarodową, do niebezpieczeństwa zalicza się niestabilną sytuację kraju, różnice w kursach walut, nie znanej sytuacji prawnej, politycznej etc. ) Kontrakt eksportowo – importowy reguluje prawa i obowiązki stron część jego oparta jest na umowie ubezpieczenia kredytu. Można eksportować gdy ma się gwarancję otrzymania pieniędzy oraz musi być wsparcie ze strony państwa (zrodziło to się po I wojnie światowej.) Składka ubezpieczenia kredytu zależy od wielu czynników np. państwa o niestabilnej sytuacji ekonomicznej mają wyższą składkę. Wspieranie eksportu jest elementem promocyjnym w stosunku do eksportu dóbr i przyczynią się do wzrostu konkurencji na rynku międzynarodowym. Są również negatywne sytuację, gdy szybki rozwój handlu przy braku kapitału powoduje zachwianie wymiany(rosną długi i zobowiązania). Aby to uniemożliwić powołane są podmioty, dla eksporterów, które je wspierają. Kumulacja składki zależy od pewnych grup ryzyka. Są też pewne wyłączenia. Ubezpieczenia ryzyka zawiera 75 – 90% wartości przedmiotu ubezpieczenia, reszta należy do eksportera (ma to cechy prewencyjne) . jeżeli towar dotrze na miejsce ale nie zostanie odebrany (sytuacja regulowana przez prawo międzynarodowe lub umowę) jest pełna odpowiedzialność. Ubezpieczycielowi służy prawo regresu w stosunku do importera. Eksporter może dochodzić swoich praw w postępowaniu adnezyjnym na drodze sądowej (dotyczy to części, która nie podlega ubezpieczenia) gwarancje państwa ułatwiają dochodzenie roszczeń na gruncie międzynarodowym. Intensyfikacja kredytów eksportowych ma miejsce po II wojnie światowej (nie dotyczy to krajów demokracji ludowej). Na początku lat 50 funkcje kredytowania przejęły banki ale w dalszej perspektywie coraz droższa technologia była przedmiotem eksportu i banki nie były w stanie zabezpieczyć działania na arenie międzynarodowej. Narodziła się instytucja reasekuracji. Ubezpieczyciele mogli przyjmować eksportowe transakcje, których część sprzedawali aby można było realizować działalność ubezpieczeniową. Determinanty kredytu: 1. przewaga kapitału prywatnego. 2. stały wzrost eksportu i importu maszyn i urządzeń na zasadzie kredytowej. Eksport spożywczy krótkookresowy okres zapłaty. W przypadku maszyn ze względu na ich wartość nie mogą być od razu spłacone. 3. zdobywanie nowych rynków – jeśli jest gwarancja państwa to jest większy eksport nawet na rynki niepewne. 4. badanie rynku, w sprawie badań marketingowych. 5. wspieranie państwo eksportu określonych gałęzi lub usług przed konkurencją na rynku międzynarodowym. Składka nie obciąża eksportera ale jest doliczana do ceny towarów. Fundusz dewizowy nie pokrywa strat jest również doliczany do ceny. Jeśli eksport jest wspierany przez państwo to do funduszu dochodzi jeszcze składka z budżetu. Polisa ma charakter gwarancji iż ewentualne straty wyrówna ubezpieczyciel (uzgodniona ona jest co do rodzaju ryzyka). Jeśli jest niższy zakres ubezpieczeń to oznacza, że eksporter ponosi większą część ryzyka. Z krajami niestabilnymi gospodarczo, o niskim poziomie intelektualnym. To te ryzyka są reasekurowane ponieważ umożliwi to późniejszą wypłatę odszkodowania. Elementem polisy jest również gwarancja pokrycia strat uzgodnionych w zakresie i czasie gdy przedsiębiorstwo nie ma wpływu na powstanie ryzyka. Odszkodowanie wypłacone jest w dewizach. Jeśli kontrakt określa walutę, składkę i odszkodowanie w walucie wymienialnej to otrzymuję ję w takiej walucie. Ubezpieczyciel przejmuję windykację należności. Systemy światowe ubezpieczenia kredytu różnią się między sobą. Ubezpieczenia obejmują nie tylko ubezpieczenia kredytów ale również ubezpieczenia o charakterze ekonomicznym, politycznym np. niedotrzymanie terminu ze względu na niewypłacalność importera, nieodebranie towaru. Jeśli kontrakt zawarty jest w dewizach to polisa obejmuję ryzyko kursowe eksportera jak i importera, ryzyko transferu związane z zapłatą. Ryzyka zostały podzielone na: - handlowe – niewykonywania zobowiązań przez importera zagranicznego (niewypłacalności, nieodebranie towaru, jednostronne rozwiązanie umowy) - nie handlowe – obejmuje politykę wynikającą z braku dewiz. W różnych systemach ubezpieczeń prowadzone są różne systemy umów. W latach 80 i 90 nastąpiły duże straty co spowodowało zaostrzenie warunków ubezpieczenia. Wyłączono pewne ryzyka z pod umowy ubezpieczenia. Ubezpieczenia są prowadzone we wszystkich krajach zachodnich i różnią się: 1. zakresem ryzyka 2. stopą pokrycia 3. rodzajem występowania pojęć W niektórych krajach są specjalne organy państwowe zajmujące się tego rodzajem ubezpieczeń np. Anglia, Japonia. W Norwegii, Szwecji są to organy państwowe, w jeszcze innych powołano korporacje publiczno-prawne (Belgia, Włochy, Kanada) W 1991 roku powołano w Polsce korporacje: Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych ale nie spełnia ona wszystkich funkcji. Wsparcia ubezpieczeń w niektórych krajach są prowadzone przez prywatne zakłady ubezpieczeń np. Niemcy, Francja, Szwajcaria, Holandia, Austria. W USA tworzone są zrzeszenia zakładów ubezpieczeń z bankami, które zabezpieczają eksportera. Wspólną cechą występujących systemów jest ostateczna odpowiedzialność skarbu państwa. Kapitał prywatny interesuje się przejmowaniem ryzyk handlowych na towary, które nie wymagają szczególnej interwencji państwa. Przy ubezpieczeniach kredytu państwo zajmuję się kredytami o długotrwałym okresie spłaty. Najbardziej rozwinięty system ubezpieczeń kredytu w krajach postsocjalistycznych mają Węgry, Czechy, Rumunia. Składka jest zróżnicowana zależna od kraju nabywcy. (Nie zwracają na to uwagę tylko Niemcy) Kraje EWG zmierzają do utworzenia wspólnej instytucji europejskiej, która zajmowała by się ubezpieczeniem kredytu. Ryzyko handlowe w przypadku prawnej i faktycznej nie wypłacalności Samo dostarczenie towaru nie jest równoznaczne z zapłatą. Zapłata może nastąpić później, ale często są przeszkody natury określonej niezależnie od eksportera czy importera(np. cofnięcie licencji, upadłość importera jego niewypłacalność) jest to ryzyko handlowe gdzie eksporter musi zabezpieczyć swoje roszczenia. Ryzyko niehandlowe: - polityczne - spowodowane strajkami - spowodowane wojną domową - spowodowane klęskami żywiołowymi Trzeba zabezpieczyć prawo eksportera, aby nie stracił przesyłki. Handel międzynarodowy ma szeroki zasięg nawet w krajach słabo rozwiniętych, które są ryzykowne (niestabilne gospodarcze i polityczne) Importer może też mieć cofniętą licencję bo nie przestrzegał prawa i ten eksporter może być stratny. Państwo importera może ogłosić memorandum że nie może on płacić daną walutą za dostarczony towar. Stosunki między krajem eksportera i importera mogą być również złe. Te ubezpieczenia mogą zawierać: - państwowe osoby prawne - kapitał prywatny – w nich są tylko ubezpieczone od ryzyk handlowych Ryzyko niehandlowe – zajmują się nimi organy państwowe. Są one niebezpieczne i prywatni ubezpieczy ciele od nich uciekają o tym decyduje udział własny ubezpieczającego tzn. on ponosi część ryzyka. Ubezpieczający ma odpowiedzialność do 75% . składka ta nakładana jest w zależności od bezpieczeństwa kraju zagrożonego. Gdy kraj jest stabilny to składka za eksport będzie bardziej stabilna i niższa niż w przypadku kraju nie stabilnego. Kraje EWG zmierzają do utworzenia Międzynarodowego Instytutu zajmującego się udzieleniem ubezpieczeń niehandlowych. Obecnie na rynku EWG działa Międzynarodowy Związek Ubezpieczycie li kredytów Międzynarodowych Prze II wojną światową ubezpieczenia kredytów nie rozwijały się w Polsce po 1945, też nie było takiej potrzeby ponieważ cały przemysł wytwórczy był w rękach państwa. Straty były rekompensowane z dotacji celowych. 1956 r po śmierci Stalina nastąpił powolny rozwój handlu zagranicznego i ubezpieczeń. Do 1971 roku były tylko ubezpieczenia handlowe, ubezpieczenia kredytu ale tylko krótkoterminowe. Ubezpieczycielem była Warta, która ubezpieczała ubezpieczenia zagraniczne i tzw. Trudne ryzyko. W 1971 roku uchwałą RM powołano organ, który sprawował pieczę nad ubezpieczeniami kredytów bankowych od kontrahentów zagranicznych. Zawiera z Wartą polisy z podmiotami gospodarki uspołecznionej to gwarancją było udzielenie pożyczki przez banki tej jednostce. Mogła ta jednostka uzyskać pożyczkę z każdego polskiego banku bez poręczenia ponieważ jeśli eksporter towaru ulegał zniszczeniu to Warta płaciła odszkodowanie przejmował bank jako należną wierzytelność (polisa była zastawem). Uchwałą RM z 1974 roku rozszerzono zakres ubezpieczeń. Do niego weszło ryzyko niehandlowe. Nastąpił rozwój ubezpieczeń w stosunkach międzynarodowych. Uchwała ta dawała ministrom, prawo dawania poleceń zawarcia ubezpieczeń jeśli przedsiębiorstwo zajmowało się handlem zagranicznym. RM powołała przy Ministerstwie Finansów Komitet Ubezpieczeń, który opiniował i doradzał w zakresie polityki ubezpieczeń kredytowych. W 1984 roku. Gdy dochodzi do wahań Warta wprowadziła to aby zabezpieczyć się przed stratami związanymi z wahaniami kursów. Zmiana w systemie handlu międzynarodowym nastąpiła w 1990 roku na podstawie ustawy o ubezpieczeniach w obrocie krajowym i międzynarodowym. W 1991 roku powołano Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych. Ma ona zajmować się ubezpieczeniami kredytów od ryzyk handlowych i niehandlowych. Ta korporacja nie rozwiązuje nie rozwiązuje jednak sprawy ponieważ: 1. brak systemu finansowania eksportu 2. hamulcem jest też bilans płatniczy 3. kont kredytu jest wysoki 4. barierą jest kapitał – budżet nie ma odpowiedniej ilości środków na dofinansowanie tej korporacji aby mogła ona udzielić gwarancji bezpieczeństwa eksportu. W 1995 roku rozporządzenie ministra finansów określa na jakie towary Eksportowe korporacja może udzielać gwarancji, udziela spłaty (tylko na polskie towary i wytworzone w Polsce gdzie określono minimum surowca polskiego. Tu też określono, że mogą to być towary polskiego pochodzenia od eksporterów krajowych i zagranicznych. Ryzyko: Jeśli eksporter nie utrzyma należności z kontraktu to musi to zgłosić zagrożenie stratą i określić jej wysokość. Korporacja ma 30 dni na wypłatę odszkodowania. Podobnie w obrocie krajowym też są zachowane terminy spłaty odszkodowania, choć nie ma tych terminów w polisie. Do każdego rodzaju ryzyka ustala się odrębne warunki. Obecnie KUKE zawiera polisy które są jednocześnie dokumentami poręczenia jak wcześniej w Warcie. KUKE przejmuję z chwilą wypłaty odszkodowanie żądania spłaty od importera (który nie płaci za towar). Jest to roszczenie zwrotne: daje możliwość interwencji w stosunkach międzynarodowych (można dochodzić roszczeń na drodze dyplomatycznej, na drodze arbitrażu międzynarodowego czy Trybunału Sprawiedliwości). Ważna data zaistnienia ryzyka handlowego: - bankructwo importera - zawieszenie wypłat lub wystąpienie wierzyciela o spłaty. Do wierzyciela występuje się o układ i zwrot pieniędzy. - Może się okazać, że występując egzekucją importer nie ma żadnych środków. Kalkulacje przedstawia się ubezpieczycielowi. - W kontrakcie określa się zwłokę i jeśli ona wpłynęła to występuje się do ubezpieczyciela. Podmioty prywatne i państwowe nie ubezpieczają się od strat pośrednich czy ubocznych. KUKE nie tylko gwarantuję zwrot szkód poniesionych w kontrakcie. Ma ona też swój wywiad w poszczególnych krajach ponieważ od stabilności kraju zależy wysokość składki. Jest ona czynnikiem pewności eksportowej w chwili zawierania umowy ostrzega eksportera. Można też ubezpieczyć eksport usług. Ryzyko związane z prowadzeniem działalności i jest też odpowiedzialność cywilna w tej działalności. Dlatego też istnieje CAR ubezpieczenie to obejmuję budowlańców. Jest ono kompleksowe. Jego przedmiotem mogą być każde budowy, materiały budowlane, maszyny, i odpowiedzialność cywilna i roboty przygotowawcze. Są tu też pewne wyłączenia. Rola ubezpieczeń w obrocie międzynarodowym: - zapewnia zwrot poniesionych kosztów - pewność kontrahenta w podejmowaniu decyzji gdy składka jest zapłacona - pewność kompensacji - fachowa weryfikacja podejmowanych decyzji ubezpieczeniowych - rola państwa, instytucje państwowe stymulujące rozwój - gwarancje ochrony swoich obywateli na terenie innych państw. Ubezpieczenia w UE i krajach wysokorozwiniętych. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za wady produktów – gdy jest on źle skonstruowany i zagraża użytkownikowi, może spowodować szkody w zdrowiu i kalectwo. Jeśli przyjęta technologia jest szkodliwa dla użytkownika to odpowiedzialność za szkody przejmowana jest przez ubezpieczyciela gdy jest zawarta umowa. Są tu pewne granice odpowiedzialności aby nie produkować bubli.