Świat przedstawiony we "Fraszkach" J. Kochanowskiego

Świat przedstawiony we "Fraszkach" J. Kochanowskiego.

Zbiór "Fraszek" Kochanowskiego przedstawia pełną renesansową wizję świata. Jest on tu ukazany od strony tych wartości, które poeta - przedstawiciel swej epoki - cenił najwyżej i które opisując unieśmiertelnił.

Fraszki są pisane "na", "do" i "o" jakiejś postaci, rzeczy, sprawie. Zdarzają się fraszki wyszukane stylistycznie, np. "Raki", i skromne w swej formie, bardzo liryczne, filozoficzne, poważne i wesołe, satyryczne i wypełnione przekorą.

Możemy wyróżnić grupę fraszek, mówiących o radości życia, o idei "carpe diem", pięknie natury. Uroki życia towarzyskiego podkreśla Kochanowski we fraszce "Na swoje księgi", gdzie pisze: "Pieśni, tańce i biesiady / schadzają się do nich rady.", równocześnie jednak zachowuje krytyczny stosunek do zbyt hulaszczego trybu życia i w swej satyrycznej fraszce "O kapelanie" wyśmiewa pijaństwo.

Druga grupa fraszek, tym razem refleksyjnych, zawiera w sobie poważne myśli, nazywane przez poetę "tajemnicami swoimi" i które to myśli określa w utworze "Do fraszek" "dziwnym Labiryntem, z którego nie wyprowadzi żadna Ariadna". W innym utworze świat jawi się poecie jako teatr, a ludzie jako poruszane za sznurki marionetki - fraszka "O żywocie ludzkim": "Naśmiawszy się nam i naszym porządkom / Wemkną nas w mieszek, jak to czynią łątkom." Fraszki mówią o wysokiej kulturze umysłowej pisarza renesansowego, o życiu jego środowiska, a wreszcie ukazują jego osobiste przeżycia i refleksje. I tak np. we fraszce "Do gór i lasów" poeta zapytuje sam siebie "Co dalej będzie?". Rozmiłowany w świecie starożytnym i antycznej kulturze, Kochanowski wprowadził do fraszek wiele charakterystycznych dla tamtej epoki symboli i obrazów, jak choćby wspomniane już Labirynt i Ariadnę lub bożka Proteusa w "Do gór i lasów". Kochanowski potrafił, mieszcząc się w zwięzłej formie fraszki, ukazać sylwetki przyjaciół i znajomych, których spotykał na dworze królewskim, od wojewodów, biskupów, po głośnego błazna Stańczyka.

Za pomocą miniaturowej autobiografii "Do gór i lasów" przedstawił uroki życia na wsi. Nie zapomniał także o ulubionym cieniu lipy, który wspomina we fraszce "Na lipę". Kochanowski pisywał także fraszki erotyczne, tzw. utwory frywolne. Swoboda erotyczna jest tu odpowiedzią Kochanowskiego na pruderię literatury średniowiecza.

Analizując cały zbiór fraszek, można powiedzieć, że wartościami, które poeta cenił najbardziej, były: życie w przyjaźni, dworny kult kobiety, pozostawanie w zgodzie z własnym sumieniem, rola dobrego gospodarza, wreszcie - praca pisarska.