Teatr narodowy.
W czasach renesansu i baroku powstają sceny magnackie. Ich zalążkiem były przedstawienia prezentowane na rynkach miejskich w średniowieczu. Teatr zaczyna jednak rozwijać się dopiero w czasach oświecenia. 19 listopada 1765 r. powstaje pierwszy teatr, wystawiono sztukę Balińskiego "Natręci". Scena ta z czasem przekształca się w scenę narodową. W repertuarze przeważały komedie Zabłockiego, Bohomolca, sięgano do klasycyzmu francuskiego. Scena ta pełniła ważne funkcje społeczne i polityczne - uczestniczyła w dyskusji o formach politycznych, kształtowała opinię publiczną, szczególnie po objęciu urzędu dyrektora przez Wojciecha Bogusławskiego w 1790 r..
Julian Ursyn Niemcewicz "Powrót posła"
Sztuka z 1790 r., wystawiona 15 stycznia 1791. Autor dedykował ją marszałkowi Sejmu Wielkiego Stanisławowi Małachowskiemu.
Utwór ten jest komedią polityczną - jej istotą jest to, iż akcja dramatu, intryga są mało istotne, ważniejsze są kreacje bohaterów i wyrażane poglądy. Techniką, którą posługuje się Niemcewicz jest kontrast - patrioci przedstawieni są z powagą, bez elementów komicznych, posiadają je natomiast negatywni bohaterowie dramatu ukazujący negatywne zjawiska w Rzeczpospolitej. Autor zastosował podstawową kategorię estetyczną właściwą dla komedii - komizm - słowny, postaci oraz sytuacyjny. Intryga jest następująca - w czasie przerwy przybywa do domu Walery, narzeczony Teresy, z dawna jej przyrzeczony. Jednak Starościna próbuje związać losy swej pasierbicy z niejakim Szarmanckim.
Uosobieniem obywatela patrioty jest Podkomorzy. Jego poglądy są następujące - znieść wolną elekcję, liberum veto, wzmocnić armię, przyznać prawa społeczne i polityczne mieszczanom, otoczyć opieką chłopów. Bohater reprezentuje postawę Sarmaty oświeconego.
Nieco bardziej radykalne poglądy ma Walery - autor zastosował kompozycję opartą na zasadzie symetrii - od Walerego, w środku Podkomorzy, na zewnątrz Gadulski.
Gadulski neguje poglądy Podkomorzego. Jest tradycjonalistą - wybiera z niej wszystko co najgorsze - zwolennik złotej wolności, nierządu, anarchii, nierówności społecznej. Źródłem postawy Starosty jest nieuctwo. Jego motto - "Ja, co nigdy nie czytam lub przynajmniej mało, wiem, że tak jest najlepiej jak przedtym bywało".
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach