Formy kredytu
1. Formy kredytu
2. Rodzaje zasobów bankowych
A) w/g kryterium podmiotowego
B) w/g kryterium charakteru i przyczyn powstania
3. Pojęcie i cele polityki pieniężnej
4. Pojęcie rynku pieniężnego oraz podaży pieniądza
5. Zdolność kredytowania banków komercyjnych
6. Pieniężne instrumenty banku centralnego stosowane w oddziaływaniu na podaż pieniądza
Formy kredytu
1. Kredyt towarowy (handlowy) - polega na wzajemnym kredytowaniu się przedsiębiorstw, jest bezpośrednio związany z ruchem kapitału handlowego i przemysłowego.
2. Kredyt bankowy - forma ruchu pożyczkowego
- operacje wekslowe banków - zamiana wierzytelności wekslowych w gotówkę, przekształcenie kredytu handlowego na bankowy. Dyskonto weksli - skup przez bank weksli, których termin wykupu jeszcze nie nadszedł.
- operacje towarowe - pożyczki na towary w drodze i w obrocie towarowym.
- operacje papierami wartościowymi - pożyczki pod zastaw papierów wartościowych, tj. obligacji pożyczek państwowych, inwestycje bankowe polegające na zakupie przez bank papierów wartościowych.
- operacje rachunku bieżącym - operacje nie zabezpieczone, polegają na udzieleniu pożyczek bez realnego zabezpieczenia, są to pożyczki dla dużych przedsiębiorstw, wysoko oprocentowane.
- kontokorent - to rachunek bankowy, za pomocą, którego dokonywane są wszystkie operacje między klientem a bakiem, pożyczki są terminowe lub bezterminowe.
Ad. 2)
Zasoby bankowe
A) Kryterium podmiotowe (podział zasobów bankowych na wkłady pochodzące z gospodarstw, od ludności)
1.) Gromadzenie środków przedsiębiorstw uspołecznionych
- różnice między otrzymaniem dochodów a dokonywaniem wydatków.
Wkłady przedsiębiorstw powstają w wyniku następujących procesów gospodarczych:
- powstanie rezerw transakcyjnych w przedsiębiorstwach w związku z ich działalnością eksploatacyjną i inwestycyjną
- osiągnięcie ponadplanowego zysku
- niepełnego zsynchronizowania zaopatrzenia z zapotrzebowaniem
- przebiegu rozliczeń z innymi przedsiębiorstwami
Wyróżniamy dwa rodzaje wkładów:
(1.) Wkład a vista - do przeprowadzania bieżącego obrotu płatniczego, do wykorzystania w każdej formie i w każdym czasie/
(2.) Wkłady terminowe - przekazywane do banku na minimum 1 miesiąc, mogą być włożone na ściśle określony termin, bez prawa wcześniejszego ich podjęcia oraz złożone na czas określony, ale możliwością ich wcześniejszego podjęcia przy zachowaniu określonego terminu wypowiedzenia.
2.) Środki pieniężne w rozliczeniach bankowych.
3.) Środki budżetu państwa - gromadzone na rachunkach bankowych. Stanowią nadwyżkę wpływów na wydatkami budżetu państwa, mogą mieć charakter krótkoterminowy bądź lokat długoterminowych.
4.) Zasoby pieniężne ludności - wkłady oszczędnościowe oraz emisja pieniądza gotówkowego. Wkłady mają charakter bardziej stabilny, forma gotówkowa - mniej stabilny zużywane szybciej niż wkłady.
5) Fundusze własne banków i ich funkcje:
- podstawa do uruchomienia instytucji kredytowej
- podstawa do określenia najmniej pewnych operacji kredytowych
- forma wykorzystania zysku banku
- forma do oceny solidności baku
Kryterium podmiotowe z punktu widzenia dysponentów:
- zasoby scentralizowane- gromadzone na rachunkach środki pieniężne, których posiadaczami są centralne instytucje finansowe.
- zasoby zdecentralizowane - środki pieniężne pozostające w bezpośredniej dyspozycji innych (nie centralnych) jednostek gospodarczych.
B) Kryterium charakteru i przyczyny powstania
1.) Lokaty o charakterze transakcyjnym - bieżący działania gospodarcze.
2.) Oszczędności - lokaty dobrowolne lub przymusowe.
Pojęcie i cele polityki pieniężnej - polityka pieniężna polega na kształtowaniu podaży pieniądza. Cele polityki pieniężnej to: utrzymanie na odpowiednim poziomie dochodu (PNB), podaży pieniądza oraz stopy %. Polityka pieniężna jest bardzo skuteczna przy dużej wrażliwości inwestycji i exportu netto na stopę % niż przy małej ich wrażliwości.
Rynek Pieniężny - realizacja obrotów banków komercyjnych z bankiem centralnym (redyskonto weksli, operacji wolnego rynku), tzn. operacje pierwotne. Na rynku realizują się obroty między bankami komercyjnymi i innymi instytucjami finansowymi tzw. operacje wtórne. Stopa % kształtuje się w zasadzie swobodnie pod wpływem realizacji popytu do podaży.
