Wyszukiwarka:
Artykuły > Wypracowania >

Związek renesansu polskiego z antykiem.

Terminem renesans obejmuje się odnowienie, odrodzenie się ludzkości, podnoszenie się jej na wyższe poziomy intelektualne i rozwojowe. To odkreślenie odrębności tej epoki od średniowiecza, a jednocześnie wskazanie na nowy okres w dziejach ludzkości. Nazwa jest jednocześnie wskazówką, że oto w renesansie odrodzić się mają idee oraz kanony estetyczne antyku, że klasyczna starożytność stanie się wzorcem tak dla literatury, jak i filozofii, kultury i sztuki w ogóle. Renesans "odkrywa" antyk wraz z całym jego dorobkiem literackim, filozoficznym i kulturowym, przywołuje dawną świetność starożytnej sztuki, architektury, kanonów piękna. To wskrzeszanie antyku było bardzo powszechne i zorganizowane, np. we Włoszech (gdzie po raz pierwszy pojawiły się zapowiedzi nadchodzącej nowej epoki) prowadzone były liczne akcje przeszukiwania zasobów muzeów, bibliotek i archiwów w poszukiwaniu dzieł antycznych pisarzy, poetów i filozofów. Odnalezione dzieła można było, dzięki wynalazkowi Gutenberga, rozpowszechnić w wielkiej ilości egzemplarzy. To właśnie w tym czasie pojawiły się pierwsze przekłady starożytnych pisarzy na języki narodowe, tak by klasycznym słowem pisanym mogli zachwycać się wszyscy. Humanizm pochodzi od łacińskiego słowa humanus co oznacza ludzki. Był prądem umysłowym, oznaczającym wszechstronne zainteresowanie człowiekiem (w starożytności antropocentryzm - postawienie człowieka w centrum zainteresowania literatury, filozofii, nauki, kultury i sztuki), który przyniósł fascynację samym człowiekiem i wszystkimi sprawami związanymi z życiem ludzkim. Propagowano rozwój pełnej wiedzy o człowieku, troskę o szczęście, potrzeby i wykształcenie. Szacunek dla człowieka, rozwijanie w nim potrzeby piękna. Związek humanizmu renesansowego z antykiem jest oczywisty - tkwił on swoimi korzeniami w starożytności, a przejawiał się właśnie we wzmożeniu badań nad klasycznymi poglądami. Poza tym Humanista - człowiek renesansowy - musiał orientować się w starożytnej kulturze i historii, studiować języki klasyczne i dzieła ówczesnych filozofów. Hasła humanistów: "Człowiekiem jestem, i nic co ludzkie nie jest mi obce" - Terencjusz; "Carpe diem" (Używaj życia) - Horacy. Humaniści chcieli zgłębić wiedzę o człowieku. Propagowali wszechstronne, harmonijne formowanie osobowości człowieka. "Homo universalizm" (człowiek uniwersalny) np. Leonardo da Vinci. Nurty klasyczne obecne są w zasadzie w każdej epoce, lecz szczególnie wyraźnie wyodrębnić je można w renesansie (większość dzieł Jana Kochanowskiego np.: "Odprawa posłów greckich", "Ku muzom", Tren V). W literaturze przejęto starożytne gatunki: pieśń, elegię, fraszkę, dialog, tragedię. Twórcy odwoływali się do mitologii, co szczególnie widoczne jest w "Odprawie posłów greckich". "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego jest dramatem wyraźnie wzorowanym na dramacie klasycznym, ale od swoich greckich pierwowzorów różni się kilkoma ważnymi cechami formalnymi. Powoduje to, że "Odprawa..." nazywana jest mianem dramatu renesansowego. U Kochanowskiego głównym bohaterem jest zbiorowość, kolejną różnicą jest inne zakończenie, utwór kończy się nie katastrofą głównego bohatera lecz zapowiedzią jej nadejścia. Poeta wprowadził również do utworu polskie realia. Cechy wspólne: klasyczna zasada trzech jedności: czasu, miejsca i akcji; występowanie chóru pełniącego rolę komentatora; zachowanie zasady występowania trzech osób; występowanie dwóch form podawczych: dialog, monolog; zachowanie z budowy tragedii klasycznej prologu, epejsiodionów i stasimosów, brak komosu i exodosu; występowanie konfliktu tragicznego; zachowanie zasady czystości gatunkowej; zachowanie zasady czystości rodzajowej; zachowanie zasady czystości językowej; akcja w porządku chronologicznym; zachowanie schematu kompozycji tragedii. Różnice: Charakter głównego konfliktu. W "Antygonie" występują dwa równorzędne uzasadnione racje, wybór którejkolwiek doprowadza do tragedii. W "Odprawie..." występuje racja słuszna i niesłuszna, więc konflikt jest łatwy do rozwiązania. W "Antygonie" o losach ludzi decyduje fatum, u Kochanowskiego człowiek. Celem "Antygony" był katharsis, a "Odprawa" jest utworem dydaktycznym.