Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

Prawo Moralność - to takie normy, które mówią nam co jest dobre a co złe. Sprawiedliwość - to wartość Prawo – zespól norm ustanowionych i uznawanych przez państwo, które sprawuje nad nim kontrolę przez środki przymusu (stosowane w ostateczności). Język prawny – język tekstów prawnych podlegający ogólnym regułom języka z pewnymi wyjątkami. Zdolność prawna – to możliwość bycia podmiotem prawa, czyli możliwość nabywania praw i obowiązki. W Polsce zdolność prawną posiada każdy człowiek bez względy na wiek, wierzenia, narodowość, rasę itp. Zdolność do czynności prawnych – to możliwość nabywania praw i obowiązków z pomocą własnych czynności, które towarzyszą oświadczenia woli. Brak zdolności – poniżej 13 roku życia. 13 –16 można przeprowadzać transakcje pod kontrolą opiekunów, 16 –18 można samodzielnie rozporządzać zarobionymi pieniędzmi. Po 18 roku – pełna zdolność. Podmioty stosunków prawnych: osoby fizyczne (ludzie), osoby prawne (organizacje).O. fizyczne mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. O. Prawne maja zdolność prawną i zdolności do czynności prawnych w ograniczonym zakresie (szkoła nie może wykazywać zysków). Klasyfikacja osób prawnych: jest bo jest np. Skarb Państwa; 2. osoby prawne ustawowe, są powoływane do życia w ustawach (uniwersytety); 3. osoby prawne koncesyjne (rejestracyjne), otrzymują koncesje na wykonywanie pewnych czynności; 4. partie polityczne (organ państwowy nie może odmówić im rejestracji). Kultura – sposób postępowania zbiorowości według norm określonych przez tą społeczność. Ma wymiar strukturalny, jej nosicielami są pewne grupy. Kultura obejmuje wytwory człowieka materialne i niematerialne. Życie społeczne – to stosunki międzyludzkie polegające na wzajemnym oddziaływaniu między sobą. Państwo – jest polityczną, hierarchiczną, przymusową, terytorialną i suwerenną organizacją obejmującą całe społeczeństwo. Jest wyposażone w instytucje władzy publicznej i oparte na sformalizowanym członkostwie (obywatelstwo). Suwerenność – Jest to najważniejsza cecha państwa. Ma dwa wymiary wewnętrzny(państwo jest najwyższą władzą), zewnętrzny( jedno państwo nie może narzucić niczego innemu państwu) Suwerenność personalna – polega na tym, że osobnik odpowiada przed prawem państwa, którego jest obywatelem oraz na którego się znajduje. Dyplomaci są wyłączeni z prawa państwa, na którym są terytorium. Przymus – jest elementem prawa i jest to niegodziwy sposób realizowania prawa. Jest atrybutem władzy, chociaż nie jest konieczny do sprawowania jej. Wyróżniamy przymusowe obywatelstwo i monopol przymusu. Życie społeczne – to stosunki międzyludzkie polegające na wzajemnym oddziaływaniu między sobą. Normy – to presja zbiorowości na jednostkę. Norma jest to sposób należytego zachowania się w granicach możliwości, inaczej jest to reguła postępowania. Wyróżniamy cztery systemy normatywne: n. Prawne, n. Obyczajowe (zwyczajowe), n. Moralne, n. Religijne. Dzielimy je również na: bezwzględnie wiążące( wiążą adresatów niezależnie od ich woli), względnie wiążące( zgodnie z wolą adresata). Sankcje – wskazuje na karę, jaka zostanie wymierzona, jeśli adresat zachowa się niezgodnie z normą (z dyspozycją). Norma prawna – jest regułą zachowania, która daje odpowiedz na pytania:, kto, w jakich warunkach, jak powinien postępować, (co jest mu nakazane, zakazane, lub dozwolone czynić). Składa się z hipotezy, dyspozycji i sankcji. Aby skonstruować normę prawną należy sięgnąć do aktów prawnych. Hipoteza – wskazuje adresata i mówi o warunkach, jakie muszą zostać spełnione, by adresatowi można było przypisać obowiązek