Segmenty rynku pieniężnego:
- rynek hurtowy - obracanie całymi paletami walorów
- rynek detaliczny - udzielanie kredytów krótkoterminowych przez banki
- rynek lokat i pożyczek międzybankowych - lokowanie nadwyżek w banku centralnym lub dopożyczanie na wyższy %
- rynek skarbowy weksli - instrument wydatków rządowych
- rynek weksli własnych przedsiębiorstw - emitacja przez duże przedsiębiorstwa
- rynek akceptów bankowych - akceptowanie weksli innych jednostek
- rynek eurowalutowy
Podaż pieniądza - postawienie do dyspozycji przez instytucję pieniężną (z reguły banku), zasobów pieniężnych innej jednostce gospodarującej, przede wszystkim niebankowej. Jest to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniężnych występujących w roli środka wymiany.
Pieniężne instrumenty banku centralnego stosowane w oddziaływaniu na podaż pieniądza.
Instrumenty polityki monetarnej banku centralnego podzielić można na 3 grupy:
- instrumenty kontroli ogólnej
- instrumenty kontroli selektywnej
- oddziaływaniem przez perswazję
Instrumenty kontroli ogólnej oddziaływają na wszystkie instytucje pośrednictwa finansowego z jednakowym natężeniem są to:
a) Polityka rezerw obowiązkowych - utrzymanie rezerw ma na celu zapewnienie wypłacalności banków rozliczeniowych. Relacja między rezerwami banków rozliczeniowych a wkładami ich klientów ma znaczenie w podaży kształtowaniu ilości pieniądza w obiegu. Podwyższenie rezerw zmusza do utrzymania większej części aktywów w formie gotówki.
b) Kredyt redyskontowy - odkupywanie od baków komercyjnych weksli. Zakup weksli za kwotę niższą od nominalnej, różnica jest wyznaczona przez stopę dyskontową. Stopa redyskontowa banku centralnego jest niższa od stopy dyskontowej banku komercyjnego. Podaż pieniądza banku centralnego przez redyskonto weksli nie jest kontrolowana przez bank centralny, lecz zależy od banków komercyjnych. Wysokość stopy redyskontowej ma wpływ na wielkość udzielanych pożyczek przez banki rozliczeniowe w banku centralnym.
c) Operacje otwartego rynku - sprzedaż i zakup przez bank centralny papierów wartościowych publicznych. Operacje otwartego rynku są uważane za skuteczniejszy środek regulowania podaży pieniądza przez BC niż redyskonto, gdyż pozwalają z góry ustalić kwotę wzrostu podaży pieniądza BC. Stopa % kształtuje się jako wielkość wynikowa określana przez relację popytu na pieniądz do jego podaży. Gdy BC kupuje weksle skarbowe - zwiększają się rezerwy gotówkowe baków rozliczeniowych.
d) Kredyt lombardowy - udzielany przez BC bankom komercyjnym na bardzo krótkie terminy. Stopa kredytu lombardowego jest wyższa niż stopa redyskontowa. Banki komercyjne korzystają z kredytu lombardowego dla przezwyciężenia krótkookresowego braku płynności.
e)Oddziaływanie na poziom kursów walutowych - sprzedaż obcych walut z zasobów BC w celach obniżenia ich kursów rynkowych lub skup w celu podwyższenia kursu. Instrukcja ta ma na celu ochronę bilansu płatniczego, promocję exportu oraz ograniczenie nadmiernego importu. Skup walut przez banki komercyjne i odsprzedaż BC jest dla baków komercyjnych źródłem zwiększenia ich zasobów.
f) Limity kredytowania - ograniczenie podaży pieniądza narzucane przez BC bankom komercyjnym, sięga się do nich w przypadku poważnego zagrożenia stabilności obiegu pieniężnego i ewidentnej nie skuteczności normalnych ekonomicznych instrumentów jego regulowania.
h) Blokowanie depozytów.
Zdolność kredytowa banków komercyjnych - jest to max. poziom kredytów, do jakiego bank operacyjny (komercyjny) może ich udzielić bez obawy niewypłacalności. Wypłacalność banków operacyjnych jest zabezpieczona rezerwami pieniężnymi, czyli staniem gotówki w kasie banku oraz stanem wkładów na rachunkach w BC. Rezerwy te służą na pokrycie wypłat gotówkowych klientów danego banku.
Zatem zdolność kreowania pieniądza bankowego przez banki zależy od poziomu posiadanych przez nie rezerw w pieniądzu BC w stosunku do poziomy minimalnej rezerwy (zwyczajnej lub obligatoryjnej) i tak:
- podwyższenie stopy min. rezerwy ogranicza zdolność ekspansji kredytowej banków
- zmniejszenie stopy minimalnej rezerwy zwiększa możliwość kreacji kredytu przez banki.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"