Ksiądz Marek

Ksiądz Marek

• Słowacki Juliusz •

• 1843 •

Dramat z czasów konfederacji barskiej, zawiązanej dla obrony wiary i ojczyzny przed Rosją. Akcja rozgrywa się w czerwcu 1768 r.

w czasie obrony Baru i jego zdobycia przez wojska rosyjskiego generała Kreczetnikowa.

Po sromotnym opuszczeniu Baru przez polskie wojska, na czele garstki obrońców staje ksiądz Marek, człowiek żarliwej wiary,

prowadzi lud ku triumfowi lub na męczeństwo (prototypem postaci tytułowej był karmelita Marek Jandołowicz, znany wówczas z

patriotycznych przepowiedni). W dramacie Słowackiego ksiądz Marek, natchniony kaznodzieja, samotny i niezłomny, działa w

Bożym imieniu, odczuwa Bożą obecność. Znakiem, zesłanym z niebios w odpowiedzi na słowa księdza, jest nagłe rozpęknięcie

się wielkiego rosyjskiego działa (motyw ten podejmie Sienkiewicz przedstawiając obronę Jasnej Góry w Potopie).

Bar musi upaść – zbyt wiele w nim zła. Rozpanoszona szlachta zabija starego Żyda–karczmarza, a jego córka Judyta, by

zemścić się na szlachcie, wpuszcza do miasta Rosjan. W postaci Judyty Słowacki stworzył znakomity portret dumnej Żydówki,

będącej wcieleniem groźnej i wspaniałej mocy ducha prastarego narodu, namiętnej i zrozpaczonej (równie interesującym portretem

Żydówki będzie dopiero Rachela w Weselu Wyspiańskiego).

Księdza Marka, pojmanego ostatecznie przez Rosjan, otaczają cuda, które wzbudzają przerażenie Moskali i zapowiadają, że

naród polski, takich mający obrońców, nie zginie. Dramatem Ksiądz Marek Słowacki wprowadził historię Polski w mistyczny plan

dziejów, ukazał ją jako realizację woli Bożej, tajemnicę nie do końca przed ludźmi odsłanianą. Lecz zapewniającą przyszłe,

triumfalne zmartwychwstanie teraz umęczonej za wiarę ojczyzny. Takiemu przesłaniu służyła romantyczna legenda konfederacji

barskiej: właściwe, duchem i wyobraźnią kierowane odczytanie minionej historii zapewnić miało poznanie przyszłości. I utrwalić

patriotyczne nadzieje.