„Nic pożądańszego, a nic trudniejszego na ziemi jak prawdziwa rozmowa” – Adam Mickiewicz. Dlaczego ludziom tak
Rację miał Adam Mickiewicz, pisząc, że szczera
rozmowa między ludźmi jest bardzo ważna, chociaż najczęściej trudno im się
porozumieć. Konwersacje ułatwiają życie, poprawiają stosunki między ludźmi,
czasami są lekarstwem na problemy i zmartwienia. Szczera rozmowa z drugim
człowiekiem, nawet obcym, może
zmienić kogoś na całe życie.
Ale zdarza się także, że ludzie ukrywają swoje
zamiary, nie mogą rozmawiać o dręczących ich kłopotach, wolą skrywać wszystko w
sobie. Nie mają zaufania do rozmówców. Możemy się także spotkać u ludzi z
niechęcią wyrażania swoich poglądów, opinii, być może boją się oni odtrącenia
czy wyśmiania.
Obecnie, w końcu XX wieku, kiedy cywilizacja
rozwinęła się tak bardzo, ludzie nie mają czasu na rozmowy, są zabiegani, robią
kariery. Poza tym mogą się porozumiewać za pomocą komputerów, internetu albo
wpatrywać na przykład w telewizję. Szczere, prawdziwe rozmowy są więc obecnie
rzadkością, chociaż świat
jest pełen kłamstw, obłudy i zła.
Uczuciem, które wyzwala w człowieku chęć do
rozmów, wymiany poglądów, dzielenia się swoimi kłopotami i radościami, jest
miłość. Doskonałym tego przykładem są bohaterowie z poematu Adama Mickiewicza
Konrad Wallenrod – Walter i Aldona, dwoje ludzi, którzy zakochują się w sobie i
planują wspólną przyszłość.
Ich rozmowy nie mają końca:
... oczy i
myśli (Aldony)
tylko oczu
Waltera, rozmów Waltera
szukają.
Większość czasu spędzają na wspólnych spacerach,
dyskusjach, które zawsze są pełne szczerości i ciepła. Ponieważ oboje doskonale
się rozumieją, jest im dobrze ze sobą, postanawiają się pobrać. Niestety, ich szczęście
nie trwa długo. Walter musi dokonać wyboru pomiędzy służbą Ojczyźnie a miłością
do ukochanej.
Bohater wybiera Ojczyznę, której poświęca
młodość i życie. Rezygnuje ze spokojnego i dostatniego życia rodzinnego u boku
kochającej żony. W tym czasie zaczynają się nieporozumienia między nimi,
sprzeczki, kłótnie, ponieważ Aldona pragnie zatrzymać męża przy sobie.
Tak więc trudność w porozumiewaniu się czasami
wynika nie tylko z niedopasowania, ale również z odmiennych poglądów, pragnień
i celów, jakie ludzie stawiają przed sobą.
Inna parą, mającą szansę żyć zgodnie i szczęśliwie,
była Maria i Henryk, bohaterowie dramatu Zygmunta Krasińskiego Nie-Boska
komedia. Niestety miłość, którą się darzyli, nie zbliżyła ich. Każde z nich
miało inne potrzeby i stawiało sobie inne cele. Dramat zaczyna się w dniu
ślubu, kiedy Henryk jako Pan Młody widzi w ukochanej wcielenie piękna i poezji,
chce, aby była jego muzą
i natchnieniem. Mówi jej nawet:
Jakżeś mi
piękna w osłabieniu swoim...
... o
wiecznie, wiecznie
będziesz
pieśnią moją.
Henryk uważa, że jego przeznaczeniem jest poezja.
Wrażliwość i uczuciowość bohatera powoduje, że nie interesuje się zwykłym i
codziennym życiem ani sprawami rodzinnymi. Świat marzeń i fantazji, w którym
żyje, sprawił, że jest niezdolny do normalnego życia. Ma ciągłe poczucie pustki,
bezsensowności i samotności. Szybko zaczyna mieć wątpliwości co do wyboru
małżonki. Jest rozczarowany, widzi, że Maria jest zwykłą, wierną kobietą,
dbającą o dom, dziecko i niego.
W dramacie Nie–Boska komedia brak szczerej
rozmowy między bohaterami wynikał z różnego podejścia do świata, patrzenia na
niego „innymi oczami”. Henryk był człowiekiem o bujnej fantazji, żyjącym w
świecie marzeń, widzącym w żonie tylko muzę, natchnienie i piękno fizyczne.
Maria z kolei była zwykłą, kochającą
żoną, która zajmowała się swoimi codziennymi obowiązkami.
Szczera rozmowa nie zdarzyła się również między
Izabelą Łęcką i Stanisławem Wokulskim, głównymi bohaterami powieści Lalka
Bolesława Prusa. Stanisław Wokulski był o wiele starszy od swojej wybranki,
sprytniejszy, ale widział w Izabeli tylko anioła, podczas gdy dziewczyna była
rozpieszczoną egoistką, o oschłym sercu. Udaje ona przed ludźmi kobietę
światową, znającą się na
sztuce i dobrych manierach. W rzeczywistości
jest leniwą panną, o dużych wymaganiach, zaś Wokulskiego pragnie poślubić tylko
ze względu na jego pieniądze i bankructwo ojca. Sądziła, że po ślubie będzie
mogła spotykać się ze swoimi przyjaciółmi, a nawetmieć kochanka.
Stanisława i Izabelę różnił również wiek,
poglądy, a co najważniejsze – pochodzenie społeczne. Ona była młodą panną,
mającą w głowie zabawy, przyjęcia i flirty z mężczyznami, zaś on był dojrzałym
mężczyzną, który pragnął odnaleźć sens życia, zakładając rodzinę z ukochaną
kobietą. Ulubionym zajęciem Izabeli było robienie zakupów i chodzenie do
teatrów, zaś Wokulski większość swego czasu przeznaczał na pracę i interesy.
Gdy wreszcie zaplanowali wspólną przyszłość, każde z nich widziało ją inaczej.
Izabela wyobrażała sobie, że Wokulski stanie się pantoflarzem, którego będzie
mogła wodzić za nos i nawet nie podejrzewała, jak się bardzo myliła.
Problemy w porozumiewaniu się mieli także
Benedykt i Emilia Korczyńscy, bohaterowie powieści Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej.
Pobrali się z miłości, ale wkrótce okazało się, że różni ich wszystko. Benedykt
był pracowitym, szlachetnym człowiekiem, który poświęcił całe swoje życie ziemi
i rodzinie. Po powstaniu przeżył wstrząs, zmienił nawet swoje poglądy – z
romantyka walczącego w powstaniu stał się pozytywistą, zamkniętym w sobie,
ponurym i walczącym o utrzymanie ziemi w polskich rękach. Ciągłe kłótnie i
nieporozumienia między nimi były spowodowane także zachowaniem żony. Po ślubie
stała się kobietą rozkapryszoną, rozhisteryzowaną, która myślała tylko o swoich
dolegliwościach i pragnieniach. Narzekała na nudę, wciąż zajętego pracą męża
oraz na dzieci,
które właściwie wychowywała Marta. Brak porozumienia
mógł także wynikać z odmiennych zainteresowań Benedykta i Emilii. Ona czytała
romanse, on gazety rolnicze. Brakowało w ich związku tolerancji i
wyrozumiałości dla zainteresowań i pragnień drugiej osoby. Dlatego szczera
rozmowa przestała być z czasem między nimi możliwa i ograniczała się do
krótkiej wymiany zdań dotyczących codzienności.
Współczesną powieścią, która porusza wiele
istotnych problemów, w tym i brak porozumienia między ludźmi, jest Pestka Anny Kowalskiej. Jest to jedna z najbardziej
przejmujących historii miłosnych, zmuszających do głębokiej refleksji.
Borys i Teresa – małżeństwo ze stażem kilkunastoletnim
i mające dwóch synów – od dłuższego czasu nie może dojść do porozumienia:
...
zastanawiam się nad sobą i nad nami
na pewno z
nadmiaru czasu
robię
rachunek sumienia.
Jestem
okropną żoną,
myślę za
dużo o sobie,
to się
zmieni, zobaczysz.
Dlaczego
tak nie mamy dla siebie cierpliwości
Co się z
nami dzieje? (Mówi Teresa do męża).
Borys jest wziętym i zapracowanym architektem,
ona schorowaną kobietą, która myśli tylko o sobie. To, co kiedyś ich łączyło,
wspólne wartości i zainteresowania, teraz zaczęło ich dzielić. Sytuacja się
pogarsza, kiedy Teresa dowiaduje się, że Borys ma kochankę. Ciągłe awantury,
stresy i nieprzyjemności stają się przyczyną całkowitego braku porozumienia
między nimi. Bohaterowie
powieści Pestka mówią różnymi językami, jest to
tym bardziej smutne, że przeżywają kryzys, chociaż kiedyś byli wspaniałym
małżeństwem.
Myślę, że rację miał Adam Mickiewicz, twierdząc,
że ludziom jest niezwykle trudno porozumieć się ze sobą. Czasami przyczyną tego
jest różnica wieku, odmiennych poglądów lub zainteresowań, czasami znów
niezgodność charakterów. Brak porozumienia i chęci do prawdziwej rozmowy może
wynikać z dominacji jednego
człowieka nad drugim i pragnienia podporządkowania
go sobie.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach