|
|
|
|
A. Współczesna poezja -
np. Stanisław Grochowiak. Poetę tego charakteryzuje fascynacja epoką
średniowiecza, podejmowanie tematów takich, jak miłość i śmierć, piękno i
brzydota - typowych dla wieków średnich. Grochowiak przywołuje także motyw
"poety przeklętego", który funkcjonuje w twórczości Francoisa
Villona, słynnego średniowiecznego autora dzieła pt. "Wielki
testament". Za przykład mogą posłużyć wiersze Stanisława Grochowiaka pt.
"Chmura" i "Święty Szymon Słupnik". W drugim z
wymienionych utworów poeta rozważa problem ascezy i umartwiania ciała.
Również utwór Kazimiery Iłłakiewiczówny pt. "Opowieści małżonki Świętego
Aleksego" nawiązuje do średniowiecznych żywotów świętych. Jest on
polemiką z postawą tytułowego bohatera legendy. B.
Gatunki przejęte ze średniowiecza: 1. sonet
- sonety pisali między innymi: Mikołaj Sęp-Szarzyński, Jan Kochanowski, Jan
Andrzej Morsztyn, Adam Mickiewicz, Jan Kasprowicz, Kazimierz
Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Stanisław Grochowiak. 2.
kazanie - w epoce renesansu rozsławił Piotr Skarga, dzięki jego kazaniom
gatunek ten stał się narzędziem publicystyki religijnej i politycznej. 3.
kronika C.
Filozofie: 1.
Franciszkanizm - radosna filozofia wiary, głosząca miłość do świata,
braterstwo wszelkich żyjących istot, uwielbienie świata i jego piękna,
radosną wiarę w Boga oraz ideał ubóstwa. Występował przeciw okrucieństwu,
nienawiści, zabijaniu i chciwości. W swych utworach nawiązywali do niej
między innymi Jan Kochanowski (pieśni, fraszki), Leopold Staff ("Sonet
szalony", "O miłości wroga", "Przedśpiew"). 2.
Augustynizm - dramat człowieka umieszczonego między niebem a ziemią, a więc w
niebycie. Dramat człowieka polega na ciągłym rozerwaniu pomiędzy pragnieniem
zwykłego, ludzkiego szczęścia na ziemi a tęsknotą za wiecznością i ideałem
nieba. Życie pomiędzy trwogą a nadzieją staje się koszmarem. Jest to życie w
świecie dualistycznym - czyli jakby dwoistym, podwójnym, złożonym z
przeciwstawnych wartości: dobro - zło, niebo - piekło, zbawienie -
potępienie, dusza - ciało. Człowiek musi wybierać pomiędzy tymi wartościami,
nie ma drogi pośredniej. Echa tej filozofii obecne są w dekadentyzmie
młodopolskim (u Tetmajera i Kasprowicza). D.
Romantyzm: 1.
Nawiązanie treścią do epoki średniowiecza. Akcja wielu utworów toczy się w
tej epoce. ("Konrad Wallenrod", "Grażyna"). 2. Mit
rycerza, który przejęli, uznali i propagowali romantycy pochodzi prosto z
wieków średnich. To średniowiecze ukształtowało ideał rycerza o
nieskazitelnej reputacji, człowieka honoru, do krwi ostatniej walczącego o
słuszną sprawę, odważnego i zdolnego do poświęceń. To ten wzorzec moralny
odrodził się w dobie romantyzmu. Przecież tragizm Wallenroda polega na tym,
że musi użyć podstępu i tym samym niweczy swój honor. To sprzeniewierzenie
się Bogu (plama na honorze rycerza) jest grzechem Konrada z
"Dziadów". Kordian nie może zabić cara, bo taki czyn jest sprzeczny
z etosem rycerskim, któremu wbrew sobie jest wierny. To honor, bardziej chyba
niż miłość, pcha Jacka Soplicę do zemsty na Stolniku. Typowym rycerzem jest
hrabia Henryk jako wódz arystokratów. 3.
Baśniowość i fantastyka średniowiecznych legend uaktywniła wyobraźnię
romantyków. Smoki, jaszczury, uwięzione księżniczki, turnieje rycerskie
wprost z literatury średniowiecza przeszły do świata utworów romantycznych. 4. Kult
kobiety - damy rycerskiego serca. O nią i w jej imieniu toczono pojedynki.
Tylko jej ręka i jej serce mogły uszczęśliwić rycerza, a odmowa była jego
tragedią. Dama była nieskazitelna. Ten właśnie mit stał się źródłem
nieszczęśliwej miłości romantycznej i swoistego kultu kobiety - anioła,
wyznawanego w romantycznej literaturze. 5. Kult
Matki Boskiej. Średniowiecze w swej uduchowionej, religijnej namiętności
składało hołd matce Chrystusa, Najświętszej Marii Pannie. Romantyzm także.
Zauważymy, że wiele jest kłótni z Bogiem, szermierki słownej, buntu - ale
nigdy wobec Marii. Mickiewicz wyraźnie i wprost zaznacza to w rozmowie w celi
więziennej ("Dziady" część III). Kult Marii uratował życie Kaprala,
nawet Konrad nie pozwala złorzeczyć temu imieniu. Słowacki pisze piękny hymn
"Bogarodzica". Krasiński - obrońca wiary ojców - główną i
nieskazitelną "błogosławioną" bohaterkę obdarza imieniem Marii. 6. Kult dawnych, rycerskich bohaterów. Romantycy wywoływali duchy przeszłości, aby znaleźć wzorce postępowania dla swojego pokolenia. Roland, Zawisza, Jagiełło... Najlepiej udowadnia to hasło zawarte w "Kordianie" Słowackiego: "Polska Winkelriedem narodów!". Winkelried - szwajcarski rycerz średniowieczny, który podczas bitwy ogarnął wrogie włócznie i wbił sobie w pierś, by jego towarzysze mogli przejść. "Winkelried ożył" oznajmia Słowacki. To kolejny akcent średniowieczny w romantyzmie. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach