Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

TEMAT I POJĘCIE RYNKU-pkt widzenia ekonomicz. Stanowi ogół stosunków wymiennych między inst. i osobami sprzedającymi towary i usługi (podaż) a osobami i inst. nabyw. towary i usługi (popyt). W ten sposób poj. rynku sprowadza się do stos. i współzależn. 3 kategorii: popytu. podaży i ceny. Pojęcie rynku tworzy więc nierozerwalny ograniczony związek tzw. triadem i zmiana w jednym ogniwie tego związku powoduje zmiany w innych ogniwach tego rynku. -pkt. widzenia geograficz. W tym znaczeniu rynek oznacza terytorium, na którym panuje układ poszczególnych elementów rynku. Aby mógł dobrze funkcjonować mószą być dwa warunki: 1.Muszą istnieć dobra i usługi oraz i cena. 2.Wymiana tow.-pieniężna W tym ujęciu rynek to pewna powierzchnia, na którym kupujący i sprzedający są w tak bliskim kontakcie, że ceny możliwe do uzyskania w tej części rynku wpływają na ceny płacone w innych jego częściach. Rynek w tym pojęciu rozumiany jest jako miejsce, w którym kupuje się i sprzedaje towary ( inaczej m. transakcji). To co ma cenę ma także rynek. PODZIAŁ RYNKU 1) Kryt. społ-organizacyj. -rynek państwowy -rynek spółdzielczy -rynek prywatny -rynek scentralizowany -rynek zdecentralizowany 2) Kryt. zależn. pomiędzy podażą a popytem: -r. sprzedawcy -r. nabywcy 3) Kryt. terytorialne: -r. lokalny -r. krajowy -r. międzynarodowy i światowy. 4) Kryt. branżowe: -r. przemysłowy -r. rolny -r. maszynowy -r. budowlany itd. 5) kryt. pojedyn. dóbr: -r. zbożowy, mlecz, samochodowy itd. 6) Kryt konkurencyjności: -r. wolnokonkurencyjny Występuje wówczas, gdy każdy kup. i sprzed. może sprzedać i kupić od każdego. Na takim rynku wyst. tendencje do kształtów. się ceny towaru na podobnym poziomie. Cechy r. wolnokonkuren: 1.Nikt nie korzysta z uprzywilelowania. 2.Cena sprzedawców i nabywców jest niezależna, może wzrastać i maleć w reakcji na zmianę popytu i podaży. 3.Istnieje pełna mobilność producentów. 4.Nie ma towarów tych samych, które mogą być uprzywilejowane. -r. monopolistyczny To taki gdzie występuje tylko jeden sprzedawca i nie ma substytutów. Cechy r. monopolistycz. 1.Jest jednym przedsięb., producentem dost. produkt na rynek. 2.Monopol;ista może dowolnie ustalać ceny. 3.Kupujący nie mają możliw nabycia innego towaru. 4.Siła monopolu jest oparta na ogr. podaży. podwyższeniu ceny i uzysk. max zysku. -r. niedoskonałej konkur. Na tym rynku mósi istnieć więcej niż jedno przedsię., a najczęściej jest ich kilka lub kilkanaście. Cechy r. niedosk. konkur. 1.Posiada pewne cech monop. i dosk. konkur. 2.Przedsięb, zakł. czy producenci konkurują ze sobą poprzez ceny. 3.Ustala się niekiedy min. ceny tego samego produktu różnych monop. 4.Tworzą niekiedy min. ceny i limity produkcyjne. ROLA RYNKU Polega na: 1.Zabezp. państwu i jego org. skupu, gwarancji zgromadzenia produktów, zapewnienie usług aby zaspokoić potrzeby społeczne. 2.Polega na regulacji cen, zabezpieczeniu przez państwo odpowiednich cen na prod. i usługi gwarantuj. równowagę rynkową i poszczegól. gałęzi produkcji. 3.Na zainteresow. produc. i świadczących usługi, aby był wzrost produkcjii, podaży zgodnie z potrzebami społecznymi. Z jednej strony producenci z drugiej uspołecznione przedsiębiorstwa i instytu. O sprawności rynku świadczy fakt, w jakim stopniu rynek przycz. się do zaspok. ludu przy danym dochodzie ludn. i rozw. czyn. prod. CHARAKTERYSTYKA RYNKU ROLNEGO 1.Rnek rolny charakteryz. się małą elastycznością podaży, wynika to z długiego cyklu produkcyj. (od kilku tyg. do kilku lat) 2.Popyt jest bardziej aktywnym elementem niż podaż. 3.Rynek rolny rozwija się szybciej niż prod. rolna. 4.Akty kupna-sprzedaży odbywają się w różnych porach roku, co powoduje dużo sezonowości rynku rolnego. 5.Nietrwałość produktów rolnych. 6.Wysoki koszt transportu do przechw, przetwórstwa. 7.Jakościowo zróżnicowane dostawy przez różnorodnych i drobnych dostawców, co wymaga odmienności selekcjonow.i kompletow. FUNKCJE RYNKU -funkcja fizyczna Sprowadza się do skupu i magazynowania, przechowywania, przemoeszczania, transportu, standaryzacji, uszlachetniania. -funkcja alokacyjna Polega na permanentnym przekazywaniu inf. rynk. między ceną (tych relacji) podaży i popytem. Inform. też o stanie równowagi rynk. pomiędzy producent. a konsumentem. Zadania funkcji rynku: 1.Wpływanie na poziom i strukturę prod. glob. oraz towarowej. Wielkość dostaw np. śr. prod. decyduje o jej rozmiarach. Struktura zaop. produk. wpływa na strukt. produk. 2.Bezpośr. lub pośrednio zaspokaja efektyw. popytu np. na prod. rolne przy równoczesnym zapewn. odpowiedn. dochodu ludności w ogóle i w porównaniu z innymi działami gosp. narodowej. 3.Wyrównyw. rozpiętości w czasie między produkcją podaży i popytem oraz przystosow. podaży do wymog. spoż. Funkcje rynku osiągane są przez: 1.Skup, magazynowanie, przechowywanie, uszlachetn, przetwarz. itd. 2.Wyrównywanie rozpiętości w czasie i przestrzeni popytu i podaży 3.Klasyfikowanie (sortowanie towaru) wg norm jakościowych w powiązaniu z gwarancją cen. ZAKRES RYNKU Obszary rynku w gospodarce wolnorynkow: 1.Rynek towarów i usług, złożonego z r. konsumpcyj i dóbr inwestycyjnych. 2.Rynek pracy 3.Rynek kapitałowy Na tych 3 obszarach rynk. funkcjon. 3 podm. rynk.: 1.Przedsiębiorcy, którzy angażują swe kapitały na rynku. 2.Konsumenci zużywający produkty, wyroby. 3.Państwo (najważniejszy arbiter, źródło prawa i prawodawca. ISTOTA RYNKU To mechanizm rynkowy, pod pojęciem którego należy rozumieć prawa rynku i własność prywatną W gosp. rynk. szczególnie przestrzega się prawa własności jako jedno z naturaln. praw człowieka. Najważniejszą rolę speł. tu podmioty prywatne, natomiast państwowe, spółdzielcze, fundacje są tylko uzupełnieniem rynku kapitału prywatnego. TEMAT II GIEŁDA jest to jedna z form zorganizowanych rynków hurtowych. Do nich zalicza się: aukcja, przetargi i wystawy o różnym zasięgu GIEŁDA TOWAROWA Regularnie odbywająca się w określonym czasie i miejscu, podporządkow. określonym zasadom. Spotkanie osób pragnąc. zawrzeć trans. kupna-sprzedaży oraz osób pośredniczących w zawieraniu transakcji, przy czym ceny w owych trans. ustalane są na podst. istniejącego w danej chwili układu podaży i popytu. Następ. podawane do publicznej wiadomości Giełda towarowa to taki rynek formalny, na którym w określ. czasie i miejscu dochodzi do przeciwstaw. podaży i popytu oraz do kupna-sprzedaży towarów masowych i to wysoce ujednoliconych pod wzgl. stopnia jakości tych towarów Cele giełdy jako instytucji. 1.Usprawnianie obr. tow., zarówno w skali krajowej jak i międzynarodowej. 2.Zapewn. ujednoliconych reguł, zasad i standardów prowadzenia handlu. 3.Wprowadz. mechaniz. rozstrzygania sporów między uczestn. giełdy. 4.Ogłoszenie notowań. 5.Przyczynianie się do powstawania standardów klasyfikacyjn. używanych w praktyce także poza giełdami. 6.Zapewn. zorganizow. miejsca i ustalanie czasu zawierania transakcji. 7.Wprowadzenie mech. gwarantuj. rozliczenie kontraktów i płatności zobowiązań finansowych z nich wynikającymi. Cele te osiąga się przez spełnienie ważnych dla życia gosp. funkcji: FUNKCJE GIEŁDY 1.Zawieranie i wykonanie transakcji 2.Udostępnienie i zabezp. wymiany towarowej. 3.Ustanawianie stałych sądów polubownych. PODZIAŁ GIEŁD ze względu na: 1.Przedmiot obrotów. Dzielą się na: -towarowe, gdzie handluje się towarami masowymi, dla których można ustalić cechy typowe. Można więc je wystandaryzować (wyselekcjonować) nadając im w ten sposób walor zamienności. -usługowe (frachtowe), na których zawierane są kontrakty przewozowe, ubezpieczeniowe lub dotyczące premii ubezp. 2.Ze względu na znaczenie -o zasięgu międzynarod. (np. g. cukr. w Londynie) -o znaczeniu lokalnym 3.Status prawny Giełdy organizowane przez państwo otrzym. status w drodze ustawowej Działalność swą prowadzą w granicach określonych ściśle przez państwo i podlega jego nadzorowi. Wyraża się to w formie: 1)przymus. ustanowienia organu specjalnego wewnętrznego giełdy, działającego obok zwykł. org. jakie funkcjonują na giełdzie. Kompetencje jego nie ograniczają się jedynie do funkcji kontrolnych ale biorą także czynny udział w pracach giełdy. 2)W wpływie na skład osobowy człon. zarządu czy rady giełdowej. 3)W możliwości zawieszania działalności zarządu rady giełdowej oraz ogólnych zebrań giełdowych. 4)Prawa do rozwiązyw. giełdy -giełdy korporacyjne tworzone przez zrzeszenie kupców i przemysłowców, organizow. przez spółki akcyjne. Są to więc zrzeszenia prywatne i samorządowe oraz spółki kapitałowe mające osobowość prawną. Giełdy te są giełdami wolnymi, niezależnymi od władzy państwowej. Prowadzą działalność wg swoich statusów. 4.Zakres dokon. operacji 1)Papierów wartościow., 2)Giełdy towarowe, na których koncentruje się handel określ. towarami pewnej grupy, tzw. specjalne , wyspecjalizow. np. cukrowe, zbożowe . 5.Dostęp do członkostwa. 1)Otwarte- których człon. może zostać każdy, który spełni określ. regulamin. warunki. 2)Zamknięte- o utrudnion. dostępie do członkowstwa. Uczestnicy giełdy 1.Członkowie giełdy 2.Uczestnicy giełdy 3.Maklerzy (brokerzy) 4.Goście Ad.1 Członkowie giełdy mają prawo do zawierania transakcji. Umożliwia to im prowadzenie zyskownych interesów na własny rachunek. Mogą pośredniczyć w charakt. maklera w interesach nie członków giełd. Członek giełdy ma prawo uczestniczyć w zebraniach oraz ma prawo wyborcze do władz giełdy. Członkowie giełdy są to zazwyczaj przedsiębior. produkujące lub handluj. towarem będącym przedmiotem obrotu na danej giełdzie. Dokładniej interpretując to członkami giełdy mogą być osoby fizyczne, które reprezent. te przedsiębiorstwo, są zazwyczaj pracownikami lub udziałowcami spółek przem.-handl. i przedsięb. innego typu związanych z obr. giełdowym. Bywa też, że niektóre osoby są członk. więcej niż jednej giełdy. Jest wiele przeds., których reprezentanci są członkami wszystkich giełd w danym kraju. TEMAT III Główne dziedziny polityki społ.-ekonomicznej, systematyka: 1.Ogólny podział Makroekonomia- dotyczy całokształtu proc. gosp. lub jego znacznych części. Jest ona realiz. głównie za pomocą pieniądza i budżetu państwa. Mikroekonomia- zajmuje się szczegół zagadn. gosp., jej poszczególn. gałęziami, strukt. prod oraz rynku. 2.Dziedzina rozwoju 1)Wzrostu- to dynamizow. społecznych proc. gosp. w skali długookresowej. Ta polityka przeciwdziała tendencjom hamującym czy też osłabiającym rozwój gospodarczy. 2)Strukturalna- to polityka która preferuje rozwój niektórych gałęzi (wybranych sektorów) 3)Regionalna- w swoich celach uwzględnia politykę zróżnicowań regionalnych. 4)Ekologiczna- przeciwdz. narastającym zagrożeniom środ. naturalnego. 3.Sektorowa. -przemysłowa, -rolna, -handlowa, -komunikacyjna, -turystyczna, -mieszkaniowa, społeczna. 4.Instrumentalna -pieniężna -budżetowa -inwestycyjna -zatrudnienia -cenowo-dochodowa -naukowa i innowacyjna PRAWO EKONOMICZNE P.E.- to szereg współza- leżności wymusz. równość ekonomiczną w gosp. ryn. To podstawa nauki ekonomii. Powinno ono być podst. polityki ekonom. państwa. Jest drogowskazem w reformach gosp. i utrzym. jej równow. ekonomicznej Głównym powodem kryzysów ekonom. i polit. jest nieznajomość lub nieprzestrzeganie P.E. Prowadzi to do zachwiania gosp. rynkowej w efekcie tego słabnie gospodarka, produkuje się coraz mniej i gorzej. Elementy P.E. 1.Konkretna własność majątku, śr. prod. oparta na pluralizmie własnościo- wym i rach. ekonomiczn. i zdolna do konkurencji między sobą różnych działów. 2.Pełna samodzielność właścicieli przedsięb. org. gosp. pracujących na własny rachunek, którzy mają prawo bogacenia się i bankructwa. 3.Produkcja i usługi na sprzedaż dla osiągania zysku, muszą być dobre jakościowo. 4.Wolny rynek konkurenc, kto lepiej, taniej i nowocz. produkuje ten ma rację bytu. 5.Własny pieniądz pow-szechnie wymienialny jako miernik i wskaźnik wart. ekonomicznych i gospodarki państwa. Bez takiego pieniądza nie ma prawidłowego rynku wew. ani zewnętrznego. 6.Cena nauki, pracy, tow. i usług- kształt. się ona wg reguł popytu i podaży bowiem zaniżone płace i zawyżone ceny to stagnacja w gosp., czyli brak siły nabywczej 7.Koszta prod. muszą zawierać zysk, który by satysfakcjon. producenta i stanowił atrakcyjną cenę dla klienta. 8.Zysk jako wartość dodat. musi być wypracowany gospodarnością, a nie dopisywaniem sztucznie do rodz. kosztów jako efekt niedbalstwa i rozrzutności. 9.Pełna swob. bogacenia się i posiadania przy pomocy uczciwej pracy. Jednak nad uczciwością bogacenia się winien czuwać odpowiedni wymiar sprawiedliwości. 10.Konkurencja w gosp. rynk. – to podstawowy czynnik P.E.. Musi on obejmować wszystkie dziedziny życia społ, gosp, i kulturalnego. 11.Płace winny kształtow. się wg rynmkow. wartości pracy i dochodów przeds. i możliw. kraju. Bowiem istnieje ścisła współzależn. między kondycj. ekonom. przedsięb. a zarobkami. 12.Satysfaktcja materialna i moralna (z nauki, pracy, post. techn., dobrej roboty, dyscypliny) 13.Ryzyko istnieje w każdym przedsięwzięciu, można go łagodzić wiedzą, umiejętnością, przedsiębiorczością, gospodarnością. 14.Podatek- winny płacić wszystkie podmioty gosp. na pokrycie niezbędnych kosztów utrzymania i działalności państwa i jego organów. To narzędzie państwa w celu utrzym. równości ekonomicznej. Wymiar podatku winien być prosty, jednolity, proporcjonalny i funkcjon. Duże podatki hamują siły nabywcze społ. a to zbyt tow. i usług. 15.Państwo i jego polityka musi służyć narodowi i jego gospodarce. Państwo demokr. winno stwarzać warunmki motywacyjnoś. gosp., bogacenia się podm. gosp. aby mogli dobrze wynagradzać pracown. 16.Demokracja, którą należy rozumieć jako równe prawa i obowiązki wszystkich obywateli. 17.Sejm- demokratycznie wybrany jako najw. org. państwa, powinien reprez. interesy obywat., jednak kadencja powinna podleg. wymianie. 18.Konstytucja- opracow. zwięźle, jasno, jednozna. Powinna zawierać trwałe elem. naczelnego prawa, które jest podstawą ustaw sejmowych, dział. rządu i org. społ-polit. Nie budzi zaufania konstyt., która jest często zmieniana lub różnie interpretowana. TEMAT IV FUNKCJE POLITYKI GOSP. RYNKOWEJ 1.Redystrybuc. i alokac. -korygowanie naturalnego (rynkowego) podzia wytw. dochodu -kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowę zasobów ogólnodostępn. 2.Stabilizacyjna to zapewnienie ładu ekonom. który stworzy efektywne funkcjonow. syst. gosp. a w efekcie długookresowy wzrost dochodów indywidual. i zbiorowych. -zapewnia stopę bezroboc. max 4% -zerowa stopa wzrostu cen w skali roku -minim. 3% wzrost PKB -względna równow. bilan. płatn. i budżetu państwa. -stabilizacja kursów walut. TEMAT V ISTOTA I ZADANIA OBROTU ROLNEGO Obrót towarowy to ruch dóbr pomiędzy sferą prod., wymiany i konsumpcji. Jest to stały proces przemieszczania środków obrot. w formie pieniężnej lub towarowej. P T T’ P’ I II III P’ > P, T’ > T  produkcja T- towar P- pieniądz T’- produkt gotowy I – faza cyrkulacji II – faza produkcji III – 2 faza cyrkulacji W gosp. rolnym nie muszą zachodzić wszyst. 3 fazy obr. towarowego. Obrót tow.może być: 1.Zewnętrzny- na zewn. gosp.,przeds., poza nim. -towarowy- gdy realiz. prod. przyjm. f. sprzedaży a uzysk. śr. pieniężne przeznacza się na zakup nowych śr. prod. -nietowarowy – gdy zaop. się pracow. przeds. lub gosp. w środki towarowe. 2.Wewnętrzny- obr. śr. prod. wewn. gospodarstwa Występ. w nast. sferach: -zaop. w śr. produkcji -obr. płodami np. rolnymi -usł. prod. dla rolnictwa OGNIWA I SZCZEBLE OBROTU TOWAROW. 1.Zbytu- sprzedaż tow. przez ich wytwórcę bez wzgłędu na to czy pośred- nikowi czy konsumentowi, jest pierwszym ogniwem łączącym sferę obr. tow. 2.Hurtu- przyjm. duże partie towaru z zakł. prod.z przeznaczeniem do dalszego obrotu. -cel hurtu – org. wymiany towarów, gromadzenie zapasów i rezerw, przech., sort., pakowanie, standaryzacja. -zajmuje się odbiorem jakościowym, analizow. rynku branżow. oraz ewidencją obr. tow. 3.Detal- obr. mniejszymi partiami towarów, dost. tow. finalnemu odbiorcy (konsumentowi) Jego funkcja polega na: 1)Org. sprzed. detal. 2)Wyborze form sprzed. 3)Dost. ilości i asortym. do potrzeb 4)Kształtowanie cen rynk. 5)Współpraca z hurtem 6)Współpr. z konsument. w celu rozpoznania, planowania zaopatrz. sklepu. Cele obr. towarowego 1.Zapewnić optymal. zaopatrz. rynku i dostos. go do potrzeb konsumenta. 2.Obniżyć koszty i zapewnić wys. efektywn. ekonom. obr. tow. MARŻA HANDLOWA 1.Stanowi szczególny rodzaj części ceny jako usługi handlowej. 2.To różnica między ceną sprzedaży towaru a ceną jego skupu. 