|
|
|
|
Eliza Orzeszkowa w
"Nad Niemnem" pokazuje, iż idee pozytywistyczne są możliwe do
zrealizowania. Nastąpił przełom w myśleniu pisarki, gdyż w nowelach jej
pogląd był inny (pełna krytyka, nie dostrzegała możliwości). Oprócz niechęci
do pewnych postaw romantycznych, autorka włącza w materię powieści program
pozytywistyczny, argumentując kolejne pojęcia (propaganda pozytywistyczna): 1. Praca
organiczna - porównanie społeczeństwa do organizmu jest adekwatne w przypadku
bohaterów "Nad Niemnem". Oglądamy tu arystokracje, szlachtę
ziemiańską, szlachtę zaściankową - niemal schłopiałą. Tylko ta ostatnia
wydaje się być zdrowa, wyższe dotknięte są choroba i wymagają reform. W
dodatku są to warstwy skłócone - trudno więc, by współdziałały w jednym
organizmie. Postulat o "leczenie" - reformy i pojednanie jest w
powieści wyraźny. 2.
Scjentyzm - potrzebę nauki udawadnia m.in. osoba Witolda, który jest
pozytywną postacią, ma wiele planów na przyszłość - a to dzięki naukom, które
pobiera i które będzie umiał właściwie spożytkować. 3.
Utylitaryzm - hasło ściśle związane z postulatem pracy. Ludzie muszą być
użyteczni dla kraju, społeczeństwa. Wystarczy popatrzeć na losy tych, którzy
są "pasożytami": Emilii, Różyca, Zygmunta, Kirły. Są bezużyteczni,
niezbyt szczęśliwi, nie widzą sensu istnienia. 4. Ziemia
- jako idea ojczyzny, pojęcie zastępujące mit walki zbrojnej, która nie była
wówczas możliwa (czasy po klęsce powstania). Ziemia polska jest ziemią polską
bez względu na zabory i trzeba o tą ziemię dbać, w ten sposób, czynnie
oczekując na wolność. Taki pogląd głosi Benedykt, Witold, potwierdza go też
tryb życia Bohatyrowiczow. 5. Etos pracy - pogląd, że praca jest najwyższą wartością wolnego człowieka, stanowi o jego godności, nadaje życiu sens i szczęście. Poglądy aprobujące wartość pracy możemy odnaleźć u następujących bohaterów: Benedykt Korczyński - wiąże idee pracy z umiłowaniem ziemi, pracę na ziemi polskiej uważa za sens życia i akt patriotyzmu, Marta Korczyńska - przepracowała całe życie i był to jedyny sens egzystencji, jaki znała, Justyna Orzelska - powoli poznaje prace, próbuje jej i w końcu powieści jest już "kapłanką" pracy, Jan i Anzelm Bohatyrowicze - praca jest sensem życia i źródłem utrzymania tych ludzi, daje im zadowolenie, poczucie wolności i zdrowie, Witold Korczyński - poglądy podobne do ojca, z tym że pragnie reformować rolnictwo i stosunki społeczne na wsi. Widzi w tym zadanie człowieka i obowiązek obywatela wobec kraju. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach