Wyszukiwarka:
Artykuły > Wypracowania >

Przemiany postaw i poetyki Jana Kasprowicza.

Twórczość J. Kasprowicza można podzielić na trzy podstawowe okresy: - W jego poezji dominują tematy społeczne, wieś i nędzne życie chłopów (sonety "Z chałupy"). - Odejście w poezji od tematyki społecznej, dominacja symbolizmu, ekspresjonizmu, impresjonizmu, bunt wobec Boga i katastrofizm ("Krzak dzikiej róży", "Hymny"). - Z buntownika przechodzi do postawy franciszkańskiej, dominuje pogodzenie z Bogiem, kult prostego człowieka i piękno przyrody ("Księga ubogich", "Mój świat")."Z chałupy" W sonetach "Z chałupy" mamy do czynienia z nagromadzeniem obrazów budujących wizję świata okrutnego i dostarczającego swym mieszkańcom jedynie doświadczeń negatywnych. Zwięzła biografia wiejskiej kobiety z sonetu XV zawiera same przykre zdarzenia: utrata ziemi, wdowieństwo, nędza i długi, dzieci oddane na służbę do obcych, tułaczka najemnej robotnicy, ubytek sił i dola wiejskiej żebraczki, wreszcie śmierć w samotności w polu. Realizacja ambicji wiejskiego dziecka zdobywającego wiedzę wbrew wszelkim życiowym przeszkodom, często w głodzi i wśród ludzkich szyderstw, wędrującego wreszcie na uniwersytet przetnie choroba i śmierć.
Symbolizm - umiejętność dostrzeżenia w jednym przedmiocie lub motywie wielu ukrytych znaczeń. Zadanie poezji nie polegało na opisywaniu tego co było widoczne na pierwszy rzut oka lecz na odgadnięciu znaczeń ukrytych. Impresjonizm - polegał na podporządkowaniu świata przedstawionego podmiotowi lirycznemu i nastrojowości. Impresjoniści wychodząc z założenia, że cała przyroda ulega bezustannym zmianom dążyli do uchwycenia nastroju chwili, przekazywali subiektywny obraz świata. "Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach" Sonety połączone są tematycznie motywem krzaku dzikiej róży rosnącego obok powalonej przez burzę limby. Są dwa symbole: limba i krzak róży. Wiersz ukazuje egzystencjalne lęki róży, która przytulona do skał ma za jedynego sąsiada zwaloną przez burzę i próchniejącą limbę. Pień limby przypomina róży o przemijaniu, wskazuje na bliskość i nieuchronność śmierci. Róża stanowi symbol życia, limba zaś śmierci. Obraz róży jest dynamiczny, zmienia się dzięki słońcu i krajobrazowi. Zmienia się także limba - fazy próchnienia. "Krzak..." sygnalizuje dostrzeżenie przez poetę problemów wybitnej jednostki, jej lęków oraz obaw egzystencjalnych. W warstwie opisowej widać sięgnięcie do poetyki impresjonistycznej. Sonet I przedstawia skalisty górski krajobraz przepojony senną szarością świtu. W sonecie II pojawia się słońce, światło, kolory, zaczyna się ruch i gwar. W sonecie III ruch przybiera na sile, przebiega stado kozic, przelatują ptaki. Poeta usiłuje uchwycić nastrój chwili, stosuje wyrazy dźwiękonaśladowcze. "Hymny" obejmują 8 utworów i są to: Dies Irae, Święty Boże, Moja pieśń wieczorna, Salve Regina, Judasz, Maria egipcjanka, Hymn św. Franciszka z Asyżu, Salome. Podmiotem lirycznym jest Adam - praojciec jako reprezentant ludzkości. Przyjmuje on postawę prometeizmu i jest rozgoryczony zgodą Boga na istnienia zła. Bóg przedstawiony jest jako współtwórca zła, w tonie grozy i przerażenia. Bóg może przyjmować postawę miłosierną, lub karzącą (Bóg - Sędzia).