Wyszukiwarka:

Wszędzie ------------------ Artykuły Newsy Informacje Linki Pliki

System emerytalny Dlaczego poprawienie obecnego systemu nie wystarcza? Ponieważ zasadnicze wady systemu wynikają z jego konstrukcji. Funkcjonują dwa różniące się modele: System oparty na umowie pokoleniowej, (tzw. repartycyjny), w kt wpłacane przez pracujących składki są przeznaczone na wypłatę bieżących świadczeń emerytom. Gdy obecnie pracujący przejdą na emeryturę, ich świadczenia będą wypłacane ze składek pokolenia ich dzieci. Jest to bezpośredni przepływ pieniędzy między pokoleniem dzieci i pokoleniem rodziców. Tak jest w Pl, Fr, Niem. Systemy te przeżywają kryzys, bo są szczególnie narażone na: starzenie się społeczeństwa, bezrobocie i zmieniającą się koniunkturę polityczną. Zaletą tego systemu jest odporność na załamania rynków finansowych (krach na giełdach czy długotrwałą i wysoką inflację). System oparty na ubezpieczeniach kapitałowych, w kt składka wpłacana przez pracujących do systemu jest inwestowana, najczęściej przez specjalne fundusze emerytalne. Inwestycje w dłuższej perspektywie przynoszą zyski i tworzą prywatny kapitał na starość, z którego wypłacane są emerytury. Tak jest w Chile, Australii. Odporny na zagrożenia socjo-demograficzne charakterystyczne dla modelu opartego na umowie pokoleniowej. Narażony jest na: załamania na rynkach finansowych i na wysoką, długotrwałą inflację. || Nie istnieje model syst ubezp społ odporny na wszystkie zagrożenia. Najlepszym rozwiązaniem jest system mieszany, mający charakter kapitałowo-repartycyjny. W takim systemie emerytury pochodzą z dwóch niezależnych źródeł: • z bieżących składek, • z procentującego kapitału. Model ten jest najbardziej bezpieczny, bo łączy zalety systemu repartycyjnego i kapitałowego, jednocześnie zmniejszając ich wady. Chroni przed skutkami starzenia się społ, wzrostem bezrobocia, recesją gospodarczą, manipulacjami politycznymi. Zabezpiecza przed niestabilnością rynku finansowego i długotrwałą, wysoką inflacją. Tak jest w Szwajcarii, Danii, na Węgrzech. Nowy system emerytalny w Polsce będzie właśnie połączeniem umowy pokoleniowej i ubezpieczeń kapitałowych. Nowy system emerytalny - jego założenia i zasady Od l stycznia ‘99 rozpoczęło się w Pl wprowadzanie nowego syst ubezp emeryt. Jest on ulepszoną i dostosowaną do naszych war wersją systemu mieszanego. Taki syst będzie: • bezpieczny - bo jego charakter ma za zadanie ochronę przed różnymi czynnikami, kt przyczyniły się do głębokiego kryzysu poprzedniego systemu, • sprawiedliwy - emerytura każdego ubezpieczonego jest zależała tylko od ilości zgromadzonych przez niego pieniędzy w ramach I i II filaru; dodatkowo zostały zniesione przywileje - nikt nie będzie płacił za cudzą emeryturę, • przejrzysty - ma bardziej prostą konstrukcję niż poprzedni system, dzięki czemu każdy ubezpieczony ma możliwość orientacji w wysokości swoich dochodów na emeryturze, • stabilny - dzięki jasnym zasadom, system jest odporny na przetargi i konflikty polityczne. Jakie są podst założenia reformy? • Nie naruszać praw obecnych emerytów i rencistów. • Nie zwiększać, a docelowo zmniejszać składkę. • Nie zwiększać podatków w celu utrzymania systemu. Cele reformy syst emeryt: • przywrócenie w systemie ubezp społ zasady społecznej sprawiedliwości, dzięki bezpośr powiązaniu wysokości przyszłej emerytury z długością i wysokością opłacanej składki, • zapewnienie emerytom godziwych warunków życia na starość, • wzmocnienie społecznego poczucia wartości pracy, • odciążenie budżetu państwa od wydatków na emerytury i renty. Osiągnięcie ww. celów będzie możliwe poprzez: • ścisłe powiązanie składki ze świadczeniem - każdy pracownik będzie miał indywidualne konto, na kt będą wpływały wpłacane przez niego składki, wysokość emerytury będzie zależała od wysokości zebranego kapitału, • połączenie systemów repartycyjnego i kapitałowego - zreformowany syst emeryt będzie zabezpieczony przez zagrożeniami społecznymi i rynkowymi, • w przyszłości - samofinansowanie systemu - inwestowanie składek, wzrost gospodarczy spowoduje, że system będzie w stanie sam się utrzymywać (bez dotacji budżetowych). Jakie są zasady nowego systemu emerytalnego? Emerytura każdego ubezpieczonego pochodzić będzie z co najmniej dwóch źródeł: zreformowanego ZUS-u i otwartych funduszy emeryt zarządzanych przez specjalnie utworzone w tym celu Spółki Akcyjne - Powszechne Towarzystwa Emeryt. Osoby, kt dodatkowo same się ubezpieczą lub przystąpią do Pracowniczego Programu Emeryt otrzymają trzeci element emerytury. Zreformowany ZUS, otwarte fundusze emeryt i dodatkowe ubezp to tzw. trzy filary nowego systemu. Taki system gwarantuje godziwe dochody w „jesieni życia", bo mechanizm systemu ściśle wiąże wysokość przyszłej emerytury z wysokością płaconych składek i stażem pracy danego pracownika. Ponadto zabezpiecza przed różnymi rodzajami ryzyka. I FILAR Fundusz Ubezpieczeń Społ - obowiązkowy, umowa pokoleniowa, zarządzany przez instytucje państwowe, indywidualne konta. - To emerytura wypłacana przez zreformowany ZUS (system oparty na umowie pokoleniowej), finansowana z bieżących składek wszystkich pracujących gromadzonych w Funduszu Ubezp Społ. Składka przeznaczona na fundusz emeryt będzie sukcesywnie zapisywana na indywidualnym koncie pracownika i waloryzowana wraz ze wzrostem cen i wynagrodzeń, aby w okresie przejścia na emeryturę posłużyła jako podstawa do wyliczenia wysokości świadczenia emeryt. Wysokość emerytury pochodzącej z I Filaru będzie zależała bezpośr od il pieniędzy uzbieranych na indywidualnym koncie. II FILAR Otwarte Fundusze Emeryt - obowiązkowy, kapitałowy, zarządzany przez PTE SA, indywidualne konta. To emerytura pochodząca z otwartych funduszy emeryt zarządzanych przez PTE SA. działających pod ścisłą kontrolą państwa. Do wybranego funduszu będzie wpływało 20% składki obecnie pobieranej przez ZUS (co stanowi 9% całości wynagrodzenia). Pieniądze te będą odkładane na indywidualnych kontach ubezpieczonych. Zadaniem funduszy będzie korzystne i bezpieczne inwestowanie oraz pomnażanie wpłaconych składek. W momencie przejścia na emeryturę za pieniądze zgromadzone w funduszu, ubezpieczony będzie mógł wykupić w zakładzie ubezpieczeń emeryt drugą część swojej emerytury. Emerytura pochodząca z II filaru będzie zal od kwoty zgromadzonej na rachunku funduszu i od wieku ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę. III FILAR Oszczędności i ubezpieczenia dodatkowe - dobrowolny kapitałowy, zarządzany przez prywatne instytucje, indywidualne konta. To emerytura pochodząca z dobrowolnych oszczędności w towarzystwach ubezp, zakładowych i branżowych programach emeryt organizowanych przez pracodawców, towarzystwach ubezp wzajemnych lub innych formach oszczędzania. Wysokość emerytury zal będzie od wysokości inwestowanych w indywidualne lub pracownicze programy ubezp składek. || Niemożliwe jest objęcie wszystkich osób nowymi zasadami w ten sam sposób - podzielono przyszłych emerytów na trzy grupy wiekowe. Dla każdej z tych grup ścisłe określono zróżnicowane uprawnienia emerytalne. Osoby urodzone przed l.1.‘49 i obecni emeryci - pozostaną w starym systemie i zachowają wszystkie nabyte prawa emerytalne, kt będą finansowane ze składek na ZUS, płaconych przez ubezpieczonych oraz dochodów z prywatyzacji majątku państwowego. W nim pozostaną również osoby, kt w dniu wejścia w życie reformy będą miały mniej niż 50 lat, ale nabyły już prawo do wcześniejszej emerytury (np.: nauczyciele, górnicy). Natomiast osoby, kt prawo takie uzyskają do końca 2006 roku będą mogły wybrać między pozostaniem w starym systemie, a-przystąpieniem do nowego. Osoby urodzone po 31.12.’48 a przed l.1.’69 - będą miały możliwość wyboru czy ulokować całość składki emeryt w całkowicie gwarantowanym przez państwo I filarze nowego syst, czy też wybrać pełną wersję nowego syst z podziałem składki między ZUS, a jeden z otwartych funduszy emeryt (I i II filar). Osoby urodzone po 31.12.’68 - będą obowiązkowo objęte nowym syst, ich składka będzie przekazywana do ZUS i do otwartych funduszy emeryt, a w przyszłości ich emerytura będzie pochodziła z dwóch źródeł. Składka Wysokość skł na ubezp społ dla wszystkich grup wiek będzie wynosić 45% wynagrodzenia. W perspektywie ok 20 lat pojawi się możliwość zmniejsz skł nawet do 36% wynagr. Wtedy obniżana będzie część składki odprowadzana do ZUS, co wyniknie ze zmniejszania się liczby osób pobierających świadczenie ze starego systemu. Składka będzie pobierana od wynagrodzenia stanowiącego maks równowartość 250% średniej płacy krajowej. Od pozostałej kwoty wynagrodzenia (ponad 250% średniej krajowej) składka nie będzie pobierana. Mimo, że wysokość skł w nowym systemie pozostaje niezmieniona (45% płacy), zmienia się natomiast struktura jej przeznaczenia. 36% płacy przekazywana będzie do Funduszu Ubezp Społ, a 9% płacy do otwartego funduszu emeryt (II filar), przy czym na emerytury będzie przeznaczone 24% płacy, natomiast 21% będzie przeznaczone na wypłatę rent i innych świadczeń. || Obowiązkowa składka (45% płacy) płacona przez pracownika (23% płacy) i pracodawcę (22% płacy): a) część składki finansująca emerytury (24% płacy): II filar (fundusze emeryt) (9% płacy); I filar ZUS (15% płacy), b)część składki finansująca renty i inne świadczenia (21% płacy). || W nowym syst składkę na ubezp społ będzie płacił zarówno pracodawca (22 %płacy) jak i pracownik (23%płacy). Aby pracownik mógł sam opłacać swoją część składki jego dochody zostaną ubruttowione. Polega to na tym, że dzisiejszy dochód pracownika przed opodatkowaniem zostanie podniesiony o 23%. Suma ta nie będzie faktycznie dostępna pracownikowi, będzie natomiast zarejestrowana w dokumentach finansowych. W praktyce całość składki będzie odprowadzana przez pracodawcę (jedna część w jego imieniu, druga część za pracownika) do ZUS. KIażdy pracownik będzie miał pełną świadomość, ile co miesiąc odkłada na emeryturę i jakie są koszty pracy ponoszone przez pracodawcę. Ubruttowienie płacy pracownika nie będzie miało wpływu na wzrost płaconych przez niego podatków, ponieważ ta część płacy brutto (23%) odprowadzana w imieniu pracownika do ZUS, zwolniona jest z obowiązku podatku dochod od osób fiz. Opodatkowanie świadczeń. Zasady opodatkowania składek i świadczeń są uzależnione od tego, kt filaru dotyczą. W I i II filarze składka będzie nieopodatkowana, świadczenia tak. W III składka płacona przez ubezpieczonego będzie opod, świadczenie będzie wolne od podatku. Emerytura w nowym syst będzie wypłacana z 2 lub 3 źródeł. Wysokość emerytury będzie zależna od: • zarobków w całym okresie pracy, • stażu, • wzrostu funduszu płac, • skuteczności inwestycji w II filarze, • wysokości oszczędności w III filarze. || Zostanie zachowana min emerytura, kt jest gwarancją państwa, że dochód na starość nie spadnie poniżej określonego minimum. Wysokość jej kształtowałaby się na poziomie 28% średniej płacy (415,zł od l.1.’99). Wypłacana będzie osobom, kt z I i II filaru nowego syst nie wypracują sobie emerytury wyższej niż minimalna, a osiągną minimalny ustawowy wiek emerytalny (mężczyźni - 65 lat przy 25 latach stażu, k- 60 przy 20). Dopłaty do minimalnych emerytur będą pokrywane przez budżet państwa. || Ważną zmianą w projekcie nowego syst jest zniesienie ograniczenia zarobkowania na emeryturze. Wcześniej wysokość zarobków miała wpływ na wysokość świadczenia. Jeśli emeryt dodatkowo zarobi do 60% średniego miesięcznego wynagrodzenia, wówczas ZUS wypłaci mu całe świadczenie; gdy uzyska dochody w przedziale 60%-120% śr pł- ZUS zmniejszy mu emeryturę; natomiast w przypadku zarobków powyżej 120% śr pł - ZUS zawiesza całe świadczenie. W nowym syst osoba pracująca na emeryturze będzie odprowadzała składki tylko do ZUS. Gdy przestanie pracować, jego emerytura zostanie ponownie wyliczona po uwzględnieniu wpłaconych składek. Istnieją dwa wyjątki od tych założeń: jeśli podejmie pracę osoba, kt państwo dopłaca do minimalnej emerytury, wówczas dopłata zostanie wstrzymana, •jeśli osoba całkowicie niezdolna do pracy, pobierająca z tego tytułu rentę podejmie pracę - ZUS zawiesi świadczenie. Emerytura w nowym syst, poza stażem pracy i wysokością składki, nie będzie zal od żadnych innych czynników (np.: zaliczanie okresu studiów, wojska, itd.). Takie rozwiązanie jest sprawiedliwe, bo wszyscy płacący składki mają takie same prawa. Utrudni politykom manipulacje przy systemie emerytalnym. Wyjątkiem będą urlopy wychowawcze, kt obecnie mają wpływ na wysokość emerytury jako tzw. okresy nieskładkowe. W nowym systemie składkę za kobiety przebywające na urlopach wychowawczych pokryje budżet państwa. Ustawodawca nie przewiduje też żadnych przywilejów branżowych. Jeśli jakaś grupa będzie chciała mieć przywileje, to będzie musiała zapłacić za nie w postaci wyższej składki. Problem przywilejów branżowych może rozwiązać III filar, np. poprzez Pracownicze Programy Emeryt. Wiek emerytalny. W nowym syst nie zmienia się wiek emerytalny i wynosi 60 l przy 20 l st pr dla k i 65 l przy 25 l st pr dla m. Ma to być wiek minimalny. Po osiągnięciu tego wieku nabywa się prawo do emerytury. Każdy kto będzie chciał i mógł, może pracować dłużej, wówczas jego zgromadzony kapitał wzrośnie. Przepracowanie każdego roku ponad wymagane min znacznie zwiększy wysokość świadczenia. Możliwość kontynuowania pracy po osiągnięciu min wieku emeryt nie jest karą, lecz realizacją zasady, że im dłuższy staż pr tym ­ świadczenie. Zasada ta podniesie także bardzo niski (jeden z najniższych w Europie) rzeczywisty wiek emerytalny w Polsce. Finansowanie reformy Ustawodawca podjął decyzję, że koszty reformy systemu ubezp społ zostaną pokryte z przychodów z prywatyzacji wybranych przedsiębiorstw państwowych. Zostanie wytypowanych ok 100 największych i najlepszych przedsiębiorstw. Skarb Państwa wyemituje obligacje prywatyzacyjne przypisane konkretnym przeznaczonym do sprywatyzowania przedsięb. Przychody ze sprzedaży obligacji będą na bieżąco finansowały koszty reformy. Zysków z prywatyzacji nie będzie można przeznaczyć na inny cel. I filar - nowy system zus. Obejmie wszystkie osoby, kt w momencie rozpoczęcia reformy nie ukończyły 50 l. Emerytura w I fil. Główną część emeryt pochodzącej z nowego syst będzie wypłacana przez ZUS i finansowana z bieżących składek wszystkich pracujących. W nowym syst do ZUS będą wpływały składki w wysokości 36% płacy, czyli 80% obecnej skł lub w 45% wynagrodzenia w przypadku osób, kt nie wybiorą II fil tylko pozostaną w I fil. Wysokość emeryt w I fil będzie zal od 2 zasad: • im więcej zostanie zgromadzonych pieniędzy ze składek, tym w przyszłości wyższa będzie emeryt. • im później przejdzie się na emeryturę, tym wyższe będzie świadczenie. Każdy pracownik będzie miał założone indywidualne konto przebiegu ubezpieczenia, na kt będą zapisywane wszystkie wpłacone przez niego składki. Zgromadzony w ten sposób wkład utworzy Międzypokoleniowy Kapitał Uprawnień Emerytalnych (MKUE). Pieniądze te będą na bieżąco wypłacane obecnym emerytom, to wysokość składki i długość stażu pracy będą rejestrowane na prywatnych rachunkach ubezpieczonych. Zgromadzone oszczędności będą waloryzowane wraz ze wrostem funduszu płac w całym kraju. Każdy ubezpieczony będzie regularnie informowany o stanie swojego konta, a także o tym jaka będzie wysokosć przyszłej emerytury w różnych momentach zakończenia kariery zawodowej. W chwili przejścia na emeryturę stan konta ubezpieczonego posłuży do obliczenia wysokości świadczenia. Do wyliczenia wysokości emerytury w I fil potrzebne jest (oprócz MKUE) statystycznie obliczone średnie