Artykuły >
Studia >
Szerzej o polityce regionalnej w Unii Europejskiej
Szerzej o polityce regionalnej w Unii Europejskiej
Polityka regionalna Unii budowana jest w oparciu o pięć podstawowych zasad:
koncentracji - manifestuje się w wyborze pięciu wiodących celów i koncentracji ok. 70% funduszy na celu nr 1,
dodawalności środków - Komisja jedynie dodaje swoje środki do środków krajowych w ściśle określonej proporcji, działania Unii Europejskiej nie powinny wypierać i zastępować działań na szczeblu krajowym i regionalnym, lecz je ubogacać i poszerzać (w praktyce prowadzi się weryfikacje tej zasady badając czy poziom krajowych wydatków publicznych na poszczególne cele po otrzymaniu wsparcia z UE),
subsydiarności - wszystkie działania powinny być podejmowane na możliwie najniższym szczeblu, który jest w stanie je realizować,
programowania - podstawą otrzymania wsparcia jest planowanie (plany i programy rozwojowe) w pewnym przyjętym przez Wspólnotę horyzoncie
partnerstwo - współpraca Komisji z władzami krajowymi, lokalnymi i regionalnymi oraz innymi kompetentnymi ciałami (partnerzy społeczni i gospodarczy),
oraz w oparciu o kilka innych nie wymienianych wprost w dokumentach Unii, ale stosowanych w praktyce zasad takich jak:
spójność - wewnętrzna spójność projektów i ich spójność z innymi działaniami na szczeblu regionu, kraju i UE,
elastyczność - reagowanie na specyficzne wyzwania regionalne,
koordynacja instytucjonalna - formalne procedury uzgodnień między siłami regionalnymi celem zdefiniowania i wcielania regionalnych strategii rozwoju,
koordynacja pionowa i pozioma - wewnątrz regionu i na linii Komisja -kraj-region,
ocena i monitoring,
PPP - partnerstwo prywatno-publiczne.
Głównymi instrumentami polityki Unii Europejskiej są:
1. Fundusze strukturalne, w tym:
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego przeznaczony m.in. na wspomaganie regionów gorzej rozwiniętych pod względem infrastruktury transportowej, energetycznej, telekomunikacyjnej, edukacji i zdrowia itp.;
- Europejski Fundusz Socjalny wspomagający zatrudnienie;
- Europejski Fundusz Ukierunkowania i Gwarancji Rolnych wspomagający rolnictwo;
- Finansowy Instrument Ukierunkowania Rybołówstwa wspierający modernizację techniczną rybołówstwa;
2. Fundusz Spójności przeznaczony na pomoc krajom o niższym od przeciętnego w Unii poziomie rozwoju (PKB na mieszkańca poniżej 90 proc. średniej);
3. Europejski Bank Inwestycyjny udzielający preferencyjnych pożyczek na projekty infrastrukturalne.
W tym kontekście dostępność unijnej pomocy strukturalnej dla dziesięciu krajów kandydujących Europy Środkowej i Wschodniej została przez Komisję Europejską zarysowana w następujących fazach:
Od roku 2000 do czasu pełnej akcesji - nowe przedakcesyjne instrumenty pomocy strukturalnej, w tym:
- zmodyfikowany program PHARE (1,5 mld euro rocznie);
- Specjalny Program Pomocy Przedakcesyjnej dla Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (500 mln euro rocznie);
- Przedakcesyjny Instrument Strukturalny na wsparcie krajów najuboższych, a w przypadku krajów kandydujących będzie służył do finansowania infrastruktury transportowej i ochrony środowiska (1 mld euro rocznie).
Po akcesji - przy założeniu, że Polska przeprowadzi działania dostosowawcze - pełnoprawne korzystanie z Funduszy Strukturalnych i Funduszu Spójności. W latach 2000-2006 wyniosą około 275 mld euro, z czego 38 mld (13,8 proc.) rezerwuje się dla krajów kandydujących.