lub uprawnienie. Dyspozycja – wskazuje na sposób postępowania, jakiego oczekuje ustawodawca. Sankcja prawna – dzieli się na: karną (jest realizowana przez wymierzenie sprawcy danego czynu kary, przewidzianej w katalogu kar kodeksu karnego); egzekucyjna (w dwóch postaciach: a) polega na wykonaniu bezpośrednim, realizuje się nią przez przywrócenie stanu zgodnie z dyspozycją; b) polega na wykonaniu zastępczym i mamy z nią do czynienia w p. cywilnym, wówczas gdy przywrócenie stanu poprzedniego jest niewykonalne.); nieważności – dotyczy wszystkich czynności dokonanych niezgodnie z treścią dyspozycji. Przepis – każde zdanie zawarte w akcie normatywnym, które ma za zadanie unormowanie pewnych norm prawnych, Podział przepisów ze względu na organizację aktów normatywnych: ogólne(np. karne; ustalają najbardziej abstrakcyjne normy postępowania i są stosowane gdy przepisy szczegółowe nie mówią nic o danym np. przestępstwie); szczegółowe( dotyczą konkretnych rzeczy); odsyłające (są to takie , które odsyłają do innych przepisów, które maja być zastosowane w innej sprawie); Klauzury generalne - przepisy niezbędne, ale są niezbyt jasne, określają słowa i pozwalają na względną elastyczność prawa. Nie można ich powoływać często. Przepisy przejściowe - dotyczą stanów przejściowych, stosuje się je gdy przestaje istnieć stary kodeks, a zaczyna obowiązywać nowy; Przepisy derogacyjne – przepisy uchylające, określają, które z dotychczas obowiązujących aktów normatywnych lub przepisów wchodzących w skład tych aktów zostają uchylone wraz z wejściem nowych aktów normatywnych. Jeżeli nowy kodeks nie uwzględnia nowych przestępstw, to nie wiadomo, czy obowiązują kary ze starego kodeksu, uchylają dawne normy prawa; Przepisy wprowadzające – mówią kiedy dany akt wchodzi w życie, zawierają postanowienia co do terminu i trybu wejścia w życie nowo ustanowionego aktu normatywnego, Przepisy wynikające z rozbieżności między językiem potocznym a prawnym – musi być zrozumiały Przepisu blankietowe – są rodzajem przepisów odsyłających, nie ustanawiają one same żadnej reguły zachowanie lecz wskazują na organ państwa, które reguły takie ma dopiero wprowadzić; Reguły derogacyjne – mają za zadanie usuwanie sprzeczności: porządku czasowego( prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze), porządku hierarchicznego (reguła wyższej rangi uchyla niższej), zasada wyjątku( przepis szczególny uchyla przepis ogólny; jeśli ustawodawca z mienia normy ogólne nie znaczy to, że się zmieniają przepisy szczegółowe) Akt normatywny – zawierają intencje zniesienia i zmieniania stanu aktów prawnych, Aby zaistniał: musi wydać go właściwy organ, we właściwym czasie i dotyczyć określonego terytorium, Normy syzyfowe – są dwie normy w systemie prawa, które wzajemnie się negują. Jedna odwraca znaczenie drugiej. Wartość – byty naturalne, które kierują naszym życiem. My sami dążymy do wartości zaspokajania pewnych potrzeb. Można mówić o wartościach społecznych przypisanych danej społeczności. Dla różnych grup społ. Różne rzeczy mają różne wartości. Kara – za przestępstwo, zwana jest karą kryminalną. Jest ona przewidywaną przez prawo karne konsekwencją popełnionego przestępstwa, która zawiera określony przez to prawo dolegliwość i w której wyraża się dezaprobatą popełnionego czynu i jego sprawcy. Stosunek prawny – jest formą stosunku społecznego i kontrolowane jest przez normy prawne. Funkcje prawa: kontrolna (prawo występuje jak czynnik przy pomocy którego możemy kontrolować zachowanie ludzkie), rozstrzygania sporów (przy pomocy prawa są rozstrzygane spory: (mediacja, arbitraż, sądowe – są to zinstytucjonalizowane