Andrzej Kmicic a Jacek Soplica - konwencja bohatera 'winy i rehabilitacji'. Czy znasz jeszcze innych wykreowanych według niej?
|
|
|
|
Konwencja winy i
rehabilitacji to niezwykle silnie przemawiająca do odbiorcy płaszczyzna
dzieła literackiego. Ma ona za zadanie uświadomić możliwość naprawienia
swoich błędów, życia w zgodzie z sumieniem, bliźnim i Bogiem. Schemat
miłość - zerwanie zaręczyn - zemsta - pokuta - rozgrzeszenie różni się nieco
w przypadkach Soplicy i Kmicica. Pierwszy z nich wplątany zostaje w
polityczną intrygę i niejako przypadkiem uczyniony zbrodniarzem. Drugi zaś
jest już w pełni odpowiedzialny za wystąpienie przeciwko patriotom,
pozwolenie na wykorzystywanie się w służbie zdrajców; on też dożywa czasu
prłnej rehabilitacji, u boku wiernych towarzyszy prowadząc wojnę przeciwko
najeźdżcy. Konwencja
ta jest z natury optymistyczna, gdyż zakłada poprawę bohatera w kierunku służby
słusznej sprawie. Udowadnia istnienie sumienia nawet w największym
zbrodniarzu, do którego to można przemówić, aby swoje ukryte talenty
wykorzystywał w interesie społeczności, przeciwko której jeszcze niedawno
występował. Bohaterem
wykreowanym wg tej konwencji jest Raskolnikow ze “Zbrodni i kary".
Jednak tutaj chodzi o pospolite przestępstwo dokonane z niskich, materialnych
pobudek. Na dodatek ginie zupełnie niewinna osoba, z którą zabójca
identyfikował się w pewien sposób, jako z ofiarą zaborczej handlarki.
Dodatkowo o popełnieniu zbrodni zadecydowało mniemanie o własnej wyższości,
posiadaniu szczytnych ideałów, które poprzez wprowadzenie w życie za pomocą
morderstwa uratują świat od władzy lichwiarzy. Proces
dojrzewania do pokuty i spowiedzi trwał u naszego bohatera długo, także na
skutek strachu, obcego Soplicy czy Kmicicowi, dokonywał Raskolnikow
rozrachunku ze sobą. Długie i ciężkie były rozważania, czy nawet tak
“nieprzeciętnej" jednostce jak on wolno zabić człowieka. Wreszcie
przygwożdżony wynikami śledztwa dochodzi do wniosku o bezsensowności nie
tylko ukrywania się jako morderca, ale także swojego planu naprawy świata.
Poznając Sonię dowiaduje się prawdy o życiu - nie tylko on ma źle, jest
więcej osób, których sytuacja nie może być w żaden sposób porównana do
bytowania Raskolnikowa. Widząc, jak wiele dają swojej prywatności w zamian za
namiastkę godnego życia dostrzega być może własną pychę, mianując się tym
najbardziej cierpiącym. Także
jego współtowarzyszkę, Sonię, uznać można za winną i zrehabilitowaną, choć
wina jej podlegać może dyskusji ze względu na nieludzkie warunki egzystencji.
Być może już wyrzucenie poza nawias społeczeństwa, utrata własnej godności
były wystarczającą pokutą. Dowodem na rehabilitację moralności było podjęte
wyzwanie pomocy Raskolnikowowi w dojściu do stanu równowagi. I tak oto dwoje
ludzi, winnych zupełnie różnych czynów, popierając się wzajemnie dążą do
rehabilitacji i znalezienia sobie miejsca w społeczeństwie. Nawróconym można też uznać Józka Smasia z opowiadania Kasprowicza. Tu z kolei mamy do czynienia z cierpieniem fizycznym wywołanym własną hardością i pychą. Winny śmierci i rabunku porzucił swoje dawne rzemiosło po spotkaniu z Bogiem, najlepszym gospodarzem. To zakończenie wspólne jest wszystkim innym bohaterom konwencji “winy i rehabilitacji". Zaczynali bez Boga, w imię partykularnych interesówm nie zawsze zgodnych z poszanowaniem drugiego człowieka i własnego sumienia. Kończyli zaś po uprzednim upokorzeniu się wobec wszechmogącej siły, zjednującej sobie ludzi wszelkich stanów i poglądów. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach