Gatunki literackie oświecenia wyrazem tendencji epoki i ich charakterystyka
|
|
|
|
Można stwierdzić, że były
to gatunki użytkowe, takie, w których łatwo było pouczać publiczność, ukazać
i ośmieszyć wady społeczne, postulować reformy - zwłaszcza w klasycznym
nurcie literatury. Cele takie wymogła potrzeba ratowania Rzeczypospolitej
przed upadkiem i konieczność oświecenia społeczeństwa i moralnego jego
odrodzenia: -
ośmieszenie ciemnoty i nieuctwa, -
potępienie próżniaczego trybu życia, - krytyka
życia ponad stan i życia pasożytniczego, -
demaskowanie fałszu, obłudy, pozorów przyzwoitości, -
propagowanie reform politycznych i społecznych, -
propagowanie nowych wzorców osobowych i postaw obywatelskich. Formy
literackie: Klasycyzm:
a. Bajka
- wierszowana, alegoryczna opowieść, która służy do wypowiedzenia pewnej
nauki moralnej o charakterze ogólnym i powszechnym, dotyczącej stosunków
między ludźmi. Prawda wypowiadana jest bezpośrednio, głównie jako puenta,
niekiedy już na początku bajki, lub bywa tylko zasugerowana czytelnikowi. W
oświeceniu używana głównie ze względu na morał, który pozwalał przekazać
ważne treści. b. Satyra
- utwór o celu dydaktycznym, wytykający i ośmieszający wady i występki
zarówno natury ludzkiej, jak i życia zbiorowego - obyczajowego, społecznego,
politycznego. Istotą satyry jest krytyka, więc posługuje się ona często
wyolbrzymieniem atakowanych cech, deformacją i groteską. c.
Komedia - gatunek dramatyczny o pogodnej treści, obfitującej w wydarzenia
akcji, i szczęśliwym zakończeniu. Wprowadzał elementy komizmu, niekiedy także
karykatury, satyry i groteski. W oświeceniu ośmieszała postacie i ich
postawy. (np. "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza). d.
Powieść - służyła charakterystyce osób i sytuacji społecznych (np.
"Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"). e. Poemat
heroikomiczny - parodia eposu rycerskiego. Konwencje eposu, należące do stylu
wysokiego, zostają tu użyte do opowiadania na tematy błahe i codzienne. W
"Monachomachii" spór mnichów przedstawiony jest przy zastosowaniu:
inwokacji, porównań homeryckich, personifikacji, rozbudowanego okresu
zdaniowego, form stroficznych. Sentymentalizm:
f. Sielanka - gatunek literacki o tematyce utworów z życia pasterzy lub rolników. Wierszowany utwór w formie monologu wygłaszanego przez postać literacką, najczęściej pasterza, przeplatany opisem lub dialogiem. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach