Władza a wpływ społeczny
Władza – zdolność do wywoływania efektów w postaci takich zachowań podejmowanych przez jednostkę,
jakich nie podjęłaby ona bez istnienia stosunków władzy. Jest to związek między dwiema osobami lub
grupami. Istnieje:
- władza społeczna – nie wyposażona w zagrożenie, używa przemocy i przymusu (ojciec – dzieci, człowiek
– przyroda)
- władza polityczna – prototyp władzy , ma monopol na prawomocne użycie przemocy;
wyposażona w zagrożenie używa przemocy i przymusu (państwo)
- władza państwowa – podstawowa forma władzy politycznej
Max Weber – natura władcy – prawdopodobieństwo narzucenia własnej woli wbrew wszelkiemu oporowi i
niezależnie od podstawy tego prawdopodobieństwa. Istnieje bardzo wiele możliwych układów stosunków
(bardziej sprecyzowane pojęcie władzy) np. panowanie, dyscyplina, autorytet.
Dyscyplina – prawdopodobieństwo uzyskania posłuszeństwa dla pewnego rozkazu, które ze względu na
postawy ludzi będzie szybkie, proste, automatyczne. Posłuszeństwo bez oporu i krytyki.
Panowanie – stan rzeczy, w którym objawiona wola panującego wpływa na działalność innych w taki sposób
jak gdyby inne osoby przyjęły same z siebie posłuszeństwo wobec rozkazu jako zasadę swojego działania,
działania zachodzą tak jakby osoby podporządkowane przyjmowały same z siebie nasze rozkazy tzn.
wykonują nasze polecenia zanim o nich pomyślimy, przewidują nasze dyspozycje i działają zgodnie z tymi
przewidywaniami. Wyróżniamy:
- panowanie ekonomiczne – władza ekon. oparta na konstelacji interesów ze względu na istnienie
monopolu
- panowanie polityczne – władza rządzenia wraz z obowiązkiem posłuszeństwa
Władza państwowa – jest realizowana w państwie (struktura organizacyjna narodu, która pełni określone
funkcje i posiada określone cechy). Cechy:
- władza na określonym terytorium
- inkluzywność (nie organizuje życia obywateli całkowicie)
- ekskluzywność (monopol, wyłączność władzy)
Funkcje:
- ustrojowa
- ochronna
- ogólnego sterowania życiem społ.
- produkcyjna (dostarczanie dóbr, nie tylko materialnych)
- regulacja rynku (system prawny, który zapewnia warunki dla wolnej konkurencji i właściwego
funkcjonowania rynku)
Wszystkie te postacie władzy są pewnymi postaciami mocy sprawczej, wywoływania skutków w działaniach
innych osób. Pewną formą mocy sprawczej jest też wpływ społeczny, czyli tzw. Władza miękka – ludzie z
własnej woli czynią to co chcemy. Wpływ – posługiwanie się w sposób mniej lub bardziej jawny,
jakimkolwiek typem władzy, w celu wymuszania przez grupę na innej grupie podjęcia pożądanych albo
zaprzestania niepożądanych działań.
Istnieją dwa podejścia w socjologii do wpływu społecznego:
1) Wpływ społ. traktuje się jako stosunki międzyjednostkowe, które prowadzą do uniformizacji zachowań i
przejawiają się w sferze tego, co werbalne, irracjonalne i illogiczne.
Sugestia jest oparta na postawach, emocjach. Sugestia korespondencyjno-wykonawcza – sugerowane
wyobrażenie wywołuje stany uczuciowe wyzwalające czynność przez nas oczekiwaną. Opiera się na
naturalnym dążeniu człow. do uległości, poszanowania autorytetów, woli zależności, która manifestuje
się w dobrowolnym podporządkowaniu się wpływowi.
Sugestia pozaracjonalna – oparta na empatii, potrzeba naśladownictwa.
Salomon Asch – w badaniach eksperymentalnych doszedł do wniosku, że wpływ społ. można zwiększać
wprowadzając źródła o większej atrakcyjności i wiarygodności (większość grupy, ekspert). Wpływy
realizowane przez większość mają charakter konformistyczny.
Funkcjonalistyczna interpretacja wpływu – wpływ sprzyja integracji społ., rozbudowuje narzędzia
kontroli społ. Cechy:
- umacnianie i utrzymywanie kontroli społ.
- jest nierówno rozdzielony i wykorzystywany jednostronnie
- opiera się na stosunkach zależności
- powodowany przez stany niepewności i potrzeby ich zredukowania
2) Wpływ społ. jest procesem wewnątzrgrupowym:
- genetyczny model wpływu społ. – nosicielem wpływu jest każdy członek grupy niezależnie od
pozycji
- wpływ jest narzędziem nie tylko kontroli społ., ale też zmiany społ.
- wpływ społ. jako proces – wytwarzanie i pochłanianie konfliktów społ.
Efektywność wpływu: styl zachowania ośrodka wpływu (główny czynnik), a w szczególności elementy,
które realizują się w spójności, systematycznym charakterze, adekwatność między zachowaniem i
znaczeniami.
Czynniki umacniające wpływ:
- uporczywy wysiłek
- autonomia uczestników ośrodka wywierającego wpływ
- spójność
- twardość, nieustępliwość
- zrównoważenie i ekwiwalentność (korygowanie własnego środowiska)