Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

W XVII wieku bujnie rozwijala sie literatura plebejska. Jej twórcami byli ludzie spoza stanów uprzywilejowanych (magnaterii, szlachty). Byli to protoplasci dzisiejszej inteligencji. Srodki do zycia czerpali z pracy umyslowej, czesto zwiazani byli z Kosciolem. Nie posiadali majatków, wywodzili sie najczesciej z niezamoznego mieszczanstwa. W poszukiwaniu zarobku wedrowali z miejsca na miejsce, zatrudniali sie chetnie w szkolach parafialnych. Nazywano ich "sowizdrzalami". W swojej ulotnej twórczosci, przedstawianej czesto na jarmarkach, wydawanej drukiem w niskich nakladach, wysmiewali ideal Sarmaty, byli niepokorni wobec "wlasciwie urodzonych". Wlasne, trudne polozenie rodzilo w nich bunt przeciwko uprzywilejowanej pozycji niewyksztalconej, nietolerancyjnej szlachty. Orezem w walce byla tu drwina, humor, satyra i blazenska szata, ukrywajaca madrosc. W twórczósci plebejskiej protestowano takze przeciwko okrutnemu traktowaniu chlopów przez szlachte (np. anonimowy utwór "Lament chlopski na pany"). Literatura sowizdrzalska parodiowala i wysmiewala oficjalne normy spoleczno-obyczajowe, sarmacki etos. Tworzono np. poematy na czesc "Wielkiego Hetmana Lotrowskiego" czy "Ksiecia Ultajskiego". Poza naturalnym humorem i kpiarskim tonem wobec wszelkich swietosci znajdziemy tu liczne dowody narastajacych podzialów spolecznych, samoswiadomosci warstw nizszych. Utwory nurtu plebejskiego byly najczesciej anonimowe lub podpisane wymyslnymi, fantazyjnymi pseudonimami, np. "Jadam Nieboraczkowski z Chudej Woli". Wynikalo to z ostroznosci - juz w 1617 roku nieprawomyslne dziela plebejskie Kosciól umiescil na indeksie ksiag zakazanych.