Przedstawiciele polskiego Romantyzmu o poecie i roli poezji. Omów odwołując się do właściwych utworów
|
|
|
|
Poeta: Nie jest
rzemieślnikiem, ale artystą, który tworzy pod wpływem chwili, natchnienia i
emocji. Jest to człowiek wyjątkowy i nie każdy może nim być. Jego warsztatem
literackim są jego własne uczucia, nie ma ukształtowanych i wypracowanych
środków. Chodzi mi o to, aby język giętki Powiedział wszystko, co pomyśli
głowa, A czasem był jak piorun jasny, prędki, A czasem smutny jako pieśń
stepowa, A czasem jako skarga nimfy miętki, A czasem piękny jak aniołów mowa
... Aby przeleciał wszystko ducha skrzydłem. Strofa być winna taktem, nie
wędzidłem. J.Słowacki "Beniowski" Poeta to
wybraniec, człowiek wyjątkowy, czujący pewne powołanie i posłannictwo, które
wypełnia bez oglądania się na wszystko, co mogłoby mu przeszkodzić. Jest to
człowiek zbuntowany przeciw światu i często także Bogu. Sam chce być twórcą i
kreatorem. Czuje się wodzem i sądzi, że jest w stanie zbudować lepszy świat i
pomóc ludziom (tym zwykłym i szarym). Bo piękno na to jest, by zachwycało Do
pracy - praca, by się zmartwychwstało. Bo nie jest światło, by pod korcem
stało, Ani sól ziemi do przypraw kuchennych. K.C.Norwid
"Promethidion" Poeta nie
może być zwykłym człowiekiem, bo cały musi poświęcić się poezji. Nie może
mieć rodziny ani domu. Bycie poetą jest swego rodzaju nieszczęściem dla jego
najbliższego otoczenia i rodziny, bo taki człowiek żyje po prostu w innym
wymiarze i zwykli ludzie nie są w stanie go zrozumieć. Przykładem może tu być
bohater "Nie-boskiej komedii" Z.Krasińskiego. Nie może on pogodzić
obowiązków męża i poety. Ziemskość jego życia przeszkadzała szlachetnym
ideałom i rozwojowi części poetyckiej tego tworu jakim był. Poezja: Jest
niczym innym jak ujściem wnętrza duszy człowieka. Jest stanem ducha przelanym
na papier w możliwie najwiarygodniejszy sposób. Jest jego odczuciami i
reakcją na świat zewnętrzny i wewnętrzne emocje. Stąd poezja mówi o stanie
duchowym, a nie materialnym i wyraża to poprzez abstrakcję, a nie konkret. Cele: Celem
poety i poezji jest przekazać wartość wszechświata, zbudzić ludzkość do
działania i pomóc jej w walce o ową wartość. W przypadku Polski poezji miała
specyficzne zadania, bo przecież kraj, który znajdował się ciągle w niewoli
potrzebował nieustannej pomocy duchowej, która pobudziłaby go do wielkich
czynów narodowowyzwoleńczych. Najlepiej o tym świadczy fragment z
"Konrada Wallenroda" A.Mickiewicza (pieśń wajdeloty): O, wieści
gminna! ty arko przymierza Między dawnymi i młodszymi laty, W tobie lud
składa lud swego rycerza, Swych myśli przędzę i swych uczuć kwiaty. Arko! tyś
żadnym niezłamana ciosem, Póki cię własny lud nie znieważy, O pieśni gminna,
ty stoisz na straży Narodowego pamiątek kościoła, Z archanielskimi skrzydłami
i głosem, Ty czasem i dzierżysz miecz archanioła. Poezja ma
więc ogromną moc, potrafi zachować dla przyszłych pokoleń pamięć bohaterów i
wielkich czynów. Tym, który je przekaże jest poeta-bard (wajdelota). Nie, ja
przeżyję... i ciebie, mój synu! - Chcę jeszcze zostać, zamknąć twe powieki, I
żyć, ażebym sławę twego czynu Zachował światu, rozgłosił na wieki. (...)
Gdzie nie dobiegnę, pieśń moja doleci, Bard dla rycerzy w bitwach, a
niewiasta Będzie ją śpiewać dla swych dzieci; Będzie ją śpiewać i kiedyś w
przyszłości Z tej pieśni wstanie mściciel naszych kości! Innym
celem poezji było po prostu wyrażenie wnętrza artysty, jego niepokojów oraz
tego jak odbiera świat. W "Testamencie moim" Juliusza Słowackiego
autor żegna się ze światem i rozlicza się ze swojego życia z tymi, którzy
pozostaną. Mówi jakie ideały nim kierowały i żałuje jedynie tego, że nie był
w stanie pozostawić po sobie nic trwałego ("ani dla mojej lutni, ani dla
imienia"). Pomimo tego rozkazuje potomnym: Lecz zaklinam, niech żywi nie
tracą nadziei I przed narodem niosą oświaty kaganiec, A kiedy trzeba na
śmierć idą po kolei, Jak kamienie przez Boga rzucone na szaniec. Tak więc
rolą poety jest dać przykład innym i ze swojej postawy uczynić wzorzec. Natomiast
bohater "Dziadów" cz. III adama Mickiewicza, Konrad, mówi czym jest
dla niego poezja, jak odbiera dobro, piękno i mądrość. Twierdzi, że jego
zadaniem jest przekazać te odczucia ludziom, bo oni sami tego nie potrafią
lub po prostu nie zauważają tych wartości, a poeta ma moc prawie boską i
mógłby się zmierzyć z samym Twórcą w sferze uczuć. Przez zwykłych ludzi poeci traktowani są jak szaleńcy, którzy idąc z 'widłami na Słońce' chcą za wszelką cenę zmienić świat. Czasem poeci są nawet prześladowani i porównywani z siłami nieczystymi. W rzeczywistości poeci przemycają w swych dziełach treści narodowowyzwoleńcze, kryjąc się przed czujnym okiem cenzorów państw zaborczych. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach