W dramacie "Wesele" mamy do czynienia z dwoma planami: pierwszym - realistycznym - ukazujacym postacie uczestników wesela - przedstawicieli wsi i miasta i drugim - fantastycznym. Symbole w "Weselu" mozemy podzielic na: widma i zjawy, przedmioty materialne oraz cale sceny symboliczne.
Widma i zjawy Plan symboliczny wspóltworza postacie o szczególnym statusie i zadaniach. Zjawy ukazuja sie na krótko tylko pojedynczym, wybranym bohaterom. Widma stanowia poglebienie charakterystyki autentycznych osób i sa upersonifikowaniem ich przezyc, odczuc, marzen, niepokojów, rozterek i leków.
Widmo - przybywa do Marysi jako jej dawny kochanek i jest ono postaciowieniem jej utraconych marzen i szans. Jest to postac inspirowana dzielami romantyków. Oboje wspominaja wspólnie spedzone chwile, a po tym Widmo zaprasza Marysie do tanca. Zjawa przytula sie do kobiety, ta jednak odczuwa grobowy chlód bijacy od Widma i odpycha je.Stanczyk - jest osoba inspirowana obrazami Matejki i "Teka Stanczyka". Jest on jak gdyby wewnetrznym glosem Dziennikarza analizujacym terazniejszosc w kontekscie zdarzen historycznych. Stanczyk z "Teki" krytykuje manifestacje patriotyczne, konspiracyjne dzialania i marzenia o demokracji, zas ten z "Wesela" w podobny sposób analizuje sprawy narodowe, ale prowadzi refleksje w innym kierunku. Dzwon Zygmunta - symbol potegi Polski - powinien, wedlug Stanczyka, budzic sily i uczucia patriotyczne. W tej tradycji trzeba szukac bodzców do dzialania. Taki glos nadziei kaze Dziennikarzowi zweryfikowac jego stanowisko polityczne, zwraca uwage na szkodliwosc polityki bez perspektyw i bez wyraznego programu, polityki poddania i rezygnacji. Dziennikarz jako konserwatysta, który prowadzi lojalna polityke wobec zaborców, usypia naród zamiast go budzic. Stanczyk wrecza mu laske blazenska jako symbol ironicznego przewodnictwa. Rycerz Czarny - utozsamiany z postacia Zawiszy Czarnego, tytulowego bohatera dramatu Tetmajera. Rycerz przypomina o utracie zdobywanej z trudem pozycji ojczyzny, o zaprzepaszczeniu kolejnych szans na odzyskanie swobody i dawnej swietnosci. Jest on symbolem mestwa, odwagi i bohaterstwa. Poeta w jego mniemaniu powinien byc przywódca narodu, a dzieki swoim utworom jednoczyc ludzi w dzialaniu. Slowa Rycerza sa wyraznym potepieniem, tak powszechnego w tamtym okresie, katastrofizmu i dekadentyzmu. Hetman - Ksawery Branicki, zdrajca i jeden z przywódców konfederacji targowickiej. Jest reprezentantem kierujacej sie prywata magnaterii. Ukazuje sie Panu Mlodemu, poniewaz on zdradza swoja klase zeniac sie z chlopka. Upiór Jakuba Szeli - ukazuje sie Dziadowi jako znak niechlubnej postawy, kierujacej sie klasowa nienawiscia oprawcy szlachty galicyjskiej. Upiór ostrzega, ze zbratanie klasowe jest pozorne. Jest grozba przypomnienia, ze to co bylo, moze wrócic. Wernyhora - lirnik, wrózbita, znany z dziel romantyków. Przybyly z Kresów starzec z lira oprócz wspomnienia tragicznych faktów historycznych, przywozi wazne nowiny o przygotowywanym powstaniu. Jako jego zwiastun i organizator, powierza Gospodarzowi misje zwolania chlopów. Oczekiwane wsparcie jego wysilków konczy sie zaniedbaniem, brakiem zrozumienia dla rangi zdarzen. Przybywa jako osoba obdarzona znamionami realizmu - pozostawia slad swojej obecnosci.
Przedmioty materialne Funkcje symboliczna nadal autor niektórym przedmiotom. Laska blazenska, podarowana Dziennikarzowi przez Stanczyka, jest symbolem ironicznego przywództwa, wladzy. Zloty róg, pozostawiony Gospodarzowi przez Wernyhore, ma sluzyc jako wazny element dziejowych przemian. Zgubienie go, poswiecenie dla czapki z pawich piór - symbolu próznosci, pozornego bogactwa i egoizmu - przesadza o klesce, o marnotrawstwie wszelkich zabiegów niepodleglosciowych. Jest zarazem znakiem przekazania narodowej misji mlodemu, jeszcze nie posiadajacemu swiadomosci narodowej, pokoleniu chlopów. Zgubiona przez Wernyhore zlota podkowa potwierdza jego obecnosc w zagrodzie Gospodarza i symbolizuje szczescie, zwiastuje dobry los, powodzenie. Tak interpretuje ten znak Gospodyni - chowa podkowe w skrzyni, by chronic przed obcymi rodzinne szczescie. W doslownym sensie zamyka owa zapowiedz sukcesu, ogranicza zasieg plynacej zen mocy. Chochol zas, zartobliwie zaproszony na wesele, powoluje jak gdyby do zycia nowa rzeczywistosc rozszerzajaca krag osób i spraw o istotnym znaczeniu. Jego przybycie zapoczatkowuje kolejne tajemnicze wizyty. Ten zabezpieczony przed mrozem krzak rózy, "smiec" - jak nazywa go Isia, jest straszydlem i kojarzy sie z fantastycznymi, ludowymi wierzeniami.Cale sceny symboliczne Jest to przede wszystkim ostatni III akt dramatu, w którym kontynuowane sa i dopowiadane tresci wniesione wczesniej przez Wernyhore. Wernyhora chce Przymierza pomiedzy panami a chlopami. Wszyscy maja sie zebrac przed kosciolem i nasluchiwac przyjazdu Wernyhory. Jednak Jasiek, któremu Gospodarz powierzyl te misje, gubi zloty róg, a pozostali zebrani, poddani rozkazom Chochola, tancza powolny taniec. Nastepuje tu ostatecznie ocena spoleczenstwa i scena ulozonego w "bledne kolo" tanca niedoszlych powstanców Chlopi posiadaja swiadomosc swej przynaleznosci narodowej i sa gotowi podjac walke dla uzyskania niepodleglosci, lecz brak im odpowiedniego przywódcy. Inteligencja natomiast posiada bardzo sielankowy i rozmyty obraz polskosci, wyrazanej w - czesto pustych i pozbawionych autentycznej tresci - symbolach i gestach.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"