Artykuły >
Studia >
Scharakteryzuj główne systemy ekonomiczne i ich modele
Scharakteryzuj główne systemy ekonomiczne i ich modele.
Do głównych rodzajów systemów ekonomicznych należą:
Systemy samoregulowane – rynkowe,
Systemy regulowane – kierowane (systemy gospodarki centralnie planowanej),
Systemy mieszane – dualne (obejmują mechanizmy i elementy obydwu powyższych).
Ad.1. Systemy rynkowe
Do niezbędnych warunków funkcjonowania systemu rynkowego zaliczamy występowanie w gosp.:
przewaga własności prywatnej i prywatnych podmiotów gosp.,
dużego zakresu samodzielności podmiotów gosp.,
przewagi zdecentralizowanego funkcjonowania systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i obrotu ekonom. oraz przepływu i odpływu środków finansowych i rzeczowych niezbędnych do samodzielnego prowadzenia działalności gosp.,
niezbędnych warunków podmiotowych, umożliwiających prowadzenie rynkowej wymiany towarów i usług;
Ważnym warunkiem jest też posiadanie niezbędnego kapitału pieniężnego i źródeł jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usług.
Modele systemu rynkowego:
Czysty model - zakłada stopień wolnej (doskonałej) konkurencji,
Liberalny – z własnością prywatną i zdecentralizowanymi decyzjami,
Samorządowy – z własnością grupową i decyzjami które są zdecentralizowane z samorządem gospodarczym,
Preferujący dobrobyt
Regulowany – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji i nakazów,
Centralnie regulowany – z własnością prywatną regulowaną i decyzjami, które są scentralizowane z systemem nakazów,
Centralnie kierowany (planowany) – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji korygujących.
Ad.2. Systemy gospodarki centralnie planowanej
Główne cechy polegają na tym, że:
Podstawowe wybory ekonom., dotyczące tempa i kierunków rozwoju
Centrum gospodarcze określa też środki rzeczowe, osobowe i kapitałowe oraz ich alokacje, a także podstawowe parametry ekonom.
Samodzielność przedsiębiorstw jest ograniczona głównie do bieżących decyzji wykonawczych i gospodarczych,
Powiązania i stosunki gospodarcze między podmiotami decyzyjnymi przebiegają pionowo oraz mają charakter administracyjny i wiążący,
Gospodarka środkami finansowymi jest scentralizowana,
Modele systemu gospodarki centralnie planowanej:
§ Dyrektywny – nakazowy rozdzielczy; ustalane w gospodarce plany i środki ich realizacji oraz środki realizacji zadań planowych były szczegółowe dyrektywne, przekazywano je w sposób adresowy i bezpośredni.
§ Parametryczny – pośrednio sterowany; zakłada on większą samodzielność§ przedsiębiorstw, przy uwzględnieniu przez centrum gospodarcze podstawowych parametrów ekonomicznych
Modele i warianty mieszane czyli zawierające elementy centralnego systemu planowania oraz elementy gospodarki rynkowej.