i nie zinstytucjonalizowane i pertraktacje)), dystrybucyjna (polega na rozdziale dochodów lub dóbr w myśl sprawiedliwości społecznej, którą możemy podzielić na sprawiedliwość formalna i materialną), stabilizacyjna (prawo utrwala zastanym układ stosunków społeczno -politycznych), dynamizująca (prawo może wpływać na zmianę stosunków społeczno politycznych) i organizacyjna (prawo wpływ na koordynację działań zbiorowych). Stosunek społeczny – powstaje między co najmniej dwiema osobami z których co najmniej jedna oddziałuje na drugą, lub gdy oddziaływanie nakazują obowiązujące w danym środowisku normy. Dyskryminacja pozytywna – traktowanie przez prawo pewnych podmiotów lepiej od drugich (mniejszości narodowe). Luka prawna – jest to taki brak regulacji prawa, co do którego można racjonalnie twierdzić, że nie jest przez ustawodawcę zamierzony. Może wystąpić gdy ustawodawca nie zakończył procesu prawodawczego wbrew wyraźnej zapowiedzi, bądź pomimo zakończenia procesu legislacyjnego nadal nie można ustalić norm regulujących określoną kwestię. (konstrukcyjne, aksjologiczne, logiczne) Władza – pewien stosunek społeczny w którym ktoś ma władzę nad kimś, czyli może wpływać na drugą osobę. Władza polityczna – zbiór reguł, zasad, narzędzi mających na celu zdobycie władzy i sprawowanie jej według swoich celów na określony czas. Wykładnia prawa – zespól czynności zmierzających do ustalenia prawidłowego znaczenia przepisu prawnego. W innym sensie jest to rezultat tego procesu ustalania prawidłowego przepisu prawnego. Wykładnia dzieli się na: autentyczna (dokonywana jest ona przez ten podmiot (organ władzy publicznej), który ustanowił przepisy. Ten kto stanowi przepis może określać jego znaczenie.; legalna (dokonywana jest przez upoważniony do tego organ państwa. Wykładnia ustalona przez Trybunał Konstytucyjny ma moc powszechnie obowiązującą.; organów stosujących prawo (takiej wykładni na użytek aktów stosowania prawa objętych kompetencją danego organu, mogą dokonywać wszystkie organa władzy publicznej. Wykładnia ta wiąże organ jej dokonujący i podmioty wobec których prawo jest stosowane).; doktrynalna(każdy może dokonywać wykładni prawa na swój użytek, nie ma jednak ona dla nikogo mocy wiążącej, jest to w istocie wykładnia prywatna, tyle że prowadzona poprzez prawników).; logiczno językowa (polega na dokonywaniu interpretacji przepisów prawnych, przy wykorzystaniu reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych języka prawnego i naturalnego, a także reguł poprawnego myślenia).; systemowa (polega na ustalaniu rzeczywistego znaczenia przepisów ze względu na ich usytuowanie). W systemie prawa nie powinno być norm sprzecznych, luk.; funkcjonalna (jej istota wyraża się w ustaleniu znaczenia przepisu zgodnie z funkcja lub celem prawdopodobnym lub domniemanym jaki chciał osiągnąć ustawodawca).; porównawcza (polega na ustalenia znaczenia przepisów przez porównanie ich z innymi podobnymi przepisami o ustalonym znaczeniu i wyciąganiu stąd wniosków co do znaczenia przepisów zinterpretowanych. Wykładnie należy stosować: a)niejednorodność języka prawnego b) prawo używa określeń wieloznacznych c) prawodawca celowo posługuje się ogólnikami np. czynniki społeczne niebezpieczne. Trzy teorie wykładni: a) statyczna – prawotwórca stworzył prawo raz na zawsze, rzadko stosowana, nie służy zmianom. B) dynamiczna – prawo należy tak interpretować aby było dostosowane do nowych okoliczności c) aktualnego prawodawcy – interpretacja prawa jest taka jakby prawodawca był współczesny. System – pewien zbiór elementów wzajemnie ze sobą powiązany, który stanowi odrębną całość. Dzieli się na: sztuczny (budowane przez człowieka, przez jego ingerencję), naturalny (środowisko, człowiek). Im system jest bardziej skomplikowany, tym mogą występować większe sprzeczności. Zupełność systemu – system nie powinien mieć luk, w rzeczywistości nie możliwe. Granice systemu - są ustalone jawnie, System prawny – system drzewiasty, brak sprzeczności, jednolitość języka i zupełność systemu, Trzy normy sprzeczności: Sprzeczność aksjologiczna – (nie istnieje) tzn. że jak dwie osoby mają różne zdanie nie koniecznie musi być sprzeczność. Sprzeczność logiczna – zachodzi gdy dana norma wchodzi w kolizje z inną normą; logiczne przeciwieństwo – układ norm który nie stanowi sprzeczności logicznej Analogia – w prawie karnym nie może być analogii, można ją stosować w innych prawach pod warunkiem, że są to: analogie ustawy (możemy ustalać normę, która opisuje zjawisko bardzo podobnie), analogie systemu prawa(kształt systemu prawa pozwala na rozstrzyganie spraw); Analogia nie zawsze doprowadzi nas do sytuacji pozbycia się luki w prawie; Prawo publiczne – odnosi się do interesu wspólnego; Prawo karne – opisuje wzajemne stosunki pomiędzy jednostkami; Prawo międzynarodowe - nie jest ściśle rozumiejąc prawem, lecz zbiorem umów. Prawotwórstwo – ciąg pewnych zachowań jednostkowych i grupowych mających na celu powstanie, zmianę lub zniesienie istniejącego prawa i jest to działanie celowe. Źródła powstawania prawa – dwa źródła: metoda psychospołeczna (prawo staje się prawem gdy ludzie je za prawo uważają), prawnicza( uznanie pewnego zachowania jako prawo). Recepcja prawa – kształt prawa jest zapożyczony z zewnątrz; Prawo stanowione – jest to efekt określonych działań jakiegoś organu państwowego, działania te powinny być racjonalne(świadome i celowe zmiany porządku prawnego, cele wyznaczone w prawie powinny być celami osiągalnymi, powinny istnieć środki do realizacji tych celów), sformalizowane(muszą być określone organy, określony sposób podawania aktu normatywnego do wiadomości publicznej), prospektywne ( nie powinno działać wstecz), konstytutywne (prawo powinno coś nowego tworzyć, a nie powinno opisywać rzeczywistości(deklaratywny)). Proces tworzenia ustawy w Polsce. 1. Projekt ustawy – mogą go wnosić: posłowie co najmniej 15, komisje sejmowe, Senat w całości, rada ministrów, prezydent, co najmniej 100 tyś. Obywateli z czynnymi prawami wyborczymi. 2. Wpłyniecie do laski marszałkowskiej w formie pisemnej i z uzasadnieniem (rządowe projekty muszą być wyposażone dodatkowo w rozliczenia finansów. 3. pierwsze czytanie w Parlamencie, drugie czytanie w komisjach (prac ustawodawczych, komisjach branżowych), trzecie czytanie w Parlamencie. Projekt można odrzucić w pierwszym czytaniu zwykłą większością głosów. Jeśli projekt nie zostanie odrzucony w każdym z kolejnych czytań można zgłaszać do niego poprawki. W trzecim czytaniu zostaje przeprowadzone głosowanie. Projekt zostaje przyjęty w głosowaniu zwykłą większością głosów (2/3 – w przypadku poprawek do Konstytucji) przy 230 posłach obecnych na sali. 4. Projekt trafia do senatu, który musi się zająć projektem w przeciągu 30 dni. Następnie wraca do sejmu do głosowania. 5. Trafia do prezydenta, który ma trzy możliwości: a) wysłać do Trybunału Konstytucyjnego (jeśli Trybunał zatwierdzi to prezydent musi podpisać), b) zawetować (sejm może odrzucić weto przy pomocy 3/5 głosów), c) podpisać, 6. Kontrasygnata premiera 7. Trafia do Dziennika Ustaw. Akta normatywne 1.Konstytucja – najwyższy akt normatywny, żaden akt normatywny nie może bez niej istnieć. W konstytucji musi być: określenie struktury państwa, katalog praw i wolności obywatelskich (zawiera podst. Zasady prawa wyborczego), organy ochrony prawnej (sądy) 2.Ustawy i akta normatywne o randze ustawy. Dekret – ma ten sam zasięg, moc co ustawa o kompetencji ogólnej. Stosuje się go gdy nie ma czasu na zebranie parlamentu, parlament nie ma prawa ingerencji w dekret. Np. podczas stanu wojennego. 3.Rozporządzenia – publikowane są w dzienniku ustaw, kierowane są do społeczeństwa. 4.Zarządzenia – kierowane są do wew. (nie są aktami normatywnymi). Są drukowane w Monitorze Polskim lub w dziennikach wew. Ministerstwa. 5. Uchwała – nie można jej zmienić dekretem (regulamin Sejmu). Kodeks – nazwa pewnych ustaw. Najwyższy stopień porządkowania aktów normatywnych np. kodeks cywilny, karny itd. To nie są akty normatywne, porządkuje przepisy prawne itd. Tekst autentyczny – tworzy go pierwotna ustawa i ustawa zmieniająca. Tekst jednolity – zawiera poprawki do treści (wykreśla nieobowiązujące ustawy), nie można się na to powoływać, ponieważ nie jest to akt normatywny. Stosunki społeczne – układ który wiąże dwa podmioty, muszą być podmioty fizyczne lub zbiorowe, musi być przedmiot stosunku (materialny lub niematerialny) i relacja miedzy podmiotami (treść stosunku). Stosunki prawne – specyficzne stosunki społeczne, których treść stosunku opiera się na ustawie. Fakty prawne – wymienione w przepisach okoliczności, które powodują powstanie, zmianę lub zerwanie stosunków społecznych. Zdarzenia prawne – fakty prawne, które są niezależne od woli człowieka np. narodziny, śmierć człowieka. Działanie - -jest to zewnętrzne zamanifestowanie czynności psychomotorycznych. Dzielimy na zaniechanie, zachowania (czyny: dozwolone, zakazane, nakazane, czynności konwencjonalne – zachowania zmieniające rzeczywistość). Działania prawne – wymagają złożenia oświadczenia woli przez dany podmiot. Oświadczenie woli – komunikat, wyrażenie woli nadany do adresata np. testament. Stosowanie prawa – czynności podejmowane przez odpowiednie organy w świetle prawa. Dotyczy jednoznacznie danej jednostki. Przestrzeganie prawa – postępowanie zgodnie z normami prawnymi. Realizowanie prawa – Odpowiedzialność prawna – obowiązek ponoszenia prawnych skutków naruszenia prawa, odpowiedzialność karna dotyczy osób fizycznych, oraz za czyny własne. Odpowiedzialność cywilna ma wymiar materialny dotyczy osób prawnych i fizycznych, a także organów państwa. Można odpowiadać za inne osoby. Odpowiedzialność deliktowa – odpowiedzialność za czyn niedozwolony w p. cywilnym. Jeśli ktoś komuś uczynił szkodę musi mu ją zrekompensować. Odpowiedzialność kontraktowa – wynikająca z zapisów w umowie kupna sprzedaży. Odpowiedzialność służbowa – odpowiedzialność za naruszenie regulaminu wew. Przez pracowników Odpowiedzialność polityczna – odpowiedzialność najwyższych urzędów państwowych przed Trybunałem Stanu. Obrona konieczna – wyłącza przestępstwo, przekroczenie obrony koniecznej Ţ przestępstwo, stan podwyższonej konieczności – to nie jest przestępstwo. Domniemanie prawne – związki przyczynowo skutkowe zapisane w aktach prawnych. Jak się coś domniemuje to trzeba udowodnić że tak nie było. Rodzaje: wzruszalne – można obalić, dopasowywuje się przeciw powód np. ustalenie ojcostwa.; nie wzruszalne – nie można ustalić, zasada publicznych ksiąg wieczystych. Prawa autorskie i prawa pokrewne: - nie dotyczą rzeczy materialnych, - jest aktem normatywnym prawa wewnętrznego - pr. aut. pośmiertnie działają przez 50 lat przedmiot prawa autorskiego: są to prawa do jakiś dóbr: utwór lub dzieło, Dzieła – każdy przejaw działalności z elementem twórczym. jest to coś czym można obracać, nie można mylić dzieła z nośnikiem, z aktem normatywnym, urzędowymi