Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

SEGMENTY RYNKU FINANSOWEGO 1.kryterium: podmiot dokonywanych transakcji vRynek kapitału pożyczkowego - wiąże się z korzystaniem kapitału obcego w określonym czasie oraz pożyczanie czasowo wolnych środków pieniężnych vRynek tytułów własnościowych - wiąże się z transferem praw własnościowych, zmianą struktury własności podmiotu z uwzględnieniem zróżnicowanych możliwości obrotu tytułami własnościowymi W strategii finansowej przedsiębiorstwa ten podział będzie decydował o strukturze kapitał w przeds., wiarygodności finansowej przeds., jego płynności oraz możliwościach wykorzystania efektu dźwigni finansowej. 2.kryterium: czas vRynek kapitału krótkoterminowego - związany jest w przeds. z zarządzaniem jego płynnością finansową, tworzeniem i obiegiem pieniądza zabezpieczającego potrzeby transakcyjne oraz lokowaniem czasowo wolnych śro9dków pieniężnych o charakterze transakcyjnym vRynek kapitału długoterminowego - jest związany z zabezpieczeniem potrzeb finansowych na realizację procesów rozwojowych przeds. oraz inwestowania kapitału na rynku finansowym na okres 1 roku lub dłuższym Czas ó Ryzyko: vzmiana wartości pieniądza w czasie vrozłożenie w czasie przyszłych wpływów i wydatków vdyskontowanie przyszłych wpływów i wydatków vporównywanie wartości bieżącej 3.kryterium: charakter dokonywanych transakcji vRynek papierów wartościowych: rynek transakcji kasowych i terminowych vRynek kredytów i lokat bankowych vRynek pożyczek i lokat instytucji finansowych RYNEK PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Rynek pierwotny - wprowadzenie pap. wart. do obiegu - emisja własna lub emisja obca Cel: pozyskanie kapitału długo- krótkoterminowego; Uczestnicy: emitent ó pierwszy nabywca Obrót publiczny: zgoda Komisji Pap. Wart., dostęp do informacji, prospekt emisyjny Podaż: emisja è pozyskanie kapitału (potrzeby kapitałowe); popyt: inwestorzy èlokowanie kapitału Rynek wtórny - obrót papierami wartościowymi wprowadzonymi do obiegu - obrót giełdowy i pozagiełdowy Cel: zmiana struktury aktywów finansowych; Uczestnicy: kolejni posiadacze pap. wart. Obrót: Giełda à Maklerzy à Krajowy depozyt Pap.Wart. Podaż: inwestorzy èzmiana struktury aktywów Cena: zależy od relacji podaży i popytu Popyt: inwestorzy è ulokowanie wolnych środków pieniężnych. Pomiędzy poszczególnymi segmentami rynku występują różnice wynikające z: ¨różnych warunków dostępu do kapitału ¨różnic w koszcie kapitału ¨różnych wymagań dotyczących zakresu ujawniania informacji na rynku fionansowym ¨z różnych warunków zabezpieczenia interesów kapitałodawców Parametry rynku finasowego i ich wykorzystanie w decyzjach przedsiębiorstwa. Centralną kategorią rynku finansowego jest cena kapitału wyrażająca sytuacje na rynku oddziaływująca na ogólne warunki gospodarowania podmiotu, kierunki aktywności i dokonywane wybory. Œ STOPA PROCENTOWA - cena dostępu do kapitału obcego (parametr rynku pożyczkowego) ? KURS WALUTOWY - cena waluty obcej wyrażona w pieniądzu krajowym (parametr rynku walutowego) Ž INDEKS KURSÓW AKCJI - cena nabycia praw własności (parametr rynku tytułów własnościowych) Przy oddziaływaniu stopy procentowej na decyzje przedsiębiorstwa należy uwzględnić: 1.funkcje stopy procentowej z punktu widzenia kapitałodawcy (dyskonta) àparametr sterujący płynnością finansową przeds.: *cena za rezygnację z płynności kapitału, *wyznacznik kosztów utraconych korzyści àparametr decydujący o alokacji kapitału: *"adio" dzisiejszej siły nabywczej kapitału w stosunku do przyszłej siły nabywczej (cena czasu); *cena za podejmowane ryzyko inflacji i ryzyko indywidualne transakcji kapitałowych; *wyznacznik krańcowej użyteczności kapitału. b) z punktu widzenia kapitałobiorcy (pożyczkobiorcy) à parametr kształtujący strukturę kapitału przeds: *cena za korzystanie z obcego kapitału; *wyznacznik kosztu kapitału; *odzwierciedlenie stopnia rzadkości kapitału à parametr decydujący o sposobie wykorzystania pozyskanego kapitału: *wyznacznik minimalnej stopy efektywności alokacji kapitału 2.Powiązanie wysokości stopy procentowej z poziomem inflacji. Analiza wpływu inflacji na stopę procentową wymaga odróżnienia dwóch kategorii: 4nominalna stopa procentowa - powinna uwzględniać4 czystą stopę procentową, jest wyznacznikiem użyteczności kapitału i powinna uwzględniać4 stopę inflacji 4realna stopa procentowa 3.Struktura czasowa stopy procentowej Uwzględnia relację pomiędzy stopą procentową rynku krótkoterminowego a stopą % rynku długoterminowego 4.powiązanie stopy % z oceną ryzyka dokonywanych transakcji uwzględnia wiarygodność kapitałobiorcy Działalność przedsiębiorstwa na rynku finansowym dotyczy dwóch grup decyzji: 4związanych z pozyskiwaniem kapitału - decyzje w których przeds. Będzie występowało w roli kapitałobiorcy. 4Głównym wyznacznikiem w pozyskiwaniu kapitału będzie koszt kapitału, przeds. będzie dokonywać4 wyboru źródła pozyskania kapitału uwzględniając maksymalny akceptowany koszt kapitału. 4związanych z alokacją kapitału - przeds. Występuje w charakterze kapitałodawcy. Wyznacznikiem decyzji będzie stopa zwrotu - maksymalny akceptowany koszt kapitału będzie uwzględniać minimalną oczekiwaną stopę zwrotu. Bony komercyjne jako instrument pozyskania kapitału. Bony komercyjne stanowią alternatywę do krótkoterminowego kredytu bankowego. Mogą być emitowane w oparciu o 3 podstawy prawne: 1.bony komercyjne oparte o prawo wekslowe - czyli traktowane jako szczególne zobowiązanie do wykupu weksla gdzie zabezpieczeniem jest poręczenie wekslowe. Komercyjne Weksle Inwestycyjno-Terminowe - odbiorcami mogą być2. osoby fizyczne, prawne z wyjątkiem firm ubezpieczeniowych. 3.Bony komercyjne oparte o Ustawę o obligacjach - szczególny rodzaj krótkoterminowych obligacji. Krótkoterminowa Obligacja Dyskontowa gdzie zabezpieczeniem transakcji mogą być4. wszystkie zabezpieczenia dopuszczalne dla techniki obligacji, odbiorcy: bez ograniczeń. 5.Bony komercyjne oparte o regulacje Kodeksu Cywilnego - szczególna forma umowy pożyczki inaczej bon handlowy, zabezpieczeniem transakcji jest poręczenie wg Prawa Cywilnego, odbiorcy: bez ograniczeń. Bony komercyjne emitowane są za pośrednictwem instytucji bankowych w ramach programów emisji 2-3 letnich. Wejście w program emisji pozwala na elastyczne dostosowanie zobowiązań do potrzeb przeds., zmiana warunków dostępu do kapitału. Bank w programie emisji pełni funkcje: 1.organizatora i pośrednika emisji w obrocie pierwotnym i wtórnym 2.gwaranta zabezpieczającego pełną realizację potrzeb kapitałowych emitenta do wysokości uzgodnionej w programie emisji 3.inwestora lokującego na tym segmencie swoje wolne środki pieniężne czyli rezerwy płynności finansowej 4.kredytodawcy uruchamiającego specjalne linie kredytowe w dwóch sytuacjach: *brak pełnej realizacji emisji, *gdy występują trudności w spłacie pożyczki. Linia kredytowa pełni podwójną funkcje: azabezpiecza inwestorów przed niewypłacalnością dłużnika azabezpiecza emitenta przed utratą płynności fin. między innymi brakiem możliwości wypracowania emisji na rynku fin. Krótkoterminowe papiery wartościowe sprzedawane są z dyskontem tzn. Poniżej wartości nominalnej gdzie stopa dyskontowa decyduje o oprocentowaniu tych papierów wartościowych. Podstawą wyznaczenia oprocentowania tych papierów wartościowych powinny być 3 czynniki: 1.stopa bazowa - wyznaczona przez instrumenty rynku pieniężnego z ryzykiem "0" czyli bony skarbowe. 