Ekologiczne i gospodarcze znaczenie lasów
Lasy tworzą najwyżej zorganizowane ekosystemy, w których procesy wykorzystania energii słonecznej i akumulacji produktów fotosyntezy oraz neutralizacji skażeń osiągają bardzo wysoki poziom. Dzięki procesom fotosyntezy lasy odnawiają zapasy tlenu w atmosferze, wiążąc zaś dwutlenek węgla z powietrza łagodzą "efekt cieplarniany". Lasy w znaczący sposób zatrzymują pyłowe i gazowe zanieczyszczenia powietrza, ulegając przy tym znacznym uszkodzeniom. W lasach zachodzą procesy istotne dla prawidłowego obiegu materii i energii, warunkujące ciągłość funkcjonowania całych zespołów krajobrazowych. Umożliwiając bytowanie wielu gatunków roślin i zwierząt, lasy chronią różnorodność przyrody i jej zasoby genowe. Jednocześnie drewno - odnawialny produkt lasu pozostaje nadal niezastąpionym surowcem, warunkującym postęp cywilizacyjny. Produkty z drewna tworzą najbliższe człowiekowi, ekologiczne otoczenie, a jako surowiec do produkcji papieru - podstawę rozwoju kultury. Lasy spełniają w sposób naturalny lub w wyniku działań gospodarki leśnej różnorodne funkcje, które kwalifikuje się następująco:
- Funkcje ekologiczne (ochronne), zapewniające: kształtowanie klimatu globalnego i lokalnego, stabilizację składu atmosfery i jej oczyszczanie, regulację obiegu wody w przyrodzie, przeciwdziałanie powodziom, lawinom i osuwiskom, ochronę gleb przed erozją i krajobrazu przed stepowieniem, warunki do zachowania potencjału biologicznego wielkiej liczby gatunków i ekosystemów, a także różnorodność krajobrazu i lepsze warunki produkcji rolniczej;
- Funkcje produkcyjne (gospodarcze), polegające na zdolności do produkcji biomasy i ciągłego powtarzania tego procesu, co zapewnia trwałe użytkowanie drewna i surowców niedrzewnych pozyskiwanych z lasu, w tym użytków gospodarki łowieckiej, a w konsekwencji uzyskiwanie dochodów ze sprzedaży towarów i usług, oraz przyczyniające się do tworzenia stanowisk pracy i zasilania podatkiem budżetu państwa i budżetów samorządów lokalnych;
- Funkcje społeczne, które kształtują korzystne warunki zdrowotne i rekreacyjne dla społeczeństwa, tworzą różnorodne formy użytkowania lasu przez społeczność lokalną, wzbogacają rynek pracy, wzmacniają obronność kraju, rozwój kultury, oświaty i nauki oraz edukacji ekologicznej społeczeństwa.
Funkcje lasu są ograniczone: wzrost jednych może się odbywać kosztem pozostałych, co rodzi konflikty między nimi. Równocześnie wiele rodzajów funkcji lasu uzupełnia się wzajemnie lub z siebie wynika oraz zmienia się w czasie i w przestrzeni.
Podstawową zasadą gospodarki leśnej było i jest dążenie do zachowania trwałości lasów oraz powiększania zasobów leśnych i ciągłości ich użytkowania. Towarzyszy temu świadomość wielofunkcyjnego modelu lasu, według którego ekosystemy leśne biologicznie zdrowe, o składzie gatunkowym zgodnym z siedliskiem i racjonalnie użytkowane zapewniają równocześnie spełnianie wszystkich funkcji lasu.
W ostatnich latach postępuje znaczące przewartościowanie polityki leśnej Państwa w kierunku wielofunkcyjnego modelu trwale zrównoważonej gospodarki leśnej. Zasady zagospodarowania integrujące cele powszechnej ochrony przyrody, wzmagania funkcji środowiskotwórczych lasu, trwałego użytkowania zasobów leśnych, stabilizacji ekonomicznej gospodarki leśnej i uspołecznienia zarządzania lasami jako dobrem publicznym, doskonalone są przede wszystkim na terenie leśnych kompleksów promocyjnych (LKP) (rys. 15). W roku 1995 utworzono 7 LKP o powierzchni 324 tys. ha, co stanowi 4,7% powierzchni leśnej w zarządzie PGL Lasy Państwowe. W roku 1996 utworzono kolejne 3 LKP o powierzchni 121 tys. ha. Łączna powierzchnia 10 LKP według stanu na dzień 01. 01. 1997 r. wynosi 445 tys. ha i odpowiada 6,5% powierzchni lasów w zarządzie PGL Lasy Państwowe.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"