Matematyka w makroekonomii
1.Produkt Narodowy Brutto PNB
jest to bieżąca wartość narodowa wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w gospodarce w danym terenie.
jest miernikiem całkowitych dochodów osiągniętych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca (kraju) świadczenia usług czy czynników produkcji.
Dobra i usługi finalne - czyli takie dobra i usługi które są nabywane przez ostatecznego użytkownika – dobra i usługi gotowe.
Dobra i usługi pośrednie – czyli takie dobra i usługi które są nabywane do dalszej obróbki czyli do wytwarzania innych dóbr i usług w celu ich dalszej odsprzedaży ( zużywają się w procesie produkcji). Nie zaliczamy ich do PNB.
PBN = PKB + dochody netto z własności za granicą.
2. Produkt Krajowy Brutto PKB
stanowi miarę wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terenie danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem (gospodarka zamknięta nie mająca powiązania z zagranicą)
Można go mierzyć za pomocą 3 równorzędnych metod :
jako sumę wartości dodanej, wytwarzanej poszczególnych działaniach gospodarki w procesie produkcji.
Wartość dodana = wartości dóbr wyprodukowanych w przedsiębiorstwie – suma kosztów rzeczywistych czynników wytwórczych zużytych do produkcji tych dóbr.
jako sumę wydatków na dobra i usługi finalne.
jako sumę dochodów czynników wytwórczych łącznie z zyskami otrzymywanymi przez przedsiębiorców ( sumowanie dochodów uzyskiwanych, wypłacanych gospodarstwom domowym z tytułu wynajęcia czynników produkcji)
3. Produkt Narodowy Netto PNN
stanowi wartość produktu brutto o pomniejszoną amortyzację
PNN = PNB – amortyzacja (zużycie kapitału trwałego)
4. Dochód Narodowy DN
DOCHÓD NARODOWY = PKN – amortyzacja – podatki pośrednie
Dochód Narodowy jest to ilość pieniędzy jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeni odpowiedniej ilości pieniędzy na sfinansowanie amortyzacji i utrzymanie istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.
Dochód netto z tytułu własności za granicą Dochód netto z tytułu własności za granicą
Amortyzacja
G
Podatki pośrednie
I
Dochód z tytułu czynszów
NX ZYSKI
Dochód z pracy na własnych rachunkach
Wynagrodzenie płac
5. Dochody osobiste
Jest to część dochodu narodowego wypłacona konsumentom .
Dochody osobiste – ubezpieczenia społeczne, podatek dochodowy od osób prawnych + transfery rządowe (renty, emerytury), dochody osobiste (dywidendy)
6. Dyspozycyjne dochody osobiste DPI
DPI = podatki bezpośrednie ( podatki dochodowe od osób fizycznych, od nieruchomości, podatek rolny, opłata targowa) – podatki niepodatkowe ( znaczki skarbowe)
7. Struktura podziału mierników w gospodarce
PNB od strony Definicja Definicja Definicja Dochody czynników
Wydatków PKB PNN DN produkcji
Nominalny PNB – miara produkcji w cenach bieżących nie uwzględniająca poziomu cen (inflacji)
Realny PNB – miarą produkcji w cenach stałych eliminujących inflację
Minimalny PKB
Produkt realny = indeks cen * 100
Deflator PNB – wskaźnik ogólnego poziomu cen, do wprowadzenia korekty z tytułu inflacji
PBN realny całkowity PNB
Na 1 mieszkańców = liczba ludności kraju
PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi (Te) na dobra i usługi ( PKB – dochód narodowy )
PKB w cenach czynników wytwórczych jest miarą produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich
PKBcr MP > PKBcw FC ( o wartość podatków pośrednich )
I – inwersja Rachunki dochodu narodowego w cenach rynkowych i w
C - konsumpcja cenach czynników wytwórczych
G - wydatki państwa
Te – podatki pośrednie
PKBcr = C + I + G ( wartość dodatnia – produkcja netto )
Y = PKBcp = C + I + G – Te ( pomniejszone o subsydia )
Rozporządzalne dochody osobiste są to dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich i płatność transferowych.
Wielkość ta informuje nas o tym ile gospodarstw domowych mogą przeznaczyć na wydatki i oszczędności.
Rozporządzalne dochody osobiste = Y + B – Td
Definicja oszczędności S uzupełniona o rolę państwa : S = ( Y + B - Td) – C
oszczędności są sumą rozporządzalnych dochodów,
których nie wydano na konsumpcję
Y = ( C + S – B + Td )
PKB w celach czynników produkcji
Podsumowując : C + S – B + Td = Y = C + I + G – Te
S + Td – Te = I + G + B
S – I = G +B – Td – Te
System rachunku dochodów narodowego ukazuje, że lewa strona równania symbolizuje łączne odpływy z ruchu okrężnego płatności w postaci oszczędności gospodarstw domowych i podatków płaconych państwu.
Prawa strona równania ukazuje dopływy do obiegu- wydatki inwestycyjne, wydatki państwa na dobra i usługi oraz wypadki transferowe.
Całkowite odpływy muszą być równe całkowitym dopływom.
GOSPODARKA OTWARTA – dokonywanie transakcji z zagranicą
Eksportem ( X ) - nazywamy dobra, które zostały wytworzone w kraju, a następnie sprzedane za granicą. ( Stanowią dopływ do rynku okrężnego )
Importem ( Z ) - są dobra, które są produkowane za granicą i tam nabywane na potrzeby gospodarki krajowej ( Stanowią odpływ od obiegu )
NX- wartość eksportu netto czyli różnica między eksportem X i importem Z
Y = C + I + G +X – Z - Te = C + I + G + NX – Te <(Y – PKB w cenach czynn. produkcji) >
S + ( Td + Te – B ) + Z = I + G + X
Oraz
S – I = ( G + B – Te – Td ) = NX
Import ( Z ) - jest dodatkowym źródłem odpływu, eksportu ( X ) dodatkowym źródłem dopływu pieniądza do ruchu okrężnego.
Nadwyżka sektora prywatnego S – I to odpływ z ruchu okrężnego, źródłem dopływu o tej samej wartości może być deficyt budżetu państwa G + B – Te – Td, albo eksport netto NX tj. nadwyżka wpływów z eksportu nad wydatkami na import.
Nasza nadwyżka handlowa sektora prywatnego = deficytowi budżetu państwa powiększonego o deficyt z zagranicy w obrotach z naszym krajem.
8) Ruch okrężny pieniądza w gospodarce zamkniętej i otwartej
GOSPODARSTWA
DOMOWE
Strumień Strumień
wydatków Strumień Strumień zasobów wynagrodzeń
na dobra i dóbr i usług czynników produkcji za czynniki
usługi produkcji
PRZEDSIĘDIORSTWA
GOSPODARSTWA Import
DOMOWE Podatki
Oszczędności
Transfery
WYNAGRODZENIA ZA WYDATKI NA DOBRA rządowe
CZYNNIKI PRODUKCJI I USŁUGI ( C )
Eksport
Inwestycje
PRZEDSIĘDIORSTWA Wydatki rządowe
Ruch okrężny między przedsiębiorstwem i gospodarstwem domowym ( eliminujemy państwo i transakcji za granicą )
Ruch okrężny między przedsiębiorstwami i gospodarstwami domowymi
OSZCZĘDNOŚCI 3 Strona wydatkowa
Wydatki na dobra i usługi - POPYTOWA -
2
Dobra i usługi
Gospodarstwa domowe Przedsiębiorstwa
1
Usługi czynników produkcji
4 INWESTYCJE
Strona dochodowa Dochody czynników produkcji
- PODAŻOWA -
Krąg wewnętrzny ilustruje przepływy zasobów rzeczowych; gospodarstwa domowe dysponują czynnikami produkcji tj. własną pracą, którą mogą wynająć ( sprzedać ) przeds. w zamian za płace, kapitałem, ziemią z kolei przedsiębiorstwa wykorzystują te czynniki z produkcji dóbr i usług dla gosp. dom. np.: gosp. dom. otrzymują dochody ze świadomych usług – płace, opłaty z tytułu dzierżawy, najmu, zyski.
Krąg wewnętrzny ilustruje odpowiadające zasadom rzeczowym przepływy pieniądza:
gosp. dom. wydają swoje dochody na zakup od przedsiębiorstw dóbr i usług
z kolei przedsiębiorstwa wypłacają gospodarstwom dochody czynników wytwórczych ( place, renty, procenty, zyski)
1 = 2 3 = 4
Okrężny przepływ dochodów i wydatków
Rozmiary działalności gospodarczej można mierzyć trzema sposobami:
Liczenie wartości wytworzonych dóbr i usług
Liczenie dochodów czynników produkcji
Liczenie rozmiarów wydatków na dobra i usługi
Wartość wytworzonych dóbr i usług = dochodom czynników produkcji czyli dochody czynników produkcji są całkowicie przeznaczone na zakup dóbr i usług.
globalny popyt A = globalna podaż Y
czyli obieg ( gospodarka narodowa ) znajduje się w stanie równowagi
INWESTYCJE ( J ) są to zakupy nowych dóbr kapitałowych przez przedsiębiorstwa
OSZCZĘDNOŚCI ( S ) to ta część dochodu, która nie została wydana na zakup dóbr i usług
W rzeczywistości nie cały otrzymany dochód zostanie przeznaczony na zakup dóbr i usług, gdyż jakąś jego część gosp. domowe będą oszczędzać.
Oszczędności rozumiane jako ta część kwoty zarobionej przez gosp. dom. , która nie została wydana, są to nie zrealizowane wydatki na dobra i usługi. Ponieważ oszczędności nie wracają do obiegu okrężnego, stanowią one ODPŁYW części.
Szkodliwy efekt odpływu może zostać zrekompensowany przez odpowiedni dopływ, czyli przez dodawanie dochodów do obiegu.
Takim właśnie DOPŁYWEM są inwestycje czyli zakupy dóbr kapitałowych, czyli dóbr które mogą być użyte do produkcji dóbr i usług np.: zakłady produkcyjne, ich wyposażenie, budynki, zapory produkcyjne.
Mogą one mieć charakter inwestycji zamierzonych ( planowanych ) – przewidywalnych zakupów dóbr kapitałowych i nie zamierzonych ( nie planowanych ) – nie przewidywalnych zakupów.
Następują one wtedy, gdy dobra wyprodukowane nie znalazły nabywców, czyli z konieczności zostały zaliczone do zasobów produkcyjnych. Oczywiście dopływem do obiegu będą inwestycje planowane.
Y = PKB – wartość dochodów gosp. dom. S = Y – C S- nie skonsumowana
C – wydatki konsumencyjne gosp. dom. Y = C + S część dochodów
I – inwestycje S - oszczędności
= - są identyczne na mocy definicji Y= C + S = C + J
suma wydatków końcowych na inwestycje i konsumpcje
Okrężny przepływ dochodów i wydatków ( a więc i cała gospodarka ) będą się znajdować w stanie równowagi, gdy odpływy z obiegu okrężnego będą równe dopływom do tego obiegu.
Państwo i ruch okrężny
eksport
J
S
G Te
GOSP.DOM. PAŃSTWO PRZEDSIĘBIORSTWA
B
Td
Import
Dopływy:
Td - podatki bezpośrednie ( płace, czynsze, odsetki, zyski)
Te - podatki pośrednie ( akcyza, VAT )
Odpływy:
G - wydatki i inwestycje rządowe wpływają na PKB ( wydatki na płace urzędników państwowych, żołnierzy, zakup samolotów, budowa dróg i szpitali )
B - płatności transferowe nie wpływające na PKB – świadczenia społeczne (renty, emerytury, zasiłki ).
Oszczędności - jest to ta część dochodu, która nie jest konsumowana.
Krańcowa skłonność do oszczędzania MPS - czyli ta część dodatkowej jednostki dochodu, która zostaje zaoszczędzona.
FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI:
Ponieważ dochód może być albo
skonsumowany, albo zaoszczędzony
O S
S MCP + MPS = 1
Z
C 40 ZALEŻĄ:
Z C punktu rozpoczęcia czyli od
Ę konsumpcji autonomicznych i od
D punktu nachylenia funkcji do
N krańcowej skłonności do konsumpcji
O ( 45 0 )
Ś
C jest to funkcja liniowa o wzorze:
I 40 80 120
-8 D O C H O D Y S = - C + MPS * Y
Funkcja oszczędności może być wyprowadzona z funkcji konsumpcji i odwrotnie.
Funkcja inwestycji ( I ) AD = C + J
Popyt inwestycyjny jest agregatem sum pieniędzy jakim przedsiębiorstwa pragną wydać na powiększenie zasobów kapitału trwałego i zapasu. Obejmuje planowe (zamierzone) wydatki na maszyny, urządzenia, budynki i dobra na przyszłą produkcję i sprzedaż.
_
J = J jest całkowicie autonomiczna
Popyt inwestycyjny nie zależy od poziomu produkcji i dochodu, tylko zależy głównie od przewidywań co do tempa wzrostu popytu na ich dobra – czasami produkcja jest wysoka i wzrasta, czasami wysoka i maleje – autonomizacja inwestycji
_
J – wielkość stała nie zależna od dochodów
_
AD = C + MPC * Y + J
Punkt nachylenia też zależy od krańcowej zdolności do konsumpcji MPC
C - popyt konsumpcji I – popyt inwestycyjny AD – popyt globalny
AD = C + I
Zagregowany popyt
AD = C + I + G + R + NX
A = Y
dochody podatki
Y = C + S +T
C + I + G + R + NX = C + S + T
S + T = I + G + R + ( X – Q )
Odpływ S + T + Q = I + G + R + X Dopływ
Gospodarka - czyli okrężny przepływ dochodów i wydatków znajduje się w równowadze (A=Y) gdy odpływy są równoważne przez dopływy do tego obiegu.
Dochód dzielimy na : Y
konsumpcje
oszczędności C S
POPYT KONSUMPCYJNY
Gospodarstwa domowe nabywają różne dobra i usługi. Zakupy konsumpcyjne w praktyce obejmują w większości rozporządzalne dochody osobiste (są to dochody osobiste jakie gospodarstwa domowe otrzymują od przedsiębiorstw, powiększone o wypłaty transferowe i zmniejszone o podatki pośrednie płacone państwu). Są to inaczej ujmując dochody, jakie gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na wydatki lub na oszczędności.
C
KONSUMPCJA
MPC = 1
α -
α = 450
DOCHÓD
Kąt nachylenia funkcji konsumpcji (względem osi poziomej – odciętych) to krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC) – jest to ta część każdego dodatkowego pieniądza - jednostki ( funta, złotówki itd.) dochodu rozporządzalnego, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na powiększenie konsumpcji. Czyli jest to ten ułamek z jednostki dochodu, o który wzrasta konsumpcja przy wzroście dochodu o jednostkę.
9) Równowaga gospodarki – procesy dostosowawcze.
PLANOWANE INWESTYCJE = PLANOWANE OSZCZĘDNOŚCI
Y = I + C ó I = Y – C ó S = Y - C
I = S - równowaga zostaje osiągnięta w punkcie, w którym planowane inwestycje są równe planowanym oszczędnością
Z równania wynika, że w punkcie równowagi dochód osiąga poziom, przy którym gospodarstwa domowe planują zaoszczędzić dokładnie tyle, ile pieniędzy zamierzają zainwestować.
Jeżeli dochód przekracza poziom równowagi ( na prawo od punktu E ) gospodarstwa domowe planują zaoszczędzić więcej niż suma zamierzonych inwestycji przedsiębiorstw. Niedostateczny popyt konsumpcyjny powoduje nie planowany wzrost zapasów i przedsiębiorstwa zaczynają ograniczać produkcję.
Gospodarstwa domowe mniej oszczędzają niż jest wielkość zamierzonych inwestycji ( na lewo od punktu E ) przedsiębiorstwa dokonują nie planowanego zmniejszenia zapasów i zwiększają produkcję.
S
S
E
I
100 Y (dochód, produkcja)
AD 1) Planowane „S” oszczędności przewyższają planowane inwestycje S > I (wzrost zapasów, spadek produkcji).
2) Planowane inwestycje „I” przewyższają planowane oszczędności I > S ( zmniejszenie zapasów, wzrost produkcji).
MNOŻNIK - mnożnikiem nazywamy stosunek zmiany produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany w wydatkach autonomicznych. Mnożnik informuje o tym jak zmienia się produkcja w wyniku zmiany popytu autonomicznego. Wartość mnożnika jest większa od 1 ponieważ każda zmiana autonomicznego popytu inwestycyjnego uruchamia dalsze zmiany popytu konsumpcyjnego. ( zarówno MPC jak i MPS są dodatnimi ułamkami właściwymi).
Wysokość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji MPC:
Krańcowa skłonność do konsumpcji MPC, jako dodatkowa jednostka dochodu jest wydawana na konsumpcję. Stąd MPC jest liczbą dodatnią zawierającą się w przedziale 0 – 1 . ( 0 ≤ MPC ≤ 1).
Im większe jest MPC – to wzrost dochodu doprowadzi do znacznego zwiększenia konsumpcji i wartość mnożnika (ale wartość wyrażenia 1 – MPC mniejsza). Np.:
- wysoki mnożnik
- niski mnożnik
MPS – krańcowa skłonność do oszczędności, otrzymywana z różnicy: 1 – MPC = MPS ( im wyższa tym więcej wydajemy na oszczędności i odwrotnie)
10) Popyt globalny ( popyt zagregowany)
Popyt globalny – jest to suma którą przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe planują wydać na dobra i usługi , przy różnej wielkości dochodu.
AD = I + C
AD = C + I
AD C
(popyt globalny)
I
450
0 Y (dochód)
ZAŁOŻENIE: Popyt inwestycyjny jest stały (niezależny od dochodu). Konsumpcja jest jedyną częścią popytu globalnego, która rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Dodanie stałego popytu inwestycyjnego „I” do funkcji konsumpcji „C” pozwala wykreślić funkcję popytu globalnego „AD”.
Linia „AD” jest równoległa do funkcji konsumpcji a nachylenie obu lini jest wyznaczane przez krańcową skłonność do konsumpcji.
Linia 450 (AD=C+I=Y)
Zamierzone E
wydatki AD > Y AD < Y
G 100 L
(Produkcja, dochód)
Przy stałych cenach i płacach równowaga krótkookresowa istnieje wtedy gdy popyt globalny “AD” i planowane globalne wydatki zrównają się z faktycznie wytworzoną produkcją.
AD = Y - warunek równowagi krótkookresowej
W punkcie równowagi krótkookresowej „E” wytworzona produkcja jest równa popytowi zgłaszanemu przez gospodarstwa domowe jako konsumpcja, i przez przedsiębiorstwa jako inwestycje. Produkcję zapewniającą równowagę wyznacza punkt „E =100”. Ta produkcja jest równa dochodowi. Przy dochodzie równe 100 na linii „AD” widzimy, że popyt na dobra jest również 100. W punkcie „E” planowane wydatki (popyt na dobra) jest dokładnie równy wytworzonej produkcji.
11) Mechanizmy dostosowawcze prowadzące do stanu równowagi.
AD > Y - Popyt globalny przewyższa produkcję ( nadwyżka popytu nad produkcją) w punkcie „G” gdzie produkcja w gospodarce jest niższa od poziomu równowagi. Reakcją gospodarczą na stan takiej nierównowagi jest zwiększenie sprzedaży ponad rozmiary swojej produkcji bieżącej, jeżeli dysponują zapasami wyrobów gotowych to muszą nie planowo zmniejszyć swoje zapasy i na pewno muszą zwiększyć produkcję.
Zawsze wtedy gdy produkcja jest niższa od poziomu równowagi przedsiębiorstwa otrzymują bodźce do zwiększenia produkcji i zmniejszenia nie planowanych zapasów.
Y = 30 AD = 51 ó Y – AD = 30 – 51 = -21
Nie planowane zapasy maleją, produkcja rośnie.
AD < Y - Produkcja przewyższa popyt globalny czyli produkcja jest wyższa od poziomu równowagi „L” (leży powyżej punktu „E”). Reakcją gospodarczą na taki stan jest: Przedsiębiorstwa nie mogą sprzedać całej swojej produkcji i w sposób nie planowany powiększają swoje zapasy i ograniczają wielkość produkcji (ograniczenie sprzedaży).
Y = 120 AD = 114 ó Y – AD = +6
Nie planowane zapasy rosną, produkcja maleje.
AD = Y – Produkcja osiąga poziom równowagi, czyli przedsiębiorstwa sprzedają całą swoją produkcję, nie dokonują nieplanowanych zmian zapasów. Brak bodźców do zmiany rozmiarów produkcji.
Y = 100 AD = 114 ó Y – AD = 0
Brak nieplanowanych zapasów, produkcja stała.
12) Wpływ handlu zagranicznego na dochód narodowy
„X” – Eksport – wytworzone w kraju dobra przeznaczone na sprzedaż za granicą.
„Z” – Import - dobra wyprodukowane za granicą i nabywane przez podmioty krajowe.
„Xn” - Bilans Handlowy – jest to wartość eksportu netto. Gdy eksport jest większy od importu następuje nadwyżka handlowa, gdy import jest większy od eksportu mamy do czynienia z deficytem handlowym. ( mówimy o dodatnim lub ujemnym bilansie handlowym).
Eksport netto NX = X – Z
Eksport netto powiększa nasze mierniki PKB ujmowanego od strony wydatków i dochodów.
Warunek równowagi po uwzględnieniu zagranicy:
Y = C + I + G + X - Z
Wielkość eksportu X zależy przede wszystkim od sytuacji gospodarczej w innych krajach (od warunków gospodarczych panujących za granicą), w związku z tym może być on traktowany jako autonomiczny, niezależny od dochodu krajowego składnik popytu. Jest to po prostu wielkość dana w określonym momencie, która może się zmienić, gdy ulegną zmianie warunki decydujące o popycie w innych krajach.
Import „Z” zwiększa się zazwyczaj wraz ze wzrostem dochodu krajowego.
Rysunek A, B ) Eksport, import i bilans handlowy:
Rysunek A – przedstawia wartość eksportu równą 50. Import rośnie wraz ze wzrostem dochodów. Założono że na wykresie krańcowa skłonność do importu jest równa nachyleniu krzywej importu, które wynosi 0,2. Bilans handlowy, czyli różnica między planowanym eksportem a planowanym importem, wynosi zero, gdy wielkość dochodu osiąga 250. Import i eksport wynoszą po 50. Przy wyższym dochodzie import jest większy od 50 i występuje deficyt handlu zagranicznego.
Rysunek B - Linia eksportu netto X – Z przedstawia odmienny sposób różnicę między eksportem a popytem na import.
A) B)
Nadwyżka
Z 50 X > Z
Eksport
import
deficyt X
50
Nadwyżka dochód 0 250 dochód
Z > X
0 250 deficyt
X - Z
Krzywa popytu na eksport przebiega poziomo, ponieważ popyt ten nie zależy od wielkości dochodu krajowego. Poziom zamierzonego importu jest równy zero, gdy dochód wynosi zero, a wzrasta wraz ze wzrostem dochodu. Nachylenie krzywej popytu na import jest to krańcowa skłonność do importu MPI. MPI – obrazuje jaką część każdej dodatkowej jednostki dochodu narodowego podmioty krajowe chcą wydać na dodatkowy import.
Przy każdej wielkości dochodu narodowego różnica między popytem na eksport „X” a popytem na import „Z” stanowi eksport netto (X-Z). Nadwyżka handlowa jest dodatnią różnicą między eksportem a importem. Nadwyżka jest tym wyższa im niższy jest dochód.
Przy niskim poziomie dochodu popyt na eksport netto (X-Z) jest dodatni.
Deficyt handlowy jest natomiast ujemną różnicą między eksportem „X” a importem „Z”. Deficyt jest tym większy im większe są dochody.
Wniosek:
Wzrost eksportu zwiększa nadwyżkę handlową, a wzrost krańcowej skłonności do importu zmniejsza ją.
Podnosząc popyt na import ( i nie wpływając na wzrost popytu na eksport) wzrost dochodu zawsze wywołuje zmniejszenie nadwyżki handlowej lub wzrost deficytu handlowego.
Wzrost wartości MPI spowoduje jeszcze większy spadek mnożnika.
Krańcowa skłonność do importu obniża wartość mnożnika w następujący sposób:
do
Każdy dodatkowy funt dochodu narodowego wywołuje wzrost popytu konsumpcyjnego na produkty krajowe nie o MPC’ ale o (MPC’ – MPI) po odpowiednim przekształceniu mamy:
W sytuacji równowagi zamierzone wydatki muszą odpowiadać faktycznemu dochodowi i wydatkom na dobra krajowe.
S + NT + Z = I + G + X
Warunek równowagi dla gospodarki otwartej
Planowane oszczędności + podatki netto + planowany import = planowanym inwestycjom + planowane wydatki państwa + planowany eksport.
Wzrost popytu na eksport „X” wywoła wzrost dochodu i produktu krajowego odpowiadającego warunkom równowagi. To z kolei spowoduje wzrost planowanych oszczędności i przy stałej stopie podatkowej - wpływów podatkowych netto, a także planowanego importu.
Wzrost popytu na eksport prowadzi więc do zwiększenia planowanego importu odpowiadającego warunkom równowagi jak i do wzrostu planowanego eksportu netto.
Rys. Dochód zapewniający równowagę w gospodarce otwartej.
W gospodarce otwartej eksport netto (X - Z) trzeba dodać do ( C + I + G ) aby ująć popyt globalny AD. Gdy popyt na eksport wynosi 50, a krańcowa skłonność do importu 0,2, wówczas odstęp między krzywą (C + I + G) a krzywą AD pokazuje rozmiary eksportu netto (poprzedni wykres). Linia C + I + G przecina AD przy dochodzie równym 250, gdy eksport netto wynosi zero. Równowaga występuje przy dochodzie 300 w punkcie E, gdzie linia AD przecina linię 450.
Linia 450
C + I + G
Popyt globalny
AD
AD
150
100
300 Dochód
Wzrost popytu na eksport spowoduje równoległe przesunięcie się w górę krzywej popytu globalnego AD. Tym samym wartość dochodu w punkcie równowagi musi się zwiększyć. Wyżej położona krzywa popytu globalnego musi przecinać linię 450 przy wyższym dochodzie. Zamierzony import musi wówczas wzrosnąć. Łączne odpływy = Łącznym dopływom.
Wzrost krańcowej skłonności do importu (MPI) powoduje zmniejszenie krajowej produkcji i dochodu.
Import ogranicza liczbę miejsc pracy w gospodarce krajowej. Ograniczając więc import możemy doprowadzić do wzrostu produkcji i stworzenia dodatkowych miejsc pracy w kraju. Wyższe wydatki konsumpcyjne na dobra krajowe, a nie zagraniczne, będą pobudzać wzrost krajowej produkcji i dochodu oraz zatrudnienia.
Obniżenie krańcowej skłonności do importu sprawia że krzywa AD staje się bardziej stroma, w rezultacie czego wzrasta dochód i produkcja w punkcie równowagi.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"