2.cena za dodatkowe ryzyko indywidualne uzależnione od wiarygodności emitenta 3.premia za ryzyko systemowe związane z wahaniami koniunktury rynkowej. SZANSE I ZAGROŻENIA WYKORZYSTANIA KRÓTKOTERMINOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH. DLA EMITENTA. "Szanse: "niższe koszty pozyskania kapitału "szybkość" dostępu do środków finansowych "pozyskanie dowolnie dużych kwot bez ograniczeń wynikających z limitów kredytowych "duża dyspozycyjność" kapitału "wzrost elastyczności finansowej , indywidualne dopasowanie terminu zapłaty do potrzeb emitenta "umocnienie pozycji na rynku finansowym Zagrożenia: "brak możliwości negocjowania przesunięcia terminu spłat "bariera popytu ograniczająca możliwości finansowania zobowiązań "ryzyko utraty płynności w momencie zakończenia programu emisji DLA INWESTORA Szanse: "wyższa płynność" i stopa zwrotu instrumentu fin. "wykorzystanie papierów komercyjnych w ustalaniu optymalnego portfela lokat "dywersyfikacja ryzyka finansowego "możliwość" wykorzystania papierów komercyjnych do sterowania płynnością finansową Zagrożenia: 8niższa płynność8 wtórnego rynku pap. wart. 8ryzyko niewypłacalności emitenta (konieczność8 indywidualnej egzekucji należności) 8niewłaściwa ocena indywidualnej marży zaliczkowej POLITYKA DYWIDENDY Wszystkie decyzje podejmowane w przeds. zarówno w zakresie pozyskiwania jak i alokacji kapitału powinny zapewnić przeds. wzrost wartości rynkowej. ðPolityka dywidendy wiąże się z oceną lub wyborem wysokości zysków zatrzymanych w przeds. i zysków wypłacanych akcjonariuszom. Decyzje w tym zakresie wymagają uwzględnienia: ŒInteresu przeds. jako podmiotu gospodarującego - istotna będzie możliwość: vzabezpieczenia finansowania potrzeb kapitałowych z wewnętrznych źródeł (samofinansowanie) vwpływ polityki dywidendy na jego pozycję na rynku finansowym vkoszt zysków zatrzymanych w stosunku do alternatywnej możliwości pozyskania kapitału. ?Interesu i oczekiwań aktualnych właścicieli - istotny będzie wybór pomiędzy zyskiem wypłaconym (korzyściami bieżącymi) a zyskiem zatrzymanym (zyskami kapitałowymi). ŽInteresów i oczekiwań potencjalnych inwestorów - zależą do tego w jaki sposób wypłata dywidendy zostanie postrzegana przez rynek: 8scenariusz optymistyczny pozwala uznać8, że wypłata dywidendy pozytywnie zaakceptowana przez rynek wpłynie na wzrost wartości rynkowej przeds. i notowania akcji 8pesymistyczny przyjmuje założenie , że inwestorzy mogą traktować8 taką decyzję jako informacje o ograniczonych perspektywach rozwoju przeds. co w konsekwencji może spowodować8 spadek wartości rynkowej przeds. Optymalny poziom dywidendy w przedsiębiorstwie jest to wyznaczenie prawidłowej relacji (zachowania równowagi) pomiędzy na bieżąco wypłacanymi dywidendami a przyszłym wzrostem wartości rynkowej przeds. TEORIE POLITYKI DYWIDENDY: I. Teoria nieistotności wypłaty dywidendy (Millera i Modiglianiego) - zakłada brak wpływu polityki podziału zysku na wartośćII. rynkową przeds. III. Teoria preferencji dywidend (Gordona i Lindnera; "wróbla w garści") jako korzyści bieżących, pewnych w stosunku do przyszłych, niepewnych zysków kapitałowych co decyduje o tym, że inwestorzy wyżej wartościują oczekiwania dywidendy od przewidywanych zysków kapitałowych. IV. Teoria zróżnicowania podatkowego - uwzględniającego preferencje podatkowe dla zysków nie podzielonych w przeds. - inwestorzy wolą zysk zatrzymaćV. , zysk wypłacony jest obciążony podatkiem. Powiązania między polityką dywidendy a decyzjami w zakresie pozyskania kapitału: àWynika z: Są to czekiwania właścicieli: · porównania wartości bieżącej oczekiwanych zysków kapitałowych z wysokością dywidendy · preferencji korzyści bieżących w stosunku do korzyści przyszłych · stopnia identyfikacji celów indywidualnych z celami przedsiębiorstwa · istotność· informacji o podziale zysku dla decyzji inwestora àWpływa na: Rynek finansowy: · wiarygodność· finansowa przeds.èryzyko kapitałodawcy · koszt kapitałuèkoszt długu w relacji do zysku zatrzymanego · wartość· rynkowa przeds.èszanse pozyskania kapitału · możliwość· samofinansowaniaèzakres wewnętrznego finansowania · płynność· finans.èryzyko utraty wypłacalności FORMY WYPŁATY DYWIDENDY: 1. forma gotówkowa 2. forma bezgotówkowa - w szczególności dotyczy sytuacji wypłaty dywidendy w postaci nowej akcji (opodatk.) 3. program reinwestowania dywidendy - akcjonariusze mogą automatycznie reinwestować4. dywidendę w akcje innych spółek 5. przeznaczenie zysku na wykup własnych akcji z rynku celem ich umorzenia - szczególna forma realizacji dywidendy; liczba akcji w obrocie zmniejszy się co spowoduje poprawę wskaźników rynku kapitałowego (pośrednie korzyści akcjonariuszy). Strukturę w relacji kap.własny/kap.obcy należy rozpatrywać wg następujących kryteriów: 1. z punktu widzenia efektywności ekonomicznej w rozumieniu maksymalizacji wzrostu rentowności kap.własnego a tym samym rynkowej wart. przeds. 2. z p.w. zabezpieczenia płynności fin. z uwzględnieniem obligatoryjnych wydatków związanych z obsługą kapitału 3. z p.w. zabezpieczenia wiarygodności fin. i bezpieczeństwa właścicieli i wierzycieli 4. z p.w. minimalizacji średniego ważonego kosztu kapitału. Optymalna struktura kapitału w przeds. jest to tak relacja kap.wł/kap.obcy, która zapewnia równowagę pomiędzy poziomem oczekiwanego dochodu (stopa zwrotu) i wielkością akceptowanego ryzyka rozpatrywanego przez właścicieli, wierzycieli i potencjalnych inwestorów. Większe ryzyko = większa stopa zwrotu. WZROST ZADŁUŻENIA SZANSE: 1. utrzymanie struktury własnościowej przeds., stała liczba współwłaścicieli 2. powiązanie z kapitałodawcą na czas ograniczony 3. pełne wykorzystanie efektów prawidłowej alokacji kapitału i korzystnej koniunktury gospodarczej 4. możliwość5. wzrostu rentowności kap.wł. na skutek osiągnięcia efektu dźwigni finansowej (Zn/Kw) 6. zmniejszenie obciążenia podatkiem dochodowym o koszt kapitału obcego (odsetki są kosztem uzyskania przychodu) ZAGROŻENIA: 1. obligatoryjność2. zwrotu kapitału i zapłaty obsługi kredytu 3. obciążenie finansowe niezależne od efektywności ekonomicznej przeds. 4. ryzyko spadku wiarygodności na rynku 5. ryzyko pogorszenia płynności finans. 6. Konieczność7. prawnego i majątkowego zabezpieczenia interesów wierzycieli 8. Ograniczenie dyspozycyjności kapitału 9. Wzrost ryzyka właścicieli i możliwość10. wzrostu oczekiwanej z ich strony stopy dochodu. WZROST KAPITAŁU WŁASNEGO SZANSE: 1. Dostęp do kapitału na czas nieograniczony bez konieczności jego zwrotu 2. Pełna dyspozycyjność3. kapitału 4. Umocnienie niezależności ekonomicznej i elastyczności działania przeds. 