Barokowe inspiracje w literaturze późniejszych epok.

Barokowe inspiracje w literaturze późniejszych epok.

Siedemnastowieczne dzieje Polski i literatura tego okresu inspirowały Henryka Sienkiewicza, autora "Trylogii" i miłośnika twórczości J. Ch. Paska. Z postawy sarmackiej przejął Sienkiewicz wyłącznie pozytywne cechy polskiej szlachty, jej waleczność, umiłowanie wolności, patriotyzm i fantazję. Pomimo dużego wpływu Sienkiewicza na obraz XVII wieku u późniejszych pokoleń, pojęcie sarmatyzmu już w czasach oświecenia nabrało negatywnego znaczenia. Do dziś jest utożsamiane z zacofaniem, ciemnotą, pieniactwem i ksenofobią (niechęcią do obcych), a także z płytką, fanatyczną i wystawianą na pokaz religijnością, nietolerancją i nieuctwem.

Powieściopisarzy i autorów powieści popularno-naukowych fascynowała postać królowej Marii Kazimiery, czyli popularnej Marysieńki, żony Jana III Sobieskiego. Autorzy korzystali chętnie z listów Sobieskiego do żony, wydanych po raz pierwszy w roku 1823, a w pełniejszym wyborze dopiero w 1962 roku. Listy króla uznawane są za bardzo kunsztowne przykłady sztuki epistolarnej. Najpopularniejsza biografia Marii Kazimiery to powieść Tadeusza Boya-Żeleńskiego "Marysieńka Sobieska", a współcześnie - Michała Komaszyńskiego "Maria Kazimiera D'Arquien- Sobieska, królowa Polski".

Do tradycji literatury barokowej, jej motywów, stylu i typu wyobraźni nawiązali m.in.: Jerzy Harasymowicz (tomik poetycki "Barokowe czasy"), Jan Lechoń (wiersz "Sejm" z tomu "Karmazynowy poemat"), Jarosław Marek Rymkiewicz ("Zbigniew Morsztyn wraca z Warszawy do Królewca", "Na trupa"). Poeci czerpali inspiracje także z barokowego malarstwa: Wisława Szymborska ("Kobiety Rubensa" z tomu "Sól"), Mieczysław Jastrun ("Rembrandt"), Stanisław Grochowiak ("Lekcja anatomii" - wiersz z tomu "Agresty", inspirowany znanym obrazem Rembrandta), Tadeusz Różewicz ("Jatki" - również wiersz inspirowany malarstwem Rembrandta).

Wśród współczesnych prozaików XVII wiek fascynował Hannę Malewską, Teodora Parnickiego, Witolda Gombrowicza ("Trans-Atlantyk" napisany jest przewrotną, stylizowaną prozą barokową). Barok pobudzał także wyobraźnię romantyków (fascynacja Calderonem de la Barca - "Książę niezłomny" Słowackiego).