Wyszukiwarka:
Artykuły > Studia >

ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA.

ZARZĄDZANIE PŁYNNOŚCIĄ FINANSOWĄ PRZEDSIĘBIORSTWA. Metodologia nauki zarządzania "Zarządzanie rozwojem firmy zajmuje się kształtowaniem szeroko rozumianego postępu gospodarczego we wszystkich dziedzinach biznesu. Prace nad rozwojem koncentrują się na problemach restrukturyzacji oraz innwowacji, co stanowi problem zarządzania startegicznego i taktycznego. Oddziela się je od działalności operacyjnej, która obejmuje codzienne funkcje administracyjne i produkcyjne." Zarządzanie płynnością finansową posiada charakter działań taktycznych. Jest nauką z zakresu rachunkowości zarządczej. Rolę rachunkowości zarządczej w procesie zarządzania firmą można przedstawić jako zespół regulujący poszczególne wielkości ekonomiczne. "Przedmiot działania jak i cele rachunkowości zarządzczej prowadzą do stosowania różnorodnych koncepcji ekonomicznych i cybernetycznych przy rozwiązywaniu poznawczych i decyzyjnych problemów tej dziedziny wiedzy." Problem zarządzania wiąże się z koniecznością podejmowania decyzji łączy w sobie elementy nauki i sztuki, trafność podjętej decyzji jej skuteczność zależna jest od posiadanej wiedzy jak i od predyspozycji osobistych osoby podejmującej decyzję. Proces decyzyjny jest obecnie przedmiotem badań naukowych, główny nacisk skierowany jest na określenie roli informacji w podejmowaniu decyzji. Struktura problemu decyzyjnego "Istotą problemu decyzyjnego jest przeprowadzenie (transformacja) systemu ze stanu istniejącego w stan zamierzony (postulowany). Zatem w skład poblemu decyzyjnego wchodzą następujące elementy. - zdefiniowanie problemy, czyli określenie zamierzonego stanu systemu, jest to wskazanie celów (postulowanie), - określenie zbioru możliwych rozwiązań, czyli wskazanie dróg prowadzących do osiągnięcia celu, - dokonanie postulowanej zmiany wybranym sposobem przy zastosowaniu konkretnych środków realizacji (optymalizacja)." Szczególną rolę w procesie naprawczym (osiągnięcie celów postulowanych) odgrywają systemy sterowania i regulacji. Oba te systemy są metodami (środkami) rachunkowości zarządczej w zarządzaniu płynnością finansową. "Sterowanie jest to oddziaływanie systemu sterującego prowadzące do określonych zmian w systemie sterowanym. System sterowany i system sterujący połączone są sprzężeniem i wspólnie tworzą obwód sterowniczy." Regulacja jest szczególnym przypadkiem sterowania, żądany stan systemu sterowanego uzyskuje się poprzez stabilizację jednej lub kilku wielkości charakteryzujących system sterujący. Zarządzanie płynnością finansową przedsiębiorstwa wiąże się z procesami regulacji określonych wielkości ekonomicznych do poziomu oczekiwanego przez sterującego. Do regulacji procesów ekonomicznych wykorzystywane są tzw. wielkości ekonomiczne które są miarami charakterystycznymi dla danych procesów. W rzeczywistości występują różnego rodzaju wielkości ekonomiczne opisujące poszczególne procesy jak i stany charakteryzujące dane przedsiębiorstwo i jego płynność finansową w danym czasie. "Zasady, które powinny być respektowane z punktu widzenia regulacji wielkości ekonomicznych: - określenie wielkości ekonomicznych powinno wiązać się ze wskazaniem możliwości jej kwantytatywnego opisu, - kwantytatywny opis wielkości ekonomicznych wymaga określenia metodologii jej pomiaru, czyli empirycznego poznania jej wartości w czasie trwania procesu, - określenie wielkości ekonomicznej powinno łączyć podanie sposobu ustalenia jej wielkości wzorcowej, do której wielkość będzie dostosowana w procesie regulacji" Zarządzanie płynnością finansową jest więc procesem, którego celem jest dostosowanie wielkości ekonomicznych rzeczywistych do wielkości żądanej przez sterującego. Wielkość żądana jest więc wielkością wzorcową do której będzie dążył sterujący w procesie sterowania. Wielkości wzorcowe można podzielić na dwie grupy: 1. Zewnętrzne - brak możliwości wpływu przedsiębiorstwa na wielkość wzorcową (ustalone na mocy prawa), 2. Wewnętrzne - ustalane w przedsiębiorstwie dla efektywniejszego kierowania ekonomiką przedsiębiorstwa, Wielkości wzorcowe wykorzystywane w zarządzaniu płynnością finansową należą do drugiej grupy gdyż płynność finansowa jest sprawą wewnętrzną danego przedsiębiorstwa i jest przez niego regulowana (sterowana) w sposób zapewniający mu normalne funkcjonowanie i osiąganie określonych celów gospodarczych. Analizując powyższe rozważania można stworzyć plan postępowania w procesie zarządzania płynnością przedsiębiorstwa. Wskazanie celu Etap ten obejmuje określenie wartości wzorcowej którą należy osiągnąć. Można ogólnie przyjąć, że taką wzorcową jest stan poprawy płynności finansowej czyli - zdolność przedsiębiorstwa do regulowania przez w terminie zobowiązań bieżących, tj. takich których termin nie przekracza jednego roku. Zobowiązania mogą występować w formie: - zobowiązania w/c dostawców, pracowników, budżetu, itd., - kredyty krótkoterminowe, Do spłacenia zobowiązań bieżących wykorzystuje się aktywa bieżące, czyli te które szybko mogą być zamienione na gotówkę. Do aktywów bieżących zalicza się: - zapasy, - należności i roszczenia, - środki pieniężne , - krótkoterminowe papiery wartościowe, - rozliczenia międzyokresowe Szerszym pojęciem do płynności finansowej jest zdolność płatnicza przedsiębiorstwa. Płynność dotyczy sytuacji przedsiębiorstwa w krótkim okresie, zaś zdolność płatnicza odnosi się do sytuacji zarówno w krótkim jak i długim okresie, mający trwały charakter. Pojęcie poprawa płynności finansowej jako wartości wzorcowej jest poprawna, lecz wydaje się zbyt ogólna. Można ją rozumieć jako cel główny zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, ale staje się konieczne określenie celów cząstkowych zarządzania płynnością finansową a tym samym określenie wartości wzorcowych cząstkowych, które bezpośrednio stymulują płynność finansową przedsiębiorstwa. Wartości cząstkowe opisują nam pewne zależności jak i procesy ekonomiczne mające wpływ bezpośrednio na płynność finansową. Określenie zbioru możliwych rozwiązań. Etap ten obejmuje określenie sytuacji wyjściowej czyli aktualnej płynności finansowej przedsiębiorstwa. Dokonywana jest ona za pomocą analizy ekonomicznej dostępnych źródeł informacji. Etap ten jest bardzo ważny, gdyż podjęcie trafnych decyzji jest niemożliwe bez wiarygodnych informacji ekonomiczno finansowych. Dlatego też analiza finansowa odgrywa szczególną rolę w procesie poznawczym i decyzyjnym ze względu na swoje walory do których przede wszystkim możemy zaliczyć szybkość jak i wiarygodność uzyskanych informacji. Analiza finansowa dostarcza dane konieczne do określenia aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa w zakresie płynności finansowej, prawdziwość tych danych zależna jest od prawdziwości danych zawartych w dokumentach źródłowych: - Bilans, - Rachunek zysków i strat, - Rachunek przepływów środków pieniężnych. Bilans jak i rachunek zysków i strat stanowią podstawę do statycznej i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa jak i płynności finansowej. Analiza informacji uzyskanych z dokumentów źródłowych dzięki analizie finansowej daje podstawę wyboru optymalnej decyzji w zakresie zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Dokonanie postulowanej zmiany. Ten etap wiąże się już z koniecznością wdrażania wcześniej podjętych decyzji. System sterujący wykorzystując narzędzia zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa, oddziałuje na wartości jak i na procesy ekonomiczne, w celu osiągnięcia wartości zakładanych wzorcowych przez system sterowany. Jak wynika z definicji płynności finansowej: do regulowania bieżących zobowiązań wykorzystuje się aktywa bieżące i to ich poziom jak i struktura decyduje o płynności finansowej danego podmiotu gospodarczego, a więc główną rolę odgrywają techniki zarządzania kapitałem obrotowym. "Kapitał obrotowy netto stanowi koncepcyjną podstawę zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Często zarządzanie tą płynnością jest uważane jako zarządzanie kapitałem obrotowym netto." Do głównych technik zarządzania kapitałem obrotowym można zaliczyć: - zarządzanie zapasami w przedsiębiorstwie, - metody monitorowania i prognozowania należności, - polityka kredytowa przedsiębiorstwa, sterowanie należnościami przedsiębiorstwa, zarządzanie środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie, krótkoterminowe źródła zasilania przedsiębiorstwa w gotówkę, Metody zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Szczególne znaczenie dla poziomu płynności finansowej firmy ma poziom oraz struktura kapitału obrotowego danej jednostki gospodarczej. Utrata płynności finansowej jest efektem zbyt niskiego poziomu kapitału obrotowego, natomiast nadpłynność jest skutkiem za wysokiego poziomu kapitału obrotowego. Większość metod zarządzania płynnością finansową firmy wiąże się z kapitałem obrotowym - wpływanie na jego poziom i strukturę, dlatego też ważnym czynnikiem w zarządzaniu płynnością finansową jest określenie pożądanego poziomu kapitału obrotowego przedsiębiorstwa. Poziom kapitału obrotowego i jego pomiar. Zadaniem kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie jest zmniejszenie ryzyka wynikającego z uruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności) lub też wynikającego ze strat związanych tymi środkami, np. z trudnością sprzedaży wytworzonych wyrobów. Stanowi on pewnego rodzaju element bezpieczeństwa ułatwiający zachowanie płynności finansowej firmy. W literaturze trudno jest znaleźć jednomyślnie określenie kapitału obrotowego. Ogólnie w przedmiocie nauki rozróżniamy dwa pojęcia dotyczące tegoż kapitału: - kapitał obrotowy brutto - obejmuje aktywa bieżące (majątek obrotowy, rozliczenia międzyokresowe czynne), aktywa bieżące są finansowane zobowiązaniami bieżącymi oraz częścią zobowiązań długoterminowych , lub kapitałami własnymi. - kapitał obrotowy netto - nadwyżka aktywów bieżących nad pasywami bieżącymi. Ze względu na charakter niniejszej pracy za kapitał obrotowy będzie się uważać kapitał obrotowy netto. W praktyce przedsiębiorstwa mają różny poziom kapitału obrotowego, zależne jest to od kondycji finansowej przedsiębiorstwa jak i od charakteru branży w jakim dany podmiot gospodarczy funkcjonuje. Na poziom kapitału obrotowego ma również wpływ pozycja danej firmy na rynku, zatory w sprzedaży swoich produktów, cykl spływu należności od odbiorców. Rozróżniamy trzy następujące poziomy kapitału obrotowego w przedsiębiorstwie: 1. Dodatni kapitał obrotowy w przedsiębiorstwie: "Dodatnia różnica między kapitałem stałym a trwałymi składnikami majątku oznacza, że część środków obrotowych w przedsiębiorstwie finansowana jest kapitałami długoterminowymi i z tego powodu pozostaje w ciągłej jego dyspozycji." Pozyskanie jak i późniejsza opłata za korzystanie z kapitałów obcych długoterminowych jest kosztowna więc na taką sytuację mogą sobie pozwolić tylko podmioty gospodarcze charakteryzujące się wyższym wskaźnikiem rentowności kapitału stałego niż obowiązująca stopa procentowa na rynku. 2. Zerowy poziom kapitału obrotowego. Sytuacja taka jest sytuacją hipotetyczną, rzadko występującą w praktyce, poziom kapitału obrotowego oscyluje wokół zera w przypadkach gdy firma znajduje się w słabej kondycji finansowej i próbuje swoje zobowiązania płacić swoimi należnościami. 3. Ujemny kapitał obrotowy. Sytuacja taka jest charakterystyczna dla firm handlowych, które charakteryzują się znacznie krótszymi terminami realizacji należności niż terminy płatności zobowiązań. Sytuacja taka powoduje wzrost wolnych środków pieniężnych, które są wykorzystywane również do finansowania środków trwałych. Reasumując można dojść do wniosku iż poziom kapitału obrotowego stymuluje wiele procesów jak i wpływa bezpośrednio na pozycję finansową przedsiębiorstwa, staje się więc konieczne określenie zapotrzebowania firmy na kapitał obrotowy. Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy odpowiada tej części bieżących potrzeb finansowych przedsiębiorstwa, wynikających z jego działalności eksploatacyjnej, która nie została pokryta przez zobowiązania bieżące ( bez kredytów krótkoterminowych). Część tego zapotrzebowania może być pokryta kredytami krótkoterminowymi, część zaś kapitałem stałym. Przedsiębiorstwo reguluje swoje potrzeby bieżące wykorzystując środki płynne, do jego dyspozycji należą również kredyty i pożyczki krótkoterminowe. W sytuacjach gdy przedsiębiorstwo jest w stanie z pozostawionych do jego dyspozycji środków finansowych regulować swoje bieżące potrzeby jego płynność finansowa nie zostaje zachwiana. Sytuacja ta komplikuje się gdy dana firma nie ma wystarczającej ilości wolnych środków finansowych do regulowania swoich potrzeb, wówczas pojawiają się zobowiązania przeterminowane co w efekcie prowadzi do zachwiania lub utraty płynności finansowej. Problem zapotrzebowania przedsiębiorstwa na kapitał obrotowy wiąże się bezpośrednio z poziomem środków pieniężnych, z możliwościami pozyskania kapitału obcego, z