dokumentami, prostymi informacjami prasowymi, twierdzeniami naukowymi. Utwór- jest chroniony w momencie jego rozpoczęcia, Utwór opublikowany – zwielokrotniony za zgoda twórcy i udostępniony publiczności Utwór rozpowszechniony – udostępniony publicznie (rzeźba) Twórca – osoba fizyczna, domniemywa się, że twórcą jest ten czyje nazwisko jest widoczne na utworze, Pracodawca – pojawia się w prawach autorskich wtedy gdy coś powstaje w czasie wykonywania pracy. Prawa osobiste – dotyczą więzi z autorem nieograniczonej w czasie, nigdy nie wygasają, działają po śmierci twórcy (np. prawo do oznaczania utworu, monopol decyzyjny) prawo do integralności (do nienaruszalności). Prawo majątkowe – dotyczy pieniędzy, - p. do korzystania z utworu - p. do rozporządzania dziełem - p. do udzielania licencji - p. do wynagrodzenia (nie można się zrzec i nie można wziąć mniej niż 5% od wartości dzieła) Pole eksploatacji (zakres korzystania z przedmiotów objętych prawem autorskim) – zwielokrotnienie, wprowadzenie do pamięci komputera, utrwalenie, powielanie, wprowadzenie do obrotu, publiczne wykonanie lub odtworzenie, wysławienie, wyświetlenie. Dozwolony użytek prywatny – prawo do nieodpłatnego wykorzystania w zakresie użytku prywatnego. Dozwolony użytek publiczny – jest to prawo instytucji dydaktycznych i naukowych, które mogą korzystać z tłumaczeń oryginału np. biblioteki archiwa i szkoły prawo do wypożyczania nieodpłatnego, mogą sporządzać kopie bez zwracania się do autora, uprawnienia do korzystania z cytatu pod warunkiem wymienienia autora i źródła np. cytatu (za cytaty nie przysługuje autorowi wynagrodzenie pieniężne), żadna z tych form nie może zakłócać normalnego obrotu utworem. Licencja – umowa przekazująca uprawnienia w celu jednego pola eksploatacji, obejmuje tylko te sfery które są w niej opisane, obejmuje te pola eksploatacji które są znane w dniu wydania licencji, jeżeli umowa nie stanowi inaczej wraz z egzemplarzem nie przechodzą żadne prawa autorskie. Umowa o przeniesienie praw majątkowych musi być umową pisemną, pod sankcja nieważności. Jeżeli umowa nie określa inaczej to licencja obowiązuje 5 lat. Licencja ustawowa – wynika z samego prawa. Licencje wyłączne - można z nich korzystać z wyłączenie innych podmiotów. Licencje nie wyłączne – gdy sprzedajemy wiele tyś kopii w dużym przedsiębiorstwie. Przepisy prawa karnego – to nie są przepisy zawarte w kodeksie karnym, dotyczą one tylko osób fizycznych (tylko osób bezpośrednio zamieszanych w przestępstwo). 3 kategorie ścigania przestępstw: -z urzędu „prokuratura” – ściganie np. prawa autorskie, -z oskarżenia prywatnego – wtedy gdy poszkodowany wniesie oskarżenie, -ściganie na wniosek – organa państwowe nie występują z oskarżeniem, tylko z oskarżeniem musi wystąpić pokrzywdzony z wnioskiem do prokuratury. Zakres dozwolonego użytku: nie można pożyczać programu, instytucje badawcze, naukowe nie mogą w celach badawczych robić kopii, wypożyczać oprogramowania. Zmiana konieczna – zmiana, którą należy dokonać, aby program działał prawidłowo. Prawa twórcy. a)naruszanie praw osobistych: może żądać zaniechania, sprostowania, odszkodowania (zawinione naruszenie-celowe) b) majątkowe – zaniechania wydania uzyskanej korzyści, zapłaty podwójnej stawki wynagrodzenia w normalnej umowie, wyrównania szkody (odszkodowanie nie może być mniejsze niż dwukrotność uprawdopodobnionej korzyści). Orzeczenia sądu: sąd orzeka przepadek na rzecz skarbu państwa bezprawnie wyprodukowanych towarów; sąd może orzec przepadek na rzecz S.P. urządzeń, przedmiotów służących do produkcji nielegalnych utworów. Sąd może oddać te przedmioty temu któremu złamano prawo.