Wyszukiwarka:
Artykuły > Wypracowania >

Troska o losy ojczyzny w romantyzmie i pozytywizmie

I. Sytuacja Polaków pod zaborami i próby zniesienia zależności. 1. Powstania zbrojne 2. Praca organiczna sposobem walki z rusyfikacją i germanizacją w drugiej połowie XIX w. II. Walka zbrojna jedyną drogą osiągnięcia niepodległości zdaniem twórców romantycznych 1. Propagowanie wzorów bohaterów a) dobro ojczyzny ponad wszystko - poświęcenie dla dobra kraju - “Konrad Wallanrod” A. Mickiewicza - “Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”, “Jesteś wdową po wielkim człowieku, który dla dobra ojczyzny wyrzekł się nawet ciebie” - walka czynna dla dobra ojczyzny w “Panu Tadeuszu” A. Mickiewicza (Tadeusz, Jacek Soplica) b) rozpowszechnianie wzoru wychowania młodzierzy (“Do Matki Polki” - A. Mickiewicz) - obowiązek wychowania dzieci na bój bez chwały, na śmierć dla ojczyzny, na cierpienia, na niewolę c) wezwanie do walki o niepodległość w twórczości Słowackiego - “Hymn” - “Kulik” - wezwanie panów do włączenia się w walkę za ojczyznę - “Testament mój” - “Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadzieji i przed narodem niosą oświaty kaganiec, a kiedy trzeba na śmierć idą po kolei, jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec” c) wizja Polski projektowanej - kraj zjednoczony - “posąg z jednej bryły” (“Testament mój” - J. Słowacki”) - zboda narodowa - scena z polonezem (“Pan Tadeusz” - A. Mickiewicz) d) pochwała patriotów (młodzierzy godującej się do walki) - “Dziady” cz. III - towarzystwo przy drzwiach - troska o kraj (“Nasz naród jak lawa, z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa, lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi, więc plwajmy na tę skorupę i stąpmy do głębi”) - Bal u senatora - bunt młodzierzy, chęć walki, Justyn Pol chce zabić cara (“Zemsta, zemsta za wroga, z Bogiem lub nawet mimo Boga”) - scena więzienna - wzajemna pomoc niewinnie uwięzionych, poświęcenie Tomasza (przyjmuje winy na siebie) 2. Krytyka arystokracji polskiej a) kosmopolityzm i brak zainteresowania sprawami kraju - “O Litwie wiem dalibóg mniej niż o Chinach” (“Dziady” cz. III) - postawa Hrabiego Horeszki w “Panu Tadeuszu” b) brak zgody narodowej wśród polityków emigracyjnych - “Plwają na siebie i żrą jedni drugich” (Epilog “Pana Tadeusza”) c) krytyka przywódców powstania listopadowego w “Kordianie” J. Słowackiego - nieudolni (Skrzynecki), starzy (Niemcewicz, Chłopicki), zdrajcy (Krukowiecki), brak jednoznacznych poglądów politycznych (Lelewel) - umiarkowani: > nie chcą zabić cara (“olbrzymy spadli ze szczudeł - to karły”) > nie chcą angażować chłopów do powstania (“Pijcie wino! idźcie spać! My weźmiemy win puchary, by je w szklany sztylet zlać”) d) krytyka Polaków w “Grobie Agamemnona” J. Słowackiego - niepełne zaangażowanie się w walkę, walka połowiczna - przekupstwo Polaków - “Polsko ciebie błyskotkami łudzą, pawiem narodów byłaś i papugą, a teraz jesteś służebnicą cudzą” 3. Miejsce Polski wśród innych narodów a) mesjanizm Polski - posłannictwo narodu polskiego (misja do spełnienia - wyzwolić wszystkie narody) - widzenie ks. Piotra (“Dziady” cz. III) - prolog “Kordiana” b) cierpienie Polski zbawi wszystkie zniewolone narody III. Praca jako najskuteczniejsza i najmniej krwawa droga utrzymania świadomości narodowej i odzyskania niepodległości hasłem sztandarowym polskich pozytywistów 1. Wzmocnienie polskiego społeczeństwa celem pracy organicznej a) “Nad Niemnem” E. Orzeszkowej - Witold - nowy typ gospodarowania (nowoczesne wykształcenie) - Justyna - “Brak pracy był mi od dawna trucizną i wstydem” b) “Lalka” B. Prusa - rozwój handlu przez Wokulskiego (dążenie do wzmocnienia polskiej gospodarki) 2. Praca u podstaw - nauczanie ludzi z najniższych klas społeczeństwa a) “A...B...C...” E. Orzeszkowej - działalność Joanny Lipskiej b) nauczanie biednych dzieci wiejskich - Andrzejowa (“Nad Niemnem”) c) “Lalka” - prezesowa - szkółki, ochronki - Wokulski - pomaga Magdalenie i Wysockiemu 3. Krytyka pasożytniczego trubu życia arystokracji a) “Nad Niemnem” - Różyc, Darzecki b) “Lalka” - Krzeszewscy, Łęccy - “Jest to parę tysięcy ludzi, którzy wysysają cały kraj, topią pieniądze za granicą, przywożą z tamtąd najgorsze nałogi, zarażają nimi klasy średnie […] i sami giną bez ratumku ekonomicznie, fizjologicznie i moralnie” Gabinet dentystyczny w Zielonej Górze