3.Każde ogniwo musi stosować marże. Typowymi przebiegami towarowymi i miejscem marż jest: zakł. prod (różn. pomiędzy c. prod. a c. zbytu)., hurt (pom. c.zbytu a c. hurt.), sklep detaliczny(pom. c.hurt. a detaliczną) FORMY MARŻ ze wzgl : 1.Kryt. czasu -stała – nie zmienia się w czasie, poziom jest niezależny od popytu i podaży -sezonowa- różnej wys. w porach roku np. sprzedaż nawozów mineralnych 2.Formę -procentowa- wyzn. w post. procentu od ceny początk., zachęca do sprzed. tow. o wys. cenach -kwotowa- ustal. na podst. stawek kwotowych poszcz grup asortymentowych. -bezpośr.-wraz z ceną -pośr.-ukr.w cenach tow. -kwot.-procent.- skł się z 2 członów i stos. do niektór. produktów 3.Szczebel obrotu -łączna, zbytu, hurtu, det. -łączna- marża pom. nabywcą a sprzed. TEMAT VI STANDARYZACJA TOWARÓW 1.Funkcje i zasady normalizacji Normalizacja prod. jest szczególn. ważnym elem. gosp., ponieważ zmierza do ujednolic. prod. i obr. towarowego. Wg ISO- normalizacja jest to proces tworzenia i stosow. regół zmierzaj. do podporządkow. określ. działaln. dla dobra i przy współpr. zainteresowanych dla osiągnięcia optym. oszczędności. (od 1977 r.) Obejmuje: 1.Jednostki miar 2.Terminologię i symbole 3.Rodz produktów (wyrobami) 4Bezp. ludzi i towarów. FUNKCJE NORMALIZACJI 1.F. uporządkow. – każda norma cos podporządk i lepszy efekt im zakres normy jest Wyższy i norm jest więcej 2.F. zamienności- ustaleni wymagań w celu zastąpien jednego wyrobu innym. 3.F jednoznaczności- jednolita interpret. pojęć, nazw, symboli i znaków 4.F jakości- gwarant. i zabezp. właściwej, optym. jakości wyrobu zgodnie z ich przeznaczeniem. 5.F. ukierunk. produkcji- działa dyrektywnie na prod., ułatwia masową i wieloseryj. produk. oraz warunkuje koncentr. i specj. produkty. 6.F prawna- wprowadz. ustal. prawne wiążące wszystkich zainteres.: produc, użytk, i dystrybut. NORMY – powst. w wynik. proc. normaliz., określ najodpowiedn, jednolite rozw. techn. i ekonom. w zakresie rodzajów stopniowania cech. (ISO, PKW,BN, ZN) Każda norma posiada numer ujęty w katalogu. Numer jest najw. el. wyróżniającym normę np. PN-99/A-74001 A-dz.gosp-przem.spoż. 74-grupa towarów 001-kolejny numer podgru Norma to dokument jednoznaczny technicznie i ekonomicznie w celu oznaczenia produktu i jak postęp. Normatyw- to wzorzec ust. norm lub zalecenia, wskazówki ustanaw. norm Źródła inf. o obow. norm. 1 biuletyn PKN 2.katalog polskich norm 3.kat. norm branżowych 4.informator o zmianie PN i BN (zawiera pełny tekst) TEMAT VII -Wartość to społ. miara nakł. pracy niezbędna do wytw. danego produktu. -Suma wszystkich rynk cen tow. = sumie ich wartości. Przeliczane jest zawsze na pieniądze. -Każde dobro ma określ. wartość, a wartość dobra stanowią ceny Grupy teorii wartoś. gosp: 1.Teoria obiektywna- określa , że wart. dobra gosp. okreś. czyn. obiektywne niezależnie od psychicznego nastawienia człowieka 2.Teoria subiektywna- stwierdza się, że wart.gosp. zależy od użyteczności (np. brak wartości) 3.Teoria mieszana- o wart. gosp. dobra decydują nie tylkoczyn. psychiczne a także subiektywne odczucia użyteczności danego dobra. FUNKCJE CEN Ceny w gosp. speł. 3 funkcje: 1.F. informacyjna- umożliwia podjęcie decyzji produkc. głównie w oparciu o rachunek ekonomiczny. W ekonomice (w gosp. rynk) jest to f. podstawowa, pozostałe są uzupełniające w różnych aspektach potrzeb. 2.F. dochodowa- polega na tym, że ceny kształtują poziom dochod. naszych lub przedsiębior., co z kolei jest podstaw. celem. Dochód zależy od rozmiaru produkcji, poziomu cen i relacji cen między art. nabyw. i sprzed. przez producenta. 3.F. dystrybucyjna- umożliwia wartościowe bilansowanie podaży i popytu. Cena e tym przyp. wpływa na podział tego dochodu. Przy niskiej podaży w stos. do popytu nast. podwyższ. ceny sprzed. Pociąga to za sobą wzrost produkcji i podaży. I odwrotnie. RODZAJE CEN 1.Dóbr podst. i usług- zaspok. potrzeby kons. indywidualnych. 2.Dóbr kapitałowych i inwestycyjnych- dotyczą tow. i usług, które uczestm. w wytwarzaniu art. i śiwadcz. usług. W gosp. rynk. w zależn od podmiotu wyróżnia się ceny: -wolnorynkowe -administracyjne -urzędowe- ust. przez org. państw. lub publiczne ZMIENNOŚĆ CEN Rynek tow. i usług zwłaszcza w gosp. wolnorynkowej charakt. się dużą zmiennością cen w czasie i przestrz. Spowodowane to jest warunkami producenta (np. prod. rolne.) TYPY CEN 1.Długoterminowe – dot. dłuższego okresu na okr. towar, usługę (np. 1 rok) 2.Coroczne- dot. 1 roku, ze wzgl. na przyrodnicze warunki produkcji 3.Sezonowe- np. sezon letni, śr. prod dla rolnictwa 4.Regionalne KSZTAŁTOWANIE SIĘ CEN 1.Od podaży 2.Od popytu 3.Od kosztów produkcji 4.Marki na rynku(pozycja) Cena kształtuje się głównie od popytu. NOŻYCE CEN- to relacje cen art. sprzedaw. do nabywanych. -nożyce cen nr 1- sprzed. do nabywanych -nożyce cen nr 2- stos cen uzysk. przez producenta do cen płac. przez konsumenta POLITYKA CEN- cena należy do najważn. instrum (narzędzi) polityki gosp. Przy pomocy ceny możemy sterować prod., podażą i popytem. Państwo dąży do równowagi popytu i podaży PIENIĄDZ- to ekwiwal. towarów, śr. płatniczy- jest on wyr. wartości i może być wymienialny na każdy towar. FUNKCJE PIENIĄDZA 1.F. cyrkulacyjna(obieg)- za dawnych czasów 2.F. jako miernik wartości – PLN, $, DM. Pieniądz w czasie zmienia swoją wartość. 3. Środek gromadzenia wartości- polega na tym, że część społ. przechowuje część swoich dochodów nie skonsumowanych. Pełna swoboda dysp. swoimi dochodami. Z funkcją pieniądza związ. są taki pojęcia jak: -dewaluacja- spowodow. inflecją lub obniżonym bilansem płatniczym -rewaluacja- zwiększ. jego ceny w obcych walutach. INFLACJA (skut. i rodz.) -w gosp. zależy nam na tym, żeby była równowaga walutowa pomiędzy globalną ilością wyd. towarów i usług a całk. przychodem pieniężnym. -inflacja powstaje głównie ze względu na wzrost cen tow. i usług. Jest wynikiem nadmiaru pieniędzy w stos. na zapotrzebowanie na nie przy danym poziomie cen. RODZAJE INFLACJI -jawna- powst. w wyniku wzrostu cen -utajona- brak tow. interesujących nabywców. POLITYKA ANTYINFLACYJNA Stosuje się instrumenty ekonomiczne. 1.Sposoby przeciwdziałania inflacji: -zmniejszenie wydatków poprzez ogr. global popytu -zwiększenie podatków -spadek kredytów (podwyższ. oprocent.) -zwiększenie rezerw got. -sprzedaż pap. wartość. -podwyższ. opł administr. -zaciąganie przez państwo pożyczek -zwiększenie stopy oproc. wkładów -polityka restrykcyjna do nadmiernych inwestycji -obniżenie kosztów produkcji -poprawa efektywn. gosp. -obniżka ceł Zjawiskiem przeciwstawnym jest deflacja – odpływ pieniądza w obiegu, bezrobocie.