Artykuły >
Studia >
Procesy globalizacji; ich skutki dla współczesnych stosunków międzynarodowych
Procesy globalizacji; ich skutki dla współczesnych stosunków międzynarodowych
Globalizacja wnosi wiele ważnych i istotnych zmian dla świata, dla stosunków międzynarodowych i dla wszystkich dziedzin życia społecznego. Odnoszą się do zjawisk politycznych, społecznych, ekonomicznych. G. to proces narastający, intensyfikujący się w stosunkach międzynarodowych – ale wykraczające poza granice krajów.
Istnieje wiele definicji G. Najbardziej ogólna to ta, która przedstawia proces globalizacji jako stosunki wykraczające za granice państw i ich intensyfikacja.
Chodzi tu o wzrost wielość transakcji a także o współzależności w skali międzynarodowej, w tym rozprzestrzenianie się nowych technologii – informacji, sieć informacji jako powiązania ludzi do niedawna żyjących w luźnych powiązaniach między sobą.
GLOBALIZACJA w sensie zjawiska – G. to proces, który tworzy zliberalizowany, zintegrowany rynek towarowy z ładem opierającym się na zupełnie innych instytucjach – uczestnikach, służących rozwojowi i obejmujących cały glob ziemski.
Podstawowe czynniki – nośniki współczesnych procesów globalizacyjnych (napędzające globalizację):
powstawanie korporacji międzynarodowych – ich ilość i ich potencjał niosą zupełnie nowe jakościowe cechy – ponadnarodowe = ponad narodami i ich rządami, poza kontrolą;
nowe technologie, rozwijające się w sposób skokowy i prowadzące do rozwoju międzynarodowych systemów – międzynarodowej produkcji;
powstawanie światowych rynków w tym światowego ponadnarodowego rynku finansowego, który wymknął się spod kontroli państw;
rewolucja w zakresie komunikacji – przejście do społeczeństwa informatycznego;
Cechy procesu globalizacji na współczesnym poziomie (etapie):
wielowymiarowość – występuje we wszystkich ważniejszych dla ludzi wymiarach (gospodarka, wojskowość, kultura społeczna);
złożoność i wielowątkowość procesów globalizacji – polega to na tym, że G. niesie za sobą dla jednych awans a dla drugich spadek w rankingu w różnych dziedzinach;
integrowanie się – ale z pamiętaniem o fakcie, iż nie jest to tożsame z globalizacją czyli G. to proces pełen wzajemnych sprzeczności: integrowanie się z jednej strony + tworzenie podziałów, dysproporcji, asymetrii;
wielopoziomowość – G. zachodzi na rynkach usług, technologii, informacji, czynników wytwórczych itp.; G. ma siłę powiększania zakresu umiędzynarodowienia stosunków;
Skutki procesów globalizacyjnych:
Rozpatruje się je z punktu widzenia dwóch nurtów, które wyłoniły się wraz z pojawieniem się procesów globalizacyjnych.
nurt optymistyczny – wiąże on z G. nowe szanse, możliwości rozwoju, wykorzystania tego co dziś stanowi cechy procesu G. jak nowe technologie, rozwój informatyki;
nurt pesymistyczny (krytyczny) – G. jako zagrożenie;
Główni zwolennicy G. podkreślają ogromne znaczenie otwartości gospodarek rynkowych jakie daje G. Według nich korzyści globalizacji to:
G. stwarza większy rynek towarów i usług,
dziś G. systemu finansowego – dostęp do kapitału (wraz z G. rynków finansowych) jest większy, dogodniejszy,
G. stworzyła za pomocą sieci dostęp do informacji (internet, łącza satelitarne),
G. stała się podstawą do budowania nowej cywilizacji w zakresie światowym,
G. ze swej istoty promuje efektywność, innowacyjność – liczy się ten kto efektywny i innowacyjny,
G. stwarza lepsze warunki exportu – granice i bariery są znoszone; działa nieograniczona wolna ręka rynku,
w ostatniej dekadzie G. (świadczą o tym konkretne cyfry) – po zniesieniu podziału na 2 systemy – export wzrósł prawie 4-krotnie; zniesienie barier stało się bodźcem dla światowych bezpośrednich inwestycji zagranicznych,
Pogląd zwolenników G. na jej temat jest następujący: globalizacja nie jest niczyim wymysłem, jest naturalnym stanem rozwoju stosunków międzynarodowych, kolejnym stadium rozwoju tych stosunków;
Krytycy G. uważają, że danie całkowitej swobody rynkowi i jego mechanizmom oraz grze wolnorynkowych sił jest bardzo niebezpieczne; Według nich procesy G. niosą ze sobą następujące zagrożenia:
Szolos (jeden z krytyków): niczym nieograniczony proces G. ogranicza współpracę między krajami, zawiera w sobie zbyt wiele konkurencji i prowadzi kraje do coraz większych kryzysów społecznych i finansowych (powoduje to niestabilność rynków finansowych);
Według krytyków G. opiera się na dwóch fundamentalnych zasadach:
uznanie hierarchii – asymetryczny dostęp do globalnych sieci; najlepiej mają najbogatsi (wielkie korporacje + społeczeństwa krajów, w których są zlokalizowane);
nierówność – wyrażająca się asymetrycznymi efektami sieci; korzyści osiągają ci, którzy mają dostęp; to wpływa na standard życiowy, edukację, późniejszy start w dorosłe życie, przynależność do grup – poziomów społecznych;
Zagrożenia globalizacji są różnego typu: nędza, klęski, bezrobocie, lęk przed nadmiernie swobodnym przepływem pieniędzy, lęk przed imigracją, lęk przed zmianą relacji pomiędzy światem biednych i bogatych;
G. spowodowała, że świat stał się globalną wioską, ale jednocześnie z tej dysproporcji ostro zarysował się fakt, iż dla poniektórych państw ta wioska jest całym światem – i mają one trudny do niego dostęp.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"