I. Wstęp
Władza rządzi wszystkim - tak przynajmniej można sądzić można po wstępnej analizie otaczającej nas rzeczywistości. Kwalifikacja naszych czynów mogłaby się ograniczać jedynie do woli rządzenia i władania światem tudzież jego częścią. Literatura szeroko zajęła się tym tematem w sposób pośredni i bezpośredni, a jej badanie ukaże rozmaite formy, w jakich władza się objawia, z czym się wiąże i jakie formy przyjmuje. I dowiemy się, iż jest ona zaszczytem, zobowiązaniem i siłą niszczącą w swej jedności.
II. Rozwinięcie
1.Władza zaszczytem
A."Konrad Wallenrod", Adam Mickiewicz - władza zaszczytem w drodze ku zniszczeniu
B."Hamlet" - władza zaszczytem niegodnym morderców i także przez to ściągającym nieszczęścia na oprawców (Klaudiusz)
1.Władza zobowiązaniem
A.Dżuma", Albert Camus - zobowiązanie do zniszczenia dżumy, niedopuszczenia do rozwinięcia epidemii poza granicami Oranu;
B."Granica", Zofia Nałkowska - władza jest zobowiązaniem do odpowiednich zachowań
C."Antygona", Sofokles - władza jest zobowiązaniem do utrzymania porządku, postępowania w myśl określonych jasno praw
D."Kordian", Juliusz Słowacki - władza jednych - zobowiązaniem innych do jej zniszczenia
E."Hamlet" - władza osiągnięta w sposób niegodny ściąga na siebie zobowiązanie zemsty pokrzywdzonych
F."Granica" - władza zobowiązaniem pomocy najsłabszym, pokrzywdzonym, zobowiązaniem często niedopełnianym
3. Władza siłą niszczącą
A."Folwark zwierzęcy", George Orwell - objaw żądzy władzy - rewolucja; uzyskanie władzy jest niszczeniem przyzwoitości, obowiązujących zasad (Napoleon i inne świnie)
B."Przedwiośnie", Stefan Żeromski - rewolucja, niszczenie wszelkich dóbr materialnych, wytworów duchowego rozwoju społeczeństwa, unicestwianie kultury (obrazy z Rosji, obrazy z wojny polsko-bolszewickiej)
C."Granica", Zofia Nałkowska - dążenie do władzy niszczy człowieka, jego moralność, pozwala na wyjście poza dopuszczalne bariery (Zenon Ziembiewicz)
D."Makbet", William Shakespeare - żądza władzy przyczyną, złamaniem zasad, splamieniem honoru, odejściem od właściwego postępowania
E."Hamlet", William Shakespeare - pragnienie władzy zabija; niekiedy ludzie, którzy dążą do władzy gotowi są usunąć z drogi nawet najbliższych; władza potrafi zabić również w sposób pośredni (Ofelia)
F."Antygona", Sofokles - władza - całą swą mocą egzekwowania praw - potrafi zniszczyć człowieka (Kreon a Antygona; syn Kreona)
G."Dziady", część III, Adam Mickiewicz - władza niechciana niszczy tych, którzy jej nie chcą (prześladowania, zsyłki, więzienie)
H."Konrad Wallenrod", Adam Mickiewicz - władza sposobem na unicestwienie groźnego wroga
I."Początek", Andrzej Szczypiorski; "Opowiadania", Tadeusz Borowski; "Inny świat", Gustaw Herling-Grudziński - władza totalitarna katem objawiającym się masową eksterminacją narodów, brakiem szacunku dla jednostki
III. Zakończenie
Dzieła literackie bagatelizować się zdają rolę władzy jako zaszczytu, czyli czegoś, co wielu z raczej pragnie. Władza jest zobowiązaniem i zniszczeniem, a zdarza się, że dwa te elementy wiążą się ze sobą w szczególny sposób zobowiązania do zniszczenia władzy. Nie jest to więc obraz zachęcający. Jakkolwiek by nie było, gdy kiedykolwiek sięgniemy po funkcję dającą kontrolę nad biegiem wydarzeń mniejszego bądź większego formatu, zastanówmy się nad własnym postępowaniem i nie powtarzajmy cudzych błędów.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"