|
|
|
|
Obaj autorzy odnoszą się
krytycznie do współczesnego człowieka i świata, który tworzy i któremu się
poddaje. Współczesność
to schematy - konflikt pokoleń, ksenofobie, wzorce irracjonalnych zachowań
siłą narzucane przez modę na “nowoczesność". To zaborcze wojny i
totalitaryzmy, pozostające w pamięci ludzkiej jeszcze długie lata po swoim
upadku (“Ocalony" Tadeusza Różewicza). Jak pokazane jest to w
“Tangu", mogą się one w każdej chwili odrodzić, i nie potrzeba wcale do
tego celu wojen. Wystarczą dysproporcje w rozwoju poszczególnych warstw
społecznych, aby nastąpiła katastrofa (“Tango"). Także przestrzega
Mrożek przed fascynacją brutalnością i pozornym pięknem fizycznej siły, która
jednak niespodziewanie obrócić się może przeciwko swym niedawnym adoratorom;
dowody na słuszność tego rozumowania dostrzegamy w postaci wielu konfliktów
na tle narodowym, etnicznym, politycznym... Wspólne
jest u obu autorów potępienie bierności człowieka, któremu wydaje się proste
życie “na fali" dyktowane przez pseudonowoczesność. W obu wymienionych
dramatach bohaterowie są bierni, nie mają wpływu na akcję, która przecież ich
dotyczy. Jest to problem unikania odpowiedzialności za współczesne procesy
społeczne które, co wykazuje doświadczenie, wrogie są zarówno ich oponentom,
jak i twórcom oraz oczywiście bezmyślnej i leniwej gawiedzi. Zarówno Bohater
w “Kartotece" jak i cała klasa średnia w “Tangu" to zbiorowisko
ludzi zdziecinniałych, nie potrafiących znaleźć sobie poważnych zajęć, ludzi
niegodnych zaufania, które winna posiadać najliczniejsza i najprężniejsza
klasa w społeczeństwie. Nie znajdziemy tutaj kodeksu moralnego ani jakichkolwiek
norm postępowania; w imię zrzucania jarzma schematów (to tylko moda) traci
się ludzką godność, czego symbolem może być zarówno horyzontalna postawa
Bohatera, jak również piżama będąca strojem Stomila. Inną
kwestią jest zniszczenie norm moralnych dokonane przez ostatnią, najkrwawszą
wojnę. Relatywizm etyczny stał się od tej pory obowiązujący; o zmianach
zaszłych po II wojnie świadczy sam fakt nazywania tego okresu
“współczesnością", bez względu na postawy ludzkie. Co jednak najtragiczniejsze, młode pokolenie nie zamierza zmienić istniejącego stanu rzeczy. Młodzi bohaterowie “Kartoteki" (Niemka) czy “Tanga" (Artur) wystawiają sobie świadectwo dyletanctwa, krótkowzroczności i niezrozumienia problemów, z jakimi na codzień się stykają. Osoby te nie mają od kogo brać przykładu; starsze pokolenie (co było omówione) nie jest wcale lepsze, nie może być autorytetem. Wołanie Różewicza do “mędrców, nauczycieli, artystów" w “Ocalonym" o nauczenie go życia w świecie po wojnie nie zostało usłyszane i wprowadzone w życie; nie rokuje to pomyślnie na przyszłość. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach