Idea 'krzepienia serc' i jej przejawy w "Potopie" Henryka Sienkiewicza

Cel powstania Trylogii stal się własnością narodowa, a brzmi ku pokrzepieniu serc! Oznacza to, że pisarz doceniał rolę historii w dziejach narodu, zwłaszcza, gdy jest to naród żyjący w niewoli. Henryk Sienkiewicz pragnął:

- rozpropagować wiedze o historii XVII wieku (wzgląd poznawczy),

- ukazać wielkość dawnych wydarzeń, świetną przeszłość ojczyzny,

- wsączyć w dusze Polaków otuchę i nadzieję, wiarę, że duch i wola bywają ważniejsze niż siła, że wygrywa się nawet w sytuacjach bez wyjścia, chciał pokazać, ze Polacy umieją walczyć, a Polska może się odrodzić, tak jak odrodziła się po najeździe szwedzkim,

- ukazać ideały patriotów XVII wieku - wzorce postępowania dla ludzi XIX wieku.

Idea "krzepienia serc" w "Potopie" przejawia się w:

- koncepcji bohatera i optymistycznej wymowie jego losów - każdy ma szansę się zrehabilitować jeżeli wcześniej popełnił błędy, warto podjąć próbę zweryfikowania swojej przeszłości, do głębszego patriotyzmu można dojrzeć i pomogą w tym autorytety - wyborze tego okresu historycznego, w którym Polacy potrafili pokonać Szwedów,

- walka ze Szwedami przypomina ogólnonarodowe powstanie (szczególnie Sienkiewicz podkreślił udział niższych warstw),

- sprawiedliwym sądzie o narodzie polskim, pomimo, że w narodzie są zdrajcy i patrioci, nie wszyscy są zdrajcami,

- ideowej funkcji równoległości losów bohatera indywidualnego (Andrzej Kmicic) i zbiorowego,

- naród zmienia nastawienie do walki o ojczyznę, kiedy powraca król, następuje stopniowe odradzanie, problem duchowego patronatu - kreacja króla,

- mitologizowanie postaci ma moc krzepiącą:

mit króla - symbol Polaka, oparcie duchowe, symbol cnót, szlachetności, dobroci, sprawiedliwości, śluby lwowskie miały sugerować drogę postępowania dla współczesnych,

mit rycerski - Czarniecki: genialny strateg, obowiązkowy w kwestiach żołnierskich, oddany ojczyźnie, honorowo oddał Kraków w ręce Szwedów po obronie, po klęsce wybrał walkę podjazdową, najlepszy sposób walki, zwolennik udziału chłopów w walce, nie zależy mu na karierze, Wołodjowski - także obowiązkowy żołnierz, oddany ojczyźnie, umie dobrze wybrać.

- rola czynnika religijnego w przeżyciach Polaków jako czynnika jednoczącego, moment zwrotny to obrona Częstochowy, wiara w opatrzność Matki Boskiej,

- szczególna rola ludu (ślubowanie króla Jana Kazimierza w kościele),

- optymistycznie na czytelnika miało podziałać także zakończenie: Kmicica i Oleńkę połączyło odkupienie win i udowodnienie służby patriotycznej, wartość ludzi w życiu prywatnym jest mierzona w umiejętności skorygowania postępowania.