5. Wzrost wiarygodności wobec potencjalnych wierzycieli 6. Wypłata dywidendy nieobowiązkowa 7. Zachowanie płynności finansowej ZAGROŻENIA: 1. Zmiana struktury własnościowej przeds. 2. Ryzyko rozproszenia ośrodków decyzyjnych przeds. 3. Trudności w pozyskaniu kapitału dla przeds. nie będących spółkami publicznymi 4. Wypłata dywidendy nie wpłynie na obniżenie podstawy opodatkowania 5. Kapitałodawca (właściciel) przejmuje ryzyko pogorszenia efektywności ekonomicznej przeds. 6. Publiczna sprzedaż akcji wymaga spełnienia warunków stawianych przez instytucje rynku kapitałowego I DWA RODZAJE RYZYKA ZWIĄZANEGO Z KSZTAŁTOWANIEM STRUKTURY KAPITAŁU: II RYZYKO GOSPODARCZE (OPERACYJNE) zależy od: 1. specyfiki działalności realnej i branży w której przeds. funkcjonuje 2. struktury kosztów w przeds.: k.stałe i zmienne (im wyższe koszty stałe tym wyższy próg rentowności a tym samym wyższe ryzyko operacyjne) 3. pozycji przeds. na rynku (możliwość4. kształtowania cen) im niższa pozycja tym wyższe ryzyko Ryzyko w zakresie oczekiwanych zysków operacyjnych i dochodów przyszłych: · Im wyższe ryzyko operacyjne tym wyższa stopa zysku · Im wyższa stopa zysku tym barzdiej można sobie pozwolić· na wyższe zadłużenie (droższy kredyt) Ryzyko przejmują wierzyciele i właściciele. II. RYZYKO FINANSOWE - związane jest ze strukturą kapitału przeds. (wybór źródeł finansowania kapitału). Ryzyko to przejmują właściciele - związane jest z niepewnością kształtowania się w przyszłości zysku netto. 3 MODELE STRUKTURY KAPITAŁU: 1.model dywersyfikacji (rozdzielenia) źródeł finansowania w granicach akceptowanego ryzyka 2.model preferencji dla kapitału obcego - maksymalny dopuszczalny w określonych warunkach poziom wykorzystania kapitału obcego na granicy bezpieczeństwa finansowego stwarzający szanse pełnego osiągnięcia efektu dźwigni finans. 3.Model preferencji dla kapitału własnego gdzie przeds. stawia w pierwszej kolejności na bezpieczeństwo finansowe właścicieli i wierzycieli; możliwość4. uzyskania rezerwy pożyczkowej w przedsiębiorstwie dającej możliwość5. zwiększenia zadłużenia w przyszłości na korzystniejszych warunkach. KOSZT KAPITAŁU JAKO WYZNACZNIK DECYZJI DŁUGOTERMINOWYCH PRZEDS. Kategoria kosztów w 3 układach: 1. w ujęciu rachunkowym (bilansowym) - koszty które decydują o WF przeds. 2. w ujęciu podatkowym - koszty uzyskania przychodu (które wydatki mogą powiększać3. dochód opodatkowany) 4. w ujęciu decyzyjnym - koszt kapitału Koszt kapitału to stopa zwrotu oczekiwana przez kapitałodawców przy danym poziomie ryzyka wymuszająca określony kierunek alokacji kapitału (taki, żeby stopa zwrotu z tego kapitału przynajmniej pokrywała koszt kapitału) pozyskanie (koszt kapitału) = wykorzystanie (stopa zwrotu) Koszt kapitałuèstopa zwrotu niezbędna dla zachowania rynkowej wartości przeds. Średni ważony koszt kapitałuèdanej strukturze przeds. odpowiada określony średni ważony koszt kapitału; taki który uwzględnia optymalną strukturę kapitału. Optymalnej strukturze kapitału odpowiada najniższy w danych warunkach średni ważony koszt kapitału. STRUKTURA KAPITAŁU MOŻE UWZGLĘDNIAĆ: ·Kredyt bankowy ·Pożyczkowe papiery wartościowe ·Zysk zatrzymany ·Akcje zwykłe i uprzywilejowane KREDYT BANKOWY - kosztem kapitału będzie stopa oprocentowania (r) ·Faktycznym obciążeniem jest oprocentowanie kredytu skorygowany o korzyści podatkowe (tarcza podatkowa r(1-T)). ·Przedsiębiorstwo powinno zrobić· wszystko żeby z ulokowanego kapitału uzyskać· stopę zwrotu równą stopie oprocentowania. Obligacje: oprocentowanie bieżące skorygowane tarczą podatkową: On/Cs (1-T) On - odsetki nominalne obl. Cs - cena sprzedaży obl. ZYSK ZATRZYMANY Koszt zysków zatrzymanych wynika z zasady kosztów utraconych korzyści tzn. że przeds. powinno wykorzystać zysk zatrzymany w taki sposób aby stopa zysku odpowiadała przynajmniej korzyściom akcjonariuszy które uzyskaliby z indywidualnych inwestycji środków w przedsięwzięcie o podobnym ryzyku tzn. w akcje tego przedsiębiorstwa Koszt zysków zatrzymanych = koszt akcji zwykłych 3 modele szacowania kosztów zysków zatrzymanych: I. model zdyskontowanych przepł. pieniężnych, który uwzględnia stopę dywidendy i zysk kapitałowy II. model dochodów z obligacji z premią za dodatkowe ryzyko III. model tzw. wyceny aktywów kapitałowych (CAMP) Ka = Rw + (Rc - Rw) x β Ka - koszt zysków zatrzymanych Rw - stopa zwrotu wolna od ryzyka Rc - stopa zwrotu na rynku akcji (ryzyko rynku) Β - współczynnik ryzyka Jeżeli β<1 to oznacza, że ryzyko tego papieru wartościowego jest mniejsze niż średnie ryzyko akcji. Jeżeli β>1 to oznacza, że ryzyko jest większe niż ryzyko akcji. Wyznacznik β dla przedsiębiorstw działających w tej samej branży i charakteryzujących się identycznym ryzykiem operacyjnym jest podobne. Zróżnicowanie współczynnika β występuje przy różnej strukturze kapitału. Kalkulacja kosztu kapitału jako funkcji struktury kapitału jest niezbędna nie tylko do podejmowania decyzji w zakresie wielkości i źródeł pozyskiwania kapitału ale przede wszystkim dla określenia sposobu jego wykorzystania. Koszt kapitału jest wykorzystywany w ustaleniu efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych przez NPV i IRR. Średni ważony koszt kapitału wyznacza poziom stopy dyskontowej zastosowanej przy ocenia efektywności projektów inwestycyjnych. Opłaca się w przeds. podjąć realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego jeżeli zaktualizowana (przy stopie dyskontowej równej kosztowi kapitału) wartość netto przepł. pieniężnych związanych z projektem (NPV) jest dodatnia lub gdy IRR dla tego przedsięwzięcia jest większa od średniego ważonego kosztu kapitału. OBLIGACJA JAKO INSTRUMENT POZYSKIWANIA KAPITAŁU. OBLIGACJA - pożyczkowy papier wartościowy w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem wobec posiadacza obligacji zwanego obligatoriuszem i zobowiązuje się wobec niego do realizacji określonych świadczeń: ·wykupu obligacji wg wartości nominalnej ·określonych świadczeń pieniężnych i niepieniężnych zgodnie ze swoimi deklaracjami. Rola i znaczenie obligacji z punktu widzenia EMITENTA: ·Koszt kapitału i związane z tym wymogi efektywności dla finansowania tym kapitałem przedsięwzięć· ·Organizacja spłaty pożyczki (rozłożenie w czasie wydatków finans.) - forma zabezpieczenia interesów wierzycieli POSIADACZA OBLIGACJI: Elementy, które decydują o dochodowości, ryzyku i płynności tej formy lokaty wolnych środków pieniężnych oraz decydują o rozłożeniu w czasie spodziewanych korzyści ekonomicznych. Obligacja dla przeds. może być alternatywą w stosunku do finansowania kredytem bankowym. Obligacje umożliwiają zaciąganie pożyczek u wielu wierzycieli (w przeciwieństwie do kredytu bankowego) rozdzielając klasyczny stosunek przeds.-bank na przeds.-wielu posiadaczy często anonimowi co wpływa równocześnie na rozdrobnienie stosunków pożyczkowych.