POJĘCIE AKCJI
AKCJE – z łaciny „actio”; są to papiery wartościowe, które emitowane przez spółkę akcyjną jako dokumenty, stwierdzają ułamkową własność kapitału akcyjnego oraz ogół praw i obowiązków przynależnych akcjonariuszom, czyli osobom nabywającym akcje. W powyższym znaczeniu, akcje stanowią formę finansowania działalności gospodarczej przedsiębiorstw z jednej strony, a z drugiej formę inwestowania własnych oszczędności w aktywny sposób.
Dokument akcji powinien być sporządzony na piśmie i zawierać następujące dane:
firmę, siedzibę i adres spółki,
oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym spółka jest wpisana do rejestru,
datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji,
wartość nominalną, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne akcji,
wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych,
ograniczenia co do rozporządzania akcją,
postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki.(ART.328§1KSH)
2. WARTOŚĆ AKCJI
Akcja ma wartość (cenę):
Nominalną
Emisyjną
Rynkową
WARTOŚĆ NOMINALNA AKCJI – to cena jednostkowa akcji, która powstaje w wyniku podziału kapitału zakładowego przez ilość akcji wyemitowanych podana na świadectwie depozytowym. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 złoty.
WARTOŚĆ EMISYJNA AKCJI – to cena, po której przeprowadza się subskrypcję. Może ona być wyższa lub równa wartości nominalnej. Wartość emisyjną ustala emitent. Jest ona określana na podstawie rzeczywistej wartości spółki biorąc pod uwagę wszelkie aktywa, pasywa oraz niematerialne czynniki pozabilansowe i dodatkowo zawiera koszty emisyjne.
WARTOŚĆ RYNKOWA AKCJI – to cena, po której można sprzedać akcje na giełdzie. Wartość ta zależy od korzyści, jaką akcja przynosi posiadaczowi, głównie od dywidendy. Wartość rynkowa akcji kształtuje się na giełdzie, a jej cena giełdowa nazywa się kursem.
Inaczej kształtuje się wartość rynkowa akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych w systemie pozagiełdowym. Ustalana jest w zależności od systemu sprzedaży akcji, a mianowicie:
- w drodze przetargu,
- na podstawie oferty ogłoszonej publicznie,
- w wyniku rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia.
Wartość rynkowa akcji jest podstawą do obliczenia opłacalności lokowania kapitałów w akcjach danej spółki. Dla akcjonariusza najważniejsza w tym zakresie jest wielkość otrzymywanej dywidendy, a szczególnie jej stopa.
Stopa dywidendy =
Stopa ta powinna kształtować się powyżej stopy inflacji i powyżej stóp lokat bankowych. Dla akcjonariusza ważna jest również aktualna cena rynkowa akcji w stosunku do ceny, po jakiej akcje zakupił.
RODZAJE AKCJI
Akcje można podzielić:
Biorąc pod uwagę zewnętrzną formę:
imienne
na okaziciela.
Biorąc pod uwagę uprawnienia, które mogą wynikać z posiadania akcji:
zwykłe
uprzywilejowane
AKCJE IMIENNE – muszą one zawierać na dokumencie akcji nazwisko akcjonariusza oraz pociągają za sobą obowiązek dokonania wpisu w księdze akcyjnej. Akcja ta może przyjmować fizyczną postać, ale najczęściej obecnie istnieje już w postaci znaków elektronicznych. Dla przeniesienia własności (np. kupna – sprzedaży) akcji imiennej nie wystarczy wręczenie akcji; dla skuteczności przeniesienia akcji imiennej konieczne jest pisemne oświadczenie.
Akcje imienne można nabyć przed dokonaniem pełnej wpłaty ich wartości emisyjnej.
Jeśli spółka emitowała akcje imienne, to muszą one być zamienione na akcje na okaziciela, aby mogły być notowane na giełdzie.
AKCJE NA OKAZICIELA – mają one zawsze fizyczną postać, tzn. są to papierowe bilety z kuponami, które są odcinane w z góry określonych terminach i na ich podstawie odbierana jest dywidenda przez osobę, która okaże w/w bilet. Zbycie akcji na okaziciela nie wymaga żadnych szczególnych formalności, poza wydaniem dokumentu akcji ich nowemu nabywcy. Akcje te są wydawane wyłącznie po dokonaniu pełnej wpłaty ich wartości emisyjnej.
AKCJE UPRZYWIEJOWANE – ilość tych akcji oraz prawa z nich wynikające muszą być szczegółowo określone w statucie spółki. Uprzywilejowanie może dotyczyć:
praw majątkowych – są to prawa do podwyższonej dywidendy i do poboru dywidendy za lata, w których nie była wypłacana oraz przywilej otrzymania przed innymi spłat z podziału majątku spółki w procesie likwidacyjnym
praw niemajatkowych – jest to przede wszystkim przywilej co do głosu, zgodnie z którym akcja ta może posiadać nawet 5 głosów.
Inne rodzaje akcji:
akcje bez prawa głosu
akcje z dywidendą w postaci akcji – jako dywidendę oferują akcje nowej emisji
akcje z prawem kapitału – w przypadku upadku firmy posiadają one przynajmniej częściowe pokrycie w rozprzedawanym kapitale.
akcje ze zróżnicowanym terminem płatności dywidendy – w przypadku, gdy firma nie życzy sobie wypłacenia w terminie dywidendy, bo może się to wiązać ze stratą co do wysokości dywidendy istnieje możliwość opóźnienia płatności
CECHY AKCJI:
Niepodzielność
Równość
Zbywalność
Nieoprocentowanie
PRAWA I OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZA:
prawo do dywidendy – określane jako prawo akcjonariusza do udziału w rocznych zyskach osiągniętych przez S.A., realizacja tego prawa jest uzależniona od faktu uzyskania zysku przez spółkę w danym roku obrachunkowym oraz od decyzji walnego zgromadzenia akcjonariuszy
prawo do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu – ma charakter bezwzględny i żaden akcjonariusz nie może być go pozbawiony; właściciel akcji może uczestniczyć zarówno w zgromadzeniu zwyczajnym, jak i nadzwyczajnym
prawo głosu – prawo to traktuje się łącznie z prawem do uczestnictwa w zgromadzeniu, gdyż dopiero wspólnie dają możliwość wywierania wpływu na funkcjonowanie i kierunek rozwoju S.A.
prawo wyborcze – pozwala wywierać wpływ na decyzje personalne spółki oraz daje możliwość pełnienia określonych prawem funkcji w jej organach, np. członek zarządu, członek rady nadzorczej, etc.
prawo do części majątku – może być ono zrealizowane jedynie w momencie likwidacji spółki i dopiero po zaspokojeniu roszczeń wszystkich wierzycieli zewnętrznych, przede wszystkim Skarbu Państwa i posiadaczy obligacji emitowanych przez spółkę
prawo poboru akcji nowych emisji – prawo pierwokupu akcji nowej emisji zabezpieczające pierwotnych właścicieli akcji przed możliwością przejęcia kontroli nad firmą przez nabywców akcji nowej emisji; prawo poboru akcji nowej emisji jest niezwykle istotne dla akcjonariusza, ponieważ gdy kapitał spółki akcyjnej ulega powiększeniu, a nowo emitowane akcje są obejmowane przez osoby inne niż dotychczasowi akcjonariusze, wówczas liczba akcji posiadanych przez dotychczasowego akcjonariusza, w stosunku do ogólnej nominalnej sumy kapitału akcyjnego, ulega pomniejszeniu – tzw. rozwodnienie kapitału. Oznacza to, że w przypadku dokonania emisji nowych akcji i objęciu ich przez osoby inne niż dotychczasowi akcjonariusze, pozycja tych ostatnich ulega pogorszeniu. Prawo poboru zapewnia więc dotychczasowym akcjonariuszom utrzymanie swojego stanu posiadania w spółce. Wyłączenie prawa poboru dotychczasowych akcjonariuszy jest możliwe, jeżeli uchwała o wyłączeniu tego prawa jest podjęta większością 4/5 głosów oddanych na walnym zgromadzeniu wspólników i jest szczegółowo uzasadniona interesem spółki.
prawo do informacji – prawo dostępu do dokumentów niezbędnych dla rzetelnej oceny działalności spółki, szczególnie dotyczących osiąganych wyników finansowych
prawo do zbywania akcji – zmiana właściciela akcji pociąga za sobą zmianę składu osobowego akcjonariuszy, nie wywiera natomiast żadnego wpływu na kapitał akcyjny
prawo do zastawu akcji – następuje w formie pisemnej, połączonej z wydanie dokumentów akcji
obowiązek pełnej wpłaty na akcję (dot. akcji pokrywanych gotówką)
obowiązek świadczeń dodatkowych (dot. akcji imiennych) – musi być zastrzeżone w statucie
Adam Mickiewicz "Dziady część III"