Renesansowe kontynuacje w utworach pisarzy późniejszych epok

Renesansowe kontynuacje w utworach pisarzy późniejszych epok.

Renesans wykształcił nowożytny, literacki język polski i stworzył podstawy dalszego rozwoju literatury. Do tradycji renesansowej sięgnęli przede wszystkim twórcy XVIII-wiecznego klasycyzmu, którzy dążyli do jasności, piękna i harmonii wypowiedzi artystycznej. Ideały estetyczne i stylistyczne renesansu oddziaływały twórczo na sztukę następnych stuleci. W Polsce przez wieki panowała fascynacja poezją Jana Kochanowskiego. Nawrót zauroczenia "rzeczą czarnoleską" przyniósł wiek XIX. Gorącymi wielbicielami Kochanowskiego byli Juliusz Słowacki i Julian Ursyn Niemcewicz (autor komedioopery "O Janie Kochanowskim w Czarnym Lesie" i powieści "Jan z Tęczyna").

Bardzo żywotne okazały się gatunki liryczne, wykształcone w odrodzeniu: fraszka i sonet. Fraszki pisali m.in.: Wacław Potocki, Jan Andrzej Morsztyn, Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki, Adam Mickiewicz, Julian Tuwim, Konstanty Ildefons Gałczyński, Stanisław Jerzy Lec. Na przestrzeni wieków fraszka przeszła ewolucję - dawniejsze fraszki bazowały głównie na dowcipie sytuacyjnym, współczesne - na żarcie językowym, trafnym aforyzmie. Dla wielu fraszkopisarzy niedoścignionym wzorem znowu okazał się Jan Kochanowski (najtrafniejsze i najbardziej zabawne fraszki poety zazwyczaj nie są w szkole przytaczane - są to żarty na tematy obyczajowe, np. fraszka "Na matematyka").

Sonety pisali: Jan Andrzej Morsztyn, Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, S. Goszczyński, Jan Kasprowicz, Leopold Staff.

Do kulturowego dziedzictwa renesansu nawiązali m.in.: Bolesław Leśmian ("Urszula Kochanowska"), Julian Tuwim ("Rzecz Czarnoleska"), M. Jastrun ("Poemat o mowie ojczystej"), Leopold Staff ("Lipy" i "Curriculum vitae" - czyli "bieg życia", życiorys), Jan Lechoń ("Do Szekspira"), Zbigniew Herbert ("Tren Fortynbrasa" i "Mona Liza"), Wisława Szymborska ("Dwie małpy Breughla"), Stanisław Grochowiak ("Pieśń o Marchołcie", "Breughel"), Jarosław Iwaszkiewicz ("Do młodej Lipy").

Przykłady utworów prozatorskich, dotyczących renesansu: M. Jastrun "Poeta i dworzanin"; Józef Ignacy Kraszewski "Zygmuntowskie czasy", "Dwie królowe"; W. Przyborowski "Arianie"; Zofia Kossak "Złota wolność"; H. Malewska "Panowie Leszczyńscy"; A. Maliszewski "Droga do Czarnolasu".