Rola przyrody w Inwokacji:
• malarskie wskazanie miejsca akcji
• kolor pagórków nie jest wymieniony, gdyż rozpościera się w dalszej odległości. Płaszczyzna rzeki i łąki ukazana jest z dużą dokładnością (impresjonizm). Mimo pozornej różnobarwności pól dominują dwa: złoty i biały (żyto się srebrzy, gryka jak śnieg biała). Wszystkie barwy obrysowane są kolorem zielonym
• troska o plastyczność wizji poetyckiej wynika z założeń romantyzmu: jak najwszechstronniej ukazać świat aby działać na wyobraźnię odbiorcy
epopeja - jeden z głównych gatunków epiki, podstawowy i dominujący aż do powstania powieści. Obejmuje rozbudowane utwory, zazwyczaj wierszowane, ukazujące dzieje historycznych lub legendarnych bohaterów, rzucone na tło wydarzeń przełomowych dla danej społeczności, narodu.
Cechy epopei w Panu Tadeuszu:
• obszerny utwór podzielony na księgi
• przełomowy moment historyczny
• szerokie tło obyczajowe
• istnienie narratora snującego opowieść, ukrywającego się za opisywanymi wydarzeniami
Romantyczne cechy utworu:
1. Synkretyzm
• liryka (inwokacja)
• epika (opowieści o Jacku i Horeszce)
• dramat (spowiedź, karczma)
2. Duża rola przyrody
3. Jacek Soplica kreowany na bohatera romantycznego
4. Wielowątkowa akcja
Oryginalność:
• chronologia w przedstawianiu wydarzeń
• naturalna kompozycja
• realizm obyczajowy
• wzbogacenie bohatera romantycznego o nowe cechy
Cechy stylu:
• trzynastozgłoskowiec
• różnorodność środków stylistycznych (apostrofy, personifikacja, przenośnie, epitety)
• używanie różnych czasów - dynamizacja wypowiedzi
• indywidualizacja języka (Horeszko, Gerwazy)
• nawiązanie do tradycji antycznej
• rozbudowane porównania homeryckie
Bohaterowie
Stolnik Horeszko - magnat, zwolennik Konstytucji 3 maja i Unii Brzeskiej; chciwy władzy i pieniędzy; nie przebierał w środkach a czym świadczy sposób potraktowania Jacka Soplicy; zazdrosny; odważny i oddany ojczyźnie. Dobry dla chłopów, głosił postępowe hasła; z natury spokojny i opanowany
Hrabia Horeszko - kosmopolita, przedstawiciel zamożnej szlachty, typowy romantyk, modniś, chciwiec, kochliwy ignorant; twarz pociągła, oczy mądre, łagodne, długie włosy; ubierał się w angielski surdut, „uśpiony patriota"
Sędzia Soplica - wzorowy gospodarz, dobry dla poddanych, potrafił ocenić człowieka, tradycjonalista ale otwarty na nowoczesność; zachłanny i chciwy; wielki patriota i bojownik o niepodległość; cenił rozwagę, sprawiedliwy wobec innych
Podkomorzy - urzędnik szlachecki; rozjemca; patriota; staroświecki, „prawdziwy Polak"; przeciwny francuszczyźnie; sprawiedliwy
Gerwazy - mściwy, były sługa Horeszków, zaślepiony miłością do nich; nienawidził Sopliców, bitny, odważny; szanował tradycję; bezpośredni
Woźny - ostatni woźny trybunału; oddany Sędziemu; sprytny, uparty; dobrze znał prawo i zwyczaje; tradycjonalista
Jacek Soplica jest bardzo skomplikowaną postacią. Historię jego osobowości można podzielić na dwa etapy: pierwszy, Jacek jako szlachcic - hulaka, i drugi, Jacek jako bojownik o niepodległość ojczyzny. Jeżeli chodzi o pierwszy okres życia, to rzucającą się w oczy cechą jest duma. Duma pokazuje dwie skrajności w Soplicy. Z jednej strony ambicja i dążenie do celu a z drugiej buńczuczność i zaczepność. Nie można zapominać o mściwości. Jeżeli chodzi o dobre cechy, to Jackowi nie brakowało ogłady i towarzyskiego wyobcowania. Siła jego charakteru powodowała, że był przywódcą szlachty zaściankowej.
Drugi okres życia Soplicy, to przeważają cechy pozytywne. Ksiądz Robak był zrównoważonym, skromnym i pokornym lwem, który jednak w chwilach zagrożenia potrafił pokazać pazury Wtedy to na światło dzienne wychodziły takie przymioty jak odwaga i energiczność w działaniu. Jako żołnierz ks. Robak kierował się honorem. Był oddanym i ofiarnym patriotą. Z jego opowieści możemy wywnioskować, że spełniał także rolę unikającego rozgłosu dyplomaty.
Historia
Wydarzenia opisane w „Panu Tadeuszu" rozgrywają się w latach 1811-1812, w dobie wojen napoleońskich, które dla Mickiewicza są już historią. A zatem główne wydarzenie historyczne utworu to ekspansja Napoleona, ze szczególnym uwzględnieniem roli wojsk polskich. Bezpośrednio występują w utworze postacie historyczne (gen. Dąbrowski, Kniaziewicz) wspominani są Napoleon, Kościuszko, Rejtan, Książę Józef Poniatowski...
Tło historyczne tworzy jednak teraźniejszość utworu, natomiast historia jeszcze wcześniejsza znajduje odbicie w monumentalnym koncercie Jankiela, który zawarł w swojej grze dzieje Polski:
• Konstytucja 3 Maja
• rzeź Pragi w czasie powstania kościuszkowskiego
• utworzenie legionów polskich we Włoszech
Każdy z epizodów wyrażony jest w muzyce, to gra Jankiela jest osią konstrukcyjna opowieści o losach kraju. Fakty, które przywołuje i zarazem interpretuje, mają przypomnieć czytelnikowi zdarzenia doniosłe i tragiczne w historii Polski.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"