rotacją należności i zobowiązań. Dlatego też w praktyce występują różne sytuacje dotyczące zapotrzebowania firm na kapitał obrotowy, uzależnione one są od polityki finansowej danego podmiotu jak i od charakteru działalności - wymagań branży lub gałęzi gospodarki, do typowych można zaliczyć następujące przypadki: - przedsiębiorstwo dysponuje odpowiednim kapitałem obrotowym, swoje zobowiązania reguluje na bieżąco z środków pochodzących z należności Kapitał obrotowy = zapotrzebowaniu na kapitał obrotowy - przedsiębiorstwo nie dysponuje odpowiednim kapitałem obrotowym wystarczającym dla regulowania bieżących zobowiązań - musi pozyskiwać kapitał obcy w formie kredytów i pożyczek. Kapitał obrotowy < zapotrzebowanie na kapitał obrotowy - przedsiębiorstwo posiada znaczny kapitał obrotowy wystarczający na regulowanie bieżących zobowiązań, a nadwyżki środków pieniężnych lokowane są w instrumentach finansowych. Kapitał obrotowy > zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Wyżej zaprezentowane przykłady pokazują, iż zapotrzebowanie na kapitał obrotowy uzależnione jest od warunków w jakich przychodzi funkcjonować danemu przedsiębiorstwu. Poziom zapotrzebowania na kapitał obrotowy nie jest stały, zmienia się on wraz ze zmianami sytuacji firmy związanymi z działalnością gospodarczą. Do głównych czynników powodujących zmiany w zapotrzebowaniu przedsiębiorstwa na kapitał obrotowy należą: - zmiana w zakresie cyklu ściągania należności, - zmiana w zakresie cyklu regulowania zobowiązań, - zmiana wielkości sprzedaży. Określenie optymalnego poziomu kapitału obrotowego a co za tym idzie zapotrzebowania na ten też kapitał wiąże się z koniecznością zarządzania kapitałem obrotowym przedsiębiorstwa. Przez zarządzanie kapitałem obrotowym przedsiębiorstwa rozumie się dążenie przedsiębiorstwa do osiągnięcia optymalnej wielkości i struktury aktywów bieżących ze względu na ich koszt utrzymania. Stwierdzenie to jest szczególnie ważne gdyż kapitał obrotowy stanowi dla wielu firm podstawowy element zasobów finansowych. Wielkość jak i struktura kapitału obrotowego powinna pozostawać w określonych relacjach do podstawowych kategorii finansowych takich jak: - sprzedaż, - majątek ogółem, - majątek obrotowy, - poszczególne elementy majątku obrotowego. Do głównych wielkości charakteryzujących powyższe relacje należą: Poziom kapitału obrotowego w relacji do obrotu Poziom kapitału Kapitał obrotowy netto obrotowego w = ------------------------------------------------ * 100 relacji do obrotu Przychody ze sprzedaży (roczne) Wskaźnik ten określa relację kapitału obrotowego do przychodów ze sprzedaży, analiza tego wskaźnika powinna odbywać się w horyzoncie czasowym. Proporcja ta powinna charakteryzować się stałością co oznacza iż wzrostowi sprzedaży powinien odpowiadać proporcjonalny wzrost kapitału obrotowego. Poziom kapitału obrotowego do średniomiesięcznych obrotów Poziom kapitału Kapitał obrotowy netto obrotowego do = ------------------------------------------------ * 100 średniomies. obrotów Średniomiesięczne przychody ze sprzedaży W literaturze przyjmuje się , iż relacja kapitału obrotowego netto do średniomiesięcznych przychodów ze sprzedaży powinna wynosić 1 - 3, co oznacza, że powinna ona wystarczyć na sfinansowanie obrotu w okresie 1 - 3 miesięcy. Następną grupę wskaźników stanowią wskaźniki, które określają strukturę majątkowo- kapitałową danego przedsiębiorstwa. Do najczęściej stosowanych zaliczamy: - udział kapitału obrotowego w finansowaniu majątku ogółem, - udział kapitału obrotowego w majątku obrotowym, - udział kapitału obrotowego w wartości zapasów i należności. Dla utrzymania właściwej płynności finansowej ważne jest również badanie i analiza cyklu eksploatacyjnego przedsiębiorstwa, jego długości oraz terminów ściągalności należności i polityki w zakresie regulowania swoich zobowiązań. Do prowadzenia badań w zakresie cyklu eksploatacyjnego przedsiębiorstwa służą następujące wskaźniki: Kapitału obrotowy netto w dniach Poziom kapitału Kapitał obrotowy netto obrotowego w = ------------------------------------------------ * l. Dni w okresie dniach obrotu sprzedaż netto Zaprezentowany wskaźnik określa liczbę dni obrotu, na jaką wystarcza kapitał obrotowy. "Wynika z tego, że poziom kapitału obrotowego w dniach maleje przy zwiększeniu sprzedaży. Jeśli proporcjonalnie do obrotu nie zwiększy się kapitał obrotowy, wówczas przy zwiększeniu obrotów wzrośnie niebezpieczeństwo utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa." Cykl zapasów w dniach obrotu Cykl zapasów Średni stan zapasów w dniach = ------------------------------------------------ * l. Dni w okresie obrotu Sprzedaż netto Wskaźnik ten informuje nas o ile dni firma odnawia swoje zapasy. Cykl inkasowania należności Cykl Średni stan należności inkasowania = ------------------------------------------------ * l. Dni w okresie należności Sprzedaż netto + VAT Wskaźnik ten ukazuje efektywność ściągania należności przez firmę - w jakim stopniu kredytuje odbiorców. Wskaźnik należy porównać w czasie z wartościami charakterystycznymi dla danej branży. Cykl zobowiązań krótkoterminowych Cykl Średni stan zobowiązań krótkoterminowych zobowiązań = ------------------------------------------------ * l. Dni w okresie krótkoterminowych Sprzedaż netto Cykl Średni stan zobowiązań krótkoterminowych zobowiązań = ------------------------------------------------ * l. Dni w okresie krótkoterminowych Planowane koszty dzienne pieniężne Relacje te ukazują opóźnienia w regulowaniu zobowiązań bieżących. Porównując otrzymane wartości z wartościami cyklu inkasowania należności można stwierdzić czy firma będzie w stanie regulować swoje zobowiązania kiedy nadejdzie termin płatności, bo jak wiadomo do regulowania bieżących zobowiązań służą głównie zobowiązania krótkoterminowe. Powyższe wielkości służą również do obliczenia cyklu konwersji gotówki - cyklu kapitału obrotowego. Cykl Konwersji = Cykl zapasów + Cykl należności + Cykl zobowiązań krótk. Gotówki Wielkość ta informuje nas o czasie po jakim pieniądz zainwestowany w aktywa bieżące wraca do firmy w postaci środków pieniężnych. Im krótszy jest ten cykl tym lepiej ponieważ pieniądz zainwestowany w aktywa bieżące szybko wraca do przedsiębiorstwa i może być wykorzystany w inny sposób. Przeprowadzając powyższą analizę poziomu jak i struktury kapitału obrotowego możemy określić konieczne warunki zmian w zakresie poziomu jak i struktury tegoż kapitału. Wyniki powyższej analizy stanowią podstawę wyboru strategii zarządzania kapitałem obrotowym. W procesie zapewnienia płynności finansowej są do dyspozycji różne strategie zarządzania kapitałem obrotowym, dotyczą one zarówno aktywów bieżących jak i pasywów bieżących oraz finansowania majątku obrotowego. W zakresie aktywów bieżących można wyróżnić następujące strategie: - strategia konserwatywna - oparta jest na zasadzie kreowania strukturą aktywów przy stałej strukturze pasywów. W praktyce przejawia się ona utrzymaniem wysokiej kwoty najbardziej płynnych aktywów (gotówki, krótkoterminowych papierów wartościowych) podejście takie zapewnia możliwość regulowania zobowiązań nieplanowych (spontanicznych). Efektem strategii konserwatywnej jest utrzymywanie nadpłynności finansowej a co za tym idzie obniżanie zysku - związane z utratą potencjalnych możliwości inwestycji wolnych środków pieniężnych. - strategia agresywna - jest odwrotnością strategii konserwatywnej charakteryzuje się podwyższonym ryzykiem utracenia płynności finansowej. W praktyce stosowanie tej że strategii polega na ograniczeniu płynnych aktywów, co do uzyskania wyższego poziomu zwrotu z kapitału. W zakresie zarządzania zobowiązania bieżącymi można wyróżnić następujące strategie: - strategia konserwatywna - polega na dążeniu do ograniczenia udziału krótkoterminowego zadłużenia w strukturze pasywów bieżących. W praktyce stosowanie tej strategii polega na ograniczeniu kredytów krótko i długoterminowych, powoduje to zmniejszenie ryzyka niewypłacalności ale powoduje straty związane z zaangażowaniem drogich funduszy własnych . - strategia agresywna - jest odwrotnością strategii konserwatywnej polega na dążeniu do wzrostu zadłużenia krótkoterminowego w kapitałach ogółem. Stosowanie tej strategii jest ryzykowne gdyż może doprowadzić do utraty płynności finansowej. W praktyce rzadko się zdarza, aby dana firma stosowała tylko jedną czystą strategie, najczęściej firmy stosują tzw. strategie optymalną. "Całkowita strategia optymalizacyjna kapitału obrotowego brutto winna polegać na kombinacji strategii aktywów bieżących i strategii pasywów bieżących według kryterium preferowanej przez przedsiębiorstwo stopy zwrotu oraz odpowiadającego jej ryzyka." W zakresie finansowania majątku obrotowego stosowane są następujące strategie: - strategia konserwatywna - polega na finansowaniu majątku obrotowego kapitałami stałymi (kapitały własne, kredyty i pożyczki długoterminowe). Cechą charakterystyczną tej strategii jest utrzymywanie wysokiej płynności przy obniżeniu stopy zwrotu z kapitału spowodowanej wyższym kosztem pozyskania kredytów długoterminowych niż krótkoterminowych. - strategia agresywna - jest odwrotnością strategii konserwatywnej, finansowanie majątku obrotowego odbywa się za pomocą zobowiązań bieżących i kredytów krótkoterminowych. Strategia ta charakteryzuje się niższymi kosztami pozyskania obcego kapitału większą elastycznością, natomiast stosowanie tej strategii stwarza zagrożenie utraty płynności finansowej. - strategia umiarkowana - jest strategią najczęściej stosowaną przez przedsiębiorstwa, jest ona strategią pośrednią między strategiami konserwatywnymi a agresywnymi. Strategia ta polega na wykorzystaniu kapitałów długoterminowych do finansowania części majątku obrotowego, natomiast bieżące zapotrzebowanie na kapitały obrotowe są pokrywane takimi źródłami finansowania których okres wymagalności jest zbliżony do okresu trwałości majątku obrotowego. Istota analizy finansowej i jej rola w podejmowaniu decyzji ekonomicznych. Analiza jest metodą poznawania obiektów, zjawisk i procesów złożonych przez ich podział na elementy proste oraz badanie powiązań między nimi, a w szczególności zależności przyczynowo – skutkowych. Analiza jako metoda badawcza umożliwia nie tylko poznawanie rzeczywistości ale również weryfikacje słuszności wcześniej podjętych i planowanych decyzji. W literaturze przedmiotu wyróżnia się w zasadzie dwa sposoby badania: Indukcje Dedukcje W praktyce stosuje się również dedukcyjno -indukcyjne rozpatrywanie zjawisk i procesów, określane jako metoda redukcji bądź weryfikacji. Indukcja (scalanie) polega na przyjęciu kierunku badania od szczegółowych do ogólnych zjawisk, od przyczyn do skutku, od czynników do wyników na które te czynniki oddziaływały. Popularnie nazywa się ją metodą „od szczegółu do ogółu”. Analiza przeprowadzona za pomocą tej metody rozpoczyna się od badania wykorzystania poszczególnych czynników, a dopiero później ustala się wpływ tych czynników na wyniki finansowe przedsiębiorstwa. Przy takim sposobie postępowania niezbędne jest badanie wszystkich zjawisk szczegółowych niezależnie od ich wpływu na ostateczne wyniki działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Dedukcja przyjmuje odwrotny kierunek badań niż indukcja. Rozpoczyna się od zjawisk ogólnych i zmierz do zjawisk szczegółowych, od skutku do przyczyny, od wyników do czynników, które na nie wpłynęły. W pierwszej kolejności określa się więc wyniki finansowe przedsiębiorstwa, a następnie bada się czynniki kształtujące ich wielkość i stopień zmian. SYNTEZA WYNIKÓW ---------------------------ANALIZA ZJAWISK Metoda redukcji określana też metodą weryfikacji, obejmuje trzy kroki na drodze dojścia do celu. Pierwszy z nich to sformułowanie wstępnej syntezy charakteryzujące badane zjawisko, drugie zaś to zweryfikowanie prawidłowości tez i wniosków w toku prac analitycznych , trzeci natomiast to podsumowanie ustaleń dokonanych w części drugiej i sformułowanie syntezy końcowej zawierającej ocenę badanego zjawiska wraz z wnioskami. SYNTEZA WSTĘPNA-----ANALIZA ZJAWISK --------SYNTEZA OGÓLNA Charakterystyczną cechą analizy jest jej użyteczność oraz uniwersalność co sprawia, że znajduje ona zastosowanie w wielu dziedzinach nauki oraz życia gospodarczego. Przystosowana dla potrzeb ekonomii, wykorzystywane jest do badania i oceny zjawisk oraz procesów mikro i makroekonomicznych. Zastosowanie analizy w ekonomii spowodowało jej rozwój oraz wyodrębnienie specjalistycznych kierunków. Do ważniejszych z nich należy zaliczyć: Analizę otoczenia podmiotów gospodarczych , Analizę ekonomiczną – obejmującą analizę finansową oraz techniczno-ekonomiczną. Ze względu na zakres niniejszego opracowania problematyka związana z analizą otoczenia jednostki oraz analizą techniczno – ekonomiczną nie będzie szerzej prezentowana. Jak już zaznaczono, analiza finansowa obok analizy techniczno-ekonomicznej wchodzi w skład kompleksowej analizy ekonomicznej . W odróżnieniu jednak od analizy techniczno – ekonomicznej, zajmującej się oceną stopnia wykorzystania poszczególnych czynników produkcji oraz ich wpływu na wynik finansowy, przedmiotem analizy finansowej jest przygotowanie i przetwarzanie informacji o wynikach i sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego. Analiza finansowa służy zatem do poznaniu i oceny faktów oraz zjawisk głównie w sferze finansowej jednostki gospodarczej, a także opracowania sposobów usprawnienia jej działalności i określenia skutków finansowych proponowanych decyzji. Do zagadnień wchodzących w zakres analizy finansowej należy przede wszystkim zaliczyć: Analizę porównawczą danych rocznych i wieloletnich , Analizę struktury wielkości bilansowych oraz rachunku zysku i strat , Analizę wskaźnikową, Analizę wybranych zagadnień finansowych np.: analiza punktu krytycznego, Analiza porównawcza danych rocznych i wieloletnich polega na ustaleniu i ogólnej ocenie wzrostu lub zmniejszenia poszczególnych składników bilansu, rachunku zysków i strat oraz rachunku przepływu środków pieniężnych. Analiza struktury wielkości bilansowych oraz rachunku zysku i strat polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych pozycji w ogólnych kwotach aktywów, pasywów oraz dochodów. Daje to orientacje o randze objętych badanie składników sprawozdania finansowego i ich zmian strukturalnych. Analiza rachunku przepływu środków pieniężnych polega na ustaleniu ich charakteru ( dodatni, ujemny) w poszczególnych rodzajach działalności oraz określenia czy jednostka jest zdolna do terminowego regulowania zobowiązań, a także potrzeb w zakresie zewnętrznego finansowania w przyszłości. Analiza wskaźnikowa sprowadza się do wyliczenia i zinterpretowania na bazie danych finansowych (bilans, rachunku zysku i strat, rachunku casch flow, informacja dodatkowa) szeregu wskaźników. W literaturze przedmiotu wyróżnia się około 100 wskaźników, jednak wiele z nich opartych jest na tych samych elementach obliczeniowych i charakteryzują ten sam obszar zjawisk finansowych. Stąd też o wartości analizy wskaźnikowej przesądzają wskaźniki o dużej pojemności informacji, pogrupowane w zestawienia o zbliżonej treści ekonomicznej. Dobór wskaźników wykorzystywanych do oceny sytuacji finansowej jednostki gospodarczej zdeterminowany jest przez cel jakiemu ma służyć prowadzona analiza. Ocena finansowej sytuacji firmy może być prowadzona według różnych przekrojów. Biorąc pod uwagę: odniesienie w czasie – można wyróżnić: przyszłość i diagnozę stanu, skutków przyszłych na podstawie diagnozy stanu, projektowanie zmian – perspektyw, horyzont czasowy – można wyróżnić oceny: bieżące długofalowe obszar badania – można wyróżnić ocenę: rentowności, płynności, sytuacji kapitałowo majątkowej, sprawności gospodarczej. Analiza finansowa wykorzystuje dla swych potrzeb różnorodne narzędzia. Niektóre z nich lepiej nadają się do oceny długofalowej, inne do oceny bieżącej. Generalnie stosowane narzędzia można podzielić na: 1. podstawowe relacje wielkości bezwzględnych i względnych czyli: odchylenia, dynamiki, tempa wzrostu, struktury, 2. syntetyczne zestawienia finansowe w ciągach czasowych ( trendy badane na podstawie ): bilansu, rachunku zysków i strat, rachunku przepływów środków pieniężnych, 3. wskaźniki finansowo – ekonomiczne, 4. modele symulacyjne wycinkowe bądź kompleksowe: model dźwigni operacyjnej i finansowej, model Du Ponta. Należy jednak zaznaczyć, że wyniki finansowe stanowią jedynie odzwierciedlenie rezultatów osiągniętych na poszczególnych odcinkach działalności jednostki. Przyczyny kształtowania się tych wyników na określonym poziomie uzależnione są jednak od stopnia wykorzystania poszczególnych czynników produkcji. Zadaniem analizy finansowej jest nie tylko ocena finansowej strony działalności jednostki gospodarczej w odniesieniu do założeń planowanych, lecz również w stosunku do okresów ubiegłych oraz wielkości określonych przez inne firmy z tej samej lub pokrewnej branży. Kierunki wykorzystania analizy finansowej. Celem analizy finansowej jest przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności, wynikach i sytuacji ekonomiczno finansowej przedsiębiorstwa, stanowiących podstawę podejmowania decyzji gospodarczych. Informacje te umożliwiają bowiem poznanie i ocenę faktów i zjawisk gospodarczych, opracowanie sposobów usprawniania działalności przedsiębiorstwa oraz określenie skutków ekonomiczno – finansowych proponowanych decyzji. Szerokie zastosowanie znajduje analiza finansowa w procesie zarządzania jednostkami gospodarczymi, gdzie wykorzystywana jest na etapie planowania i kontroli. Na etapie planowania analiza służy do oceny projektowanych rozwiązań oraz ustaleniu skutków finansowych jakie mogą zaistnieć w wyniku ich realizacji. Umożliwia też racjonalny wybór w przypadku wielowymiarowych możliwości rozwiązania określonego problemu. Ponadto znajduje zastosowanie przy sporządzaniu rocznych i wieloletnich budżetów oraz planów rozwoju jednostki. Funkcja kontrolna analizy finansowej przejawia się w bieżącej ocenie stopnia realizacji przyjętych zamierzeń oraz ustaleniu przyczyn odchyleń wielkości rzeczywistych od wartości planowanych w przypadkach ich istnienia. Wykrycie oraz ustalenie przyczyn tych odchyleń umożliwia podjęcie działań prewencyjnych w celu zrealizowania przez jednostkę zaplanowanych wyników finansowych . Zarówno na etapie planowania jak i kontroli, analiza finansowa wykorzystywana jest w jednostkach gospodarczych przez organy zarządzające oraz kontrolne. Analiza finansowa powszechnie wykorzystywana jest przez instytucje oraz podmioty gospodarcze w analizach zewnętrznych do oceny innych jednostek . Instytucje rankingowe i firmy audytorskie, oparciu o wyniki prowadzonych analiz, publikują swoje rekomendacje (bądź ich brak) oraz wydają opinię w odniesieniu do badanych podmiotów. Jednostki gospodarcze dążąc do rozpoznania ryzyka handlowego oraz jego minimalizacji, posługują się narzędziem analizy finansowej w celu zweryfikowania, wypłacalności swoich kontrahentów. Elementy analizy finansowej wykorzystywane są również urzędy podatkowe w trakcie weryfikacji zadeklarowanych przez podatnika dochodów. Szczególne zastosowanie analiza finansowa znajduje w ocenie płynności finansowej firmy jak i w zarządzaniu płynnością finansową podmiotu gospodarczego. Miejsce analizy finansowej w zarządzaniu płynnością finansową przejawia się na każdym etapie tego procesu. Analiza finansowa dzięki swoim narzędziom jak i metodą stanowi instrument poznawczy, kontrolny i pomiarowy całego procesu zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Wykorzystanie analizy finansowej w poszczególnych etapach zarządzania płynnością finansową: Etap pierwszy: wskazanie celu wykorzystanie analizy finansowej do określenia wartości wzorcowej na podstawie analizy otoczenia zewnętrznego ( analiza finansowa branży w której funkcjonujemy). Etap drugi: określenie zbioru możliwych rozwiązań: wykorzystanie analizy finansowej do określenia sytuacji wyjściowej danego podmiotu gospodarczego – analiza wewnętrzna. Etap trzeci : dokonanie postulowanej zmiany wykorzystanie analizy finansowej do kontrolowania przebiegu procesu poprawy płynności finansowej, wykorzystanie analizy finansowej do określenia koniecznych zmian w trakcie procesu usprawniania spowodowanych odchyleniami wartości rzeczywistych od wartości oczekiwanych, Dla celów zarządzania płynnością finansową wykorzystuje się następujące narzędzia analizy finansowej: Analizę struktury wielkości bilansowych oraz rachunku zysków i strat. Analizę rachunku przepływu środków pieniężnych, Analizę wskaźnikową. Analiza finansowa w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Najczęściej stosowanymi analizy finansowej w ocenie płynności finansowej przedsiębiorstwa są metody wskaźnikowe. W ocenie płynności finansowej stosowane są dwie grupy wskaźników: - pierwsza z nich zwana metodą statyczną pomiaru płynności finansowej oparta jest na informacjach zawartych w rachunku wyników i bilansie. Cechą charakterystyczną tej metody jest szybkość uzyskiwanych informacji, natomiast wadą zbyt ogólny charakter uzyskiwanych informacji. - druga grupa określana jest w literaturze mianem metody dynamicznej pomiaru płynności finansowej, oparta jest na informacjach pochodzących z sprawozdania z przepływu środków pieniężnych, cecha charakterystyczna tej metody to szczegółowość uzyskiwanych informacji. Statyczne metody pomiaru płynności finansowej przedsiębiorstwa. - wskaźnik bieżącej płynności finansowej, - wskaźnik płynności przyspieszonej, - wskaźnik środków pieniężnych, - wskaźnik zobowiązań natychmiast wymagalnych (treasury ratio) Wskaźnik bieżącej płynności finansowej: wskaźnik bieżącej płynności finansowej =aktywa bieżące / pasywa bieżące= majątek obrotowy + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne + krótkoterminowe przychody przyszłych okresów = ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- zobowiązania bieżące + krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe bierne Wskaźnik ten informuje ile razy bieżące aktywa pokrywają bieżące pasywa. Wskaźnik obliczony w ten sposób porównuje się z wartościami wzorcowymi, które w zależności od interpretacji (brak zgodności w literaturze) wynoszą 1,5-2,0. Ponieważ nie ma zgodności w literaturze, co do wzorcowej wielkości tego wskaźnika, wydaje się być koniecznym i najbardziej profesjonalnym porównanie otrzymanego wskaźnika w danym przedsiębiorstwie ze wskaźnikami innych przedsiębiorstw z danej branży lub ze wskaźnikami osiąganymi przez przedsiębiorstwa podobnej branży w krajach wysoko rozwiniętych. Ocena i porównanie otrzymanej wielkości z średnimi wielkościami danej branży ma szczególne uzasadnienie, przyjęcie ogólnej standardowej wielkości jest zbyt dużym uproszczeniem i może prowadzić do błędnej interpretacji otrzymanego wskaźnika. Wynika to z specyfiki różnych branż przemysłu jak i ze sposobów (technik) zarządzania poszczególnymi firmami. Obliczony wskaźnik dla danego przedsiębiorstwa porównuje się z danymi z okresu poprzedniego, takie porównanie chroni nas przed błędnymi wnioskami. Wskaźnik powinien zawierać się w wartościach (w zależności od branży i specyfiki przedsiębiorstwa) w granicach od 1,6 do 2,0. Wartości wskaźnika inne, niż określony przedział świadczą o zaburzeniach w płynności finansowej danej firmy. Nadmiernie niska lub nadmiernie wysoka wartość wskaźnika informuje iż: - niska wartość - firma funkcjonuje z dnia na dzień, nie posiada wystarczających zasobów gotówki dla uregulowania swoich bieżących zobowiązań, - nadmiernie wysoka wartość - "Wyższa wartość wskaźnika świadczy o nadmiernym zamrożeniu w majątku obrotowym środków, które mogły być zainwestowane w alternatywne przedsięwzięcia " Wskaźnik bieżącej płynności finansowej charakteryzuje się dość dużym uproszczeniem, co wynika z łączenia we wzorze aktywów bieżących, które charakteryzują się różnym stopniem płynności finansowej (możliwość zamiany na gotówkę). Fakt ten zaciemnia obraz rzeczywistej płynności finansowej danej firmy. Staje się konieczne wyłączenie z tych aktywów najmniej płynnego elementu czyli zapasów. Wskaźnik płynności przyśpieszonej. Aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia międzyokresowe czynne Wskaźnik płynności przyśpieszonej = ------------------------------------------------------------------------------ Pasywa bieżące Wskaźnik ten informuje o stopniu pokrycia zobowiązań krótkoterminowych przez aktywa o dużym stopniu płynności .Wartość otrzymaną należy porównać z wielkością wzorcową i z wielkościami okresów poprzednich. Podobnie jak dla wskaźnika bieżącego występują znaczne różnice w jego interpretacji. Można przyjąć iż zawiera się on w granicach od 0,9 do 1,0. Również w tym przypadku wielkość wzorcowa będzie zależna od danej branży i od specyfiki danego przedsiębiorstwa. W rzeczywistości występuje duża rozbieżność pomiędzy dwoma przedstawionymi wskaźnikami, wielkość tej różnicy zależna jest od wielkości zapasów utrzymywanych przez poszczególne przedsiębiorstwa, i będzie ona różna w różnych branżach. W związku z powyższym staje się konieczne rozpatrywanie danych danego przedsiębiorstwa w porównaniu z danymi występującymi w danej branży czy sektorze. Wskaźnik środków pieniężnych. ------------------------------------------ Papiery wartościowe do obrotu + środki pieniężne Wskaźnik środków pieniężnych = ------------------------------------------------------------- Pasywa bieżące Wskaźnik środków pieniężnych (wskaźnik gotówki) określa jaka część zobowiązań może być uregulowana natychmiast - bez zwłoki. Wskaźnik ten jest wykorzystywany w warunkach zatorów płatniczych. Wiele przedsiębiorstw ukazuje wysoki stopień płynności finansowej, ale ich środki są zamrożone w należnościach i mimo wysokiego stopnia płynności finansowej nie są w stanie regulować swoich natychmiastowych zobowiązań. Zasoby aktywów charakteryzujących się wysoką płynnością finansową (papiery wartościowe do obrotu i środki pieniężne) powinny być utrzymywane na poziomie zapewniającym bezkolizyjne funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Zbyt niska wielkość tych zasobów może spowodować brak możliwości zawierania szybkich, korzystnych transakcji, a zbyt wysoka wielkość tych zasobów wiąże się z kosztem utraconych możliwości. Wskaźnik zobowiązań natychmiast wymagalnych (treasury ratio) ---------------------------------------------------------------------------------- Środki pieniężne Treasury ratio = ------------------------------------------- Płatności natychmiast wymagalne Wskaźnik zobowiązań natychmiast wymagalnych ukazuje nam stosunek środków pieniężnych do płatności natychmiast wymagalnych, czyli takich, których okres wymagalności przypada na najbliższe trzy miesiące. Wskaźnik ten porównuje się ze wskaźnikami poprzednich okresów, gdyż w praktyce nie opracowano wartości wzorcowych. Wartość wzorcowa musi być wypracowana przez dane przedsiębiorstwo, jest ona jego indywidualną, niepowtarzalną cechą wynikającą z warunków funkcjonowania w gospodarce rynkowej. Konstatując należy stwierdzić, iż słabościami statycznych metod pomiaru płynności finansowej są: - metody te mierzą pokrycie przyszłych zobowiązań przedsiębiorstwa aktywnymi, którymi rozporządza ono w bieżącym okresie, - metody statyczne są podatne na różne manipulacje ich wartości, szczególnie w okresie sporządzania sprawozdań finansowych na koniec okresu obrotowego. Jest możliwe dzięki bardziej rygorystycznej polityce ściągania należności, upłynniania zapasów. - brak pełnej zgodności księgowej i rzeczywistej wartości majątku: a) majątek obrotowy jest wykazywany po cenach historycznych, które się różnią od cen rynkowych, b) na wycenę niektórych wartości pozycji aktywów bieżących (papiery wartościowe), wpływa zasada ostrożnej wyceny, w myśl której przedsiębiorstwo nie musi ujawniać bieżącej ich wartości, o ile historyczna cena nabycia jest od niej niższa, - do obliczeń wartości wskaźników wykorzystuje się wartości aktywów i pasywów według stanu na dzień sporządzania sprawozdania finansowego i dlatego rachunkiem obejmowane są jedynie historyczne wielkości aktywów i pasywów, co nie pozwala na uwzględnienie dwóch istotnych dla badania płynności finansowej aspektów, a mianowicie: a) oddziaływania struktury pasywów bieżących, a w szczególności wymagalności zobowiązań, b) wielkości zapotrzebowania na środki obrotowe, będące wyznacznikiem rozmiarów środków rzeczywistych i finansowych, jakie muszą być zaangażowane Dynamiczne metody pomiaru płynności finansowej przedsiębiorstwa. Metody dynamiczne pomiaru płynności finansowej mają charakter wskaźnikowy. Najczęściej wskaźniki te ujmuje się w dwóch grupach - wskaźniki wydajności gotówki, - wskaźniki wystarczalności gotówki. Wskaźniki wydajności gotówki. ------------------------------------------- Wskaźniki wydajności gotówki ukazują nam, w jakie relacji pozostaje gotówka operacyjna do obrotu i zysku, generowanego przez ten obrót, oraz do majątku przedsiębiorstwa. Stosunek gotówki działalności operacyjnej do aktywów ogółem, bądź tylko aktywów bieżących pokazuje jego stopień sfinansowania z tej gotówki Wskaźniki wydajności gotówki charakteryzują się tym, iż pożądany kierunek ich zmian w czasie powinien mieć trend wzrostowy. Wartość wskaźników podobnie jak przy metodach statycznych należy porównywać z wartościami danej branży w której konkuruje dany podmiot gospodarczy. Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wydajności gotówkowej = ----------------------------------------------------- Sprzedaży Sprzedaż netto Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wydajności gotówkowej = ------------------------------------------------------- Zysku Zysk z działalności gospodarczej Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wydajności gotówkowej = ------------------------------------------------------- Średnia wielkość majątku ogółem Majątku Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wydajności gotówkowej = --------------------------------------------------------- Majątku obrotowego Średnia wartość majątku obrotowego Wskaźniki wystarczalności gotówki -------------------------------------------------- Wskaźniki wystarczalności gotówki informują o stosunku generowanej gotówki z działalności podstawowej do wydatków realizowanych przez podmiot gospodarczy. Wydatki te należy rozumieć w sensie analitycznym, więc poddaje się tu badaniu poszczególne rodzaje wydatków danego podmiotu gospodarczego. Wskaźniki wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długu ogółem ------------------------------------------------------------------------------------------ Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wystarczalności gotówki = ---------------------------------------------------- Operacyjnej na spłatę długów ogółem Zobowiązania ogółem Wskaźnik ten ukazuje zdolność podmiotu gospodarczego do spłaty swoich zobowiązań. Odwrotność tego wskaźnika pokazuje okres czasu w jakim zobowiązania podmiotu mogły być spłacone gotówką, która jest generowana z działalności operacyjnej. Wskaźnik wystarczalności dochodu gotówkowego na spłatę długów długoterminowych. -------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Wskaźnik wystarczalności gotówki Gotówka netto z działalności operacyjnej operacyjnej na spłatę długów = --------------------------------------------------------- długoterminowych Zobowiązania długoterminowe Wskaźnik ten dostarcza nam informacji czy gotówka wygenerowana z działalności operacyjnej jest wystarczająca do spłaty zobowiązań długoterminowych (dłuższy niż rok) Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki. --------------------------------------------------------- Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki = --------------------------------------------------------------------- Spłata zobowiązań długoterminowych + wypłata dywidend + Zakupy majątku trwałego Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki stanowią informacje dla kierownictwa danej firmy o zdolności tej firmy do regulowania bieżących wydatków. Wskaźnik ten ukazuje politykę pieniężną danej firmy. Wartość wzorcowa dlatego wskaźnika wynosi > 1, wartość taka informuje, że podmiot gospodarczy nie musi szukać dodatkowych instrumentów finansowych dla sfinansowania swojej działalności. Metodą analityczną określania przyczyn kształtowania się tego wskaźnika na danym poziomie jest metoda obliczania wskaźników pomocniczych. Wskaźniki pomocnicze informują nas o poziomie zdolności firmy do płacenia swoich zobowiązań w trzech głównych obszarach "wypływu" gotówki z firmy. Wskaźniki pomocnicze są analitycznym przedstawieniem wskaźnika ogólnej wystarczalności gotówki. Roczna spłata zobowiązań długoterminowych Wskaźnik spłaty zobowiązań = --------------------------------------------------------------- długoterminowych Gotówka netto z działalności operacyjnej Wypłata dywidend Wskaźnik wypłaty dywidendy = --------------------------------------------------------------- Gotówka netto z działalności operacyjnej Wydatki na zakupy środków trwałych Wskaźnik reinwestycji gotówki = -------------------------------------------------------------- Operacyjnej Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej --------------------------------------------------------- Gotówka netto z działalności operacyjnej ---------------------------------------------------------------------------- Wskaźnik reinwestycji gotówki operacyjnej = Środki trwałe+inwestycje+pozostałe aktywa+kapitał obrotowy Wskaźnik ten określa efektywność zatrzymanych zasobów gotówkowych, które zostały zainwestowane w odtworzenie aktywów. Wartość wzorcowa tego wskaźnika wynosi 8 - 10 %. Wskaźnik wystarczalności gotówki na zakup środków trwałych ------------------------------------------------------------------------------ Gotówka netto z działalności operacyjnej Wskaźnik wystarczalności gotówki = --------------------------------------------------------- Operacyjnej na zakup środków trwałych Wydatki na środki trwałe Wskaźnik wystarczalności gotówki na zakup środków trwałych świadczy o zdolności przedsiębiorstwa do utrzymania środków trwałych bez poszukiwania dodatkowych źródeł finansowania. Uważa się że środki te powinny pochodzić z amortyzacji i zysku (pominąwszy gotówkę operacyjną, która może być generowana z zaciągniętych kredytów). W praktyce tu również stosuje się podejście analityczne, badając udział obu źródeł finansowania (amortyzacja, zysk) w gotówce netto. Amortyzacja Wskaźnik udziału amortyzacji = ------------------------------------------------------- W gotówce operacyjnej Gotówka netto z działalności operacyjnej Zysk netto Wskaźnik udziału zysku netto = --------------------------------------------------------- W gotówce operacyjnej Gotówka netto z działalności operacyjnej Oprócz wskaźników opartych na wielkościach rocznych stosuje się również wskaźniki oparte na wielkościach wieloletnich. Cechą charakterystyczną wskaźników płynności finansowej opartych na wielkościach wieloletnich, jest to iż uwalniają one możliwość generowania gotówki operacyjnej od wahań sezonowych. Zaliczamy do nich: Wskaźnik wystarczalności (adekwatności) cash flow ------------------------------------------------------------------------ Suma pięcioletnich stanów cash flow operacyjnego Wskaźnik wystarczalności cash flow = ------------------------------------------------------------------------------------- operacyjnego Suma pięcioletnich wydatków na inwestycje w środki trwałe, na przyrost zapasów i na wypłatę dywidend gotówkowych Wielkość wskaźnika pokazuje w jakim stopniu przedsiębiorstwo zaspokaja swoje zapotrzebowanie na kapitał z własnych źródeł finansowania. Wskaźnik ten obejmuje wszystkie wydatki jakie ponosi firma w swej działalności (inwestycje w środki trwałe, zakupy związane z przyrostem zapasów, wypłata dywidend). Uważa się, że wartość tego wskaźnika równa 1 jest zadowalająca tzn. przedsiębiorstwo zaspokaja swoje potrzeby finansowe bez potrzeby szukania zewnętrznych źródeł finansowania. Wskaźnik płynności Lambda ---------------------------------------- Początkowe zasoby najbardziej płynne + prognozowany cash flow operacyjny Wskaźnik płynności Lambda = ---------------------------------------------------------------------------------------------- Odchylenie standardowe operacyjnego cash flow Wskaźnik ten określa wielkość potencjalnej rezerwy płynnych zasobów, przypadających na odchylenie standardowe. Im większa wartość wskaźnika tym lepsza (wyższa) płynność finansowa przedsiębiorstwa. Oprócz wyżej wymienionych metod klasycznych pomiaru płynności finansowej firmy stosuje się również inne miary płynności pozwalające dodatkowo na sterowanie tą że płynnością finansową przedsiębiorstwa. Można do nich zaliczyć następujące wskaźniki: Wskaźniki dziennej płynności dyspozycyjnej: --------------------------------------------------------- Aktywa płynne Wskaźnik dziennej płynności dyspozycyjnej = ----------------------------------------------------------------------- Planowane dzienne koszty pieniężne Wskaźnik ten określa liczbę dni, w ciągu których firma może działać wydatkując tylko najbardziej płynne aktywa. Wskaźnik dziennego dyspozycyjnego pieniądza: ------------------------------------------------------------ Gotówka + krótkoterminowe papiery do obrotu Wskaźnik dziennego dyspozycyjnego = ------------------------------------------------------------------------------------ pieniądza Planowane dzienne koszty pieniężne Wskaźnik ten najlepiej charakteryzuje płynność finansową, gdyż środki pieniężne i krótkoterminowe papiery wartościowe są jedynymi naprawdę w pełni płynnymi aktywami. Wskaźnik okresu bezpieczeństwa gotówkowego ------------------------------------------------------------- Aktywa płynne Wskaźnik okresu bezpieczeństwa = -------------------------------------------------- gotówkowego Planowane dzienne wydatki Wskaźnik ten informuje o okresie w jakim przedsiębiorstwo może działać dzięki swoim "aktualnym" płynnym aktywom, bez korzystania z zasobów następnego okresu. Wskaźnik upłynnienia środków obrotowych -------------------------------------------------------- S Wskaźnik upłynnienia środków obrotowych = ------------------------------------------------- Stan środków obrotowych ogółem S - oznacza sumę iloczynów stanów poszczególnych środków obrotowych i dni zamiany ich na gotówkę. Wskaźnik ten określa ilość dni potrzebną na zamianę środków obrotowych na gotówkę. Ważne jest aby wskaźnik ten z okresu na okres ulegał poprawie tzn. jego wartość powinna ulegać zmniejszeniu. Zaprezentowane wskaźniki stanowią sporą grupę. Przedsiębiorstwo nie musi stosować ich wszystkich, ale należy pamiętać iż tylko analiza płynności finansowej za pomocą metod statycznych i dynamicznych jest w stanie zobrazować stan faktyczny danego podmiotu, jak i również pełna analiza ekonomiczna jest nieodzowna dla skutecznego zarządzania płynnością finansową przedsiębiorstwa. Dlatego też wydaje się słuszne zaprezentowanie tak wielu metod analitycznych pomiaru płynności finansowej przedsiębiorstwa.