oczekiwane dalsze trwanie życia (oznacza ono przeciętną dalszą długość życia dla osoby w określonym wieku).WZÓR1 || Państwo gwarantuje dożywotnią wypłatę emeryt. W przyp śmierci emeryta przed upływem statystycznego okresu dożycia, jego spadkobiercy nie będą mieli prawa do niewykorzystanej składki, ponieważ MKUE jest wyłącznie kontem uprawnień emerytalnych. Zasady naliczania kapitału początkowego. Kapitał początkowy jest naliczany i przydzielany osobom, kt rozpoczęły karierę zawodową przed wejściem w życie reformy. Dla tych osób zostanie policzona teoretyczna wysokość emerytury, jaką by otrzymywały, gdyby w momencie wejścia w życie reformy nabyły uprawnienia emerytalne. Uzyskana suma (kapitał początkowy MKUE) będzie powiększana o wpłacane na bieżąco składki ubezpieczeniowe, rejestrowane na indywidualnych kontach tych osób w ZUS. WZÓR2. Zalety wprowadzenia (MKUE). • Emerytura zal od zarobków w całym okresie pracy. • Swoboda decyzji o momencie przejścia na emeryturę. • Zachęta do ujawniania dochodów • Możliwość nieograniczonego zarobkowania emerytów. • Stabilność finansowa systemu w długim okresie czasu. Gwarancje państwa w I fil. • Min emerytura. • Dożywotnio wypłacana emerytura w wysokości wynikającej z wielkości uzbieranego kapitału i wieku przejścia na emeryturę. • Poziom waloryzacji świadczeń, co najmniej taki, jak poziom wzrostu cen emeryckiego koszyka. • Coroczny wzrost wartości odłożonych przez każdego składek w MKUE według wzrostu funduszu płac, a więc zachowanie realnej wartości wpłacanych składek. II filar - otwarte fundusze emerytalne. Obejmie obowiązkowo wszystkie osoby, kt w momencie wejścia w życie reformy, nie ukończyły 30 roku życia, natomiast dobrowolnie osoby pomiędzy 31 a 50 rokiem życia. Przyszli emeryci, w zal od wieku będą mieć różny, ale ograniczony czas, na podjęcie decyzji o wstąpieniu do II filaru i wyborze jednego z funduszy. Osoby z przedziału do 30 roku życia muszą podjąć decyzję o wyborze funduszu w ciągu 6 m-cy od daty wejścia w życie reformy. W przeciwnej sytuacji uzyskanie członkostwa w funduszu nastąpi w wyniku losowania przeprowadzonego przez ZUS. Osoby z drugiego przedziału wiekowego (31-50 lat) mają maks 9 m-y na podjęcie decyzji o wstąpieniu do II filaru. Raz podjęta decyzja będzie nieodwracalna - nie będzie możliwości rezygnacji z udziału w U filarze. Zasady funkcjonowania funduszy emeryt. Na przełomie 98/99 roku powstały prywatne fundusze emeryt. Nabyły one osobowość prawną z chwilą wpisania ich do rejestru funduszy emeryt. Każdy uczestnik II fil miał prawo wybrać jeden z konkurujących na rynku funduszy. W dowolnym momencie uczestnik miał prawo do zmiany funduszu na inny (np. przynoszący większe zyski), jednakże dopiero po 2 latach członkostwa zmiana ta nie będzie obciążona opłatami na rzecz funduszu. Pracownik staje się członkiem wybranego funduszu po zawarciu umowy. Zawierając umowę, osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu, wskazuje imiennie co najmniej jedną osobę, na rzecz kt ma nastąpić po jej śmierci wypłata nie wykorzystanych środków, zgodnie z przepisami o rencie rodzinnej z ubezpieczenia społ. Otwarty fundusz emeryt nie ma prawa odmówić nikomu zawarcia umowy, jeśli dana osoba spełnia warunki określone w odrębnych ustawach. Zadaniem funduszu emeryt jest gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie, z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emeryt. Środki pieniężne to część składki na ubezp społ wynoszące 9% całkowitego wynagr brutto (co stanowi 20% dawnej składki na ZUS), przekazywane do funduszu emeryt przez ZUS. Nad prawidłowością działania funduszy emeryt czuwa instytucja rządowa - Urząd Nadzoru nad Funduszami Emeryt (UNFE). Jest uprawniona do wydawania i cofania zezwoleń na tworzenie i zarządzanie funduszami. Fundusze emeryt nie będą zajmować się bezpośr inwestowaniem składek. Będzie to robiło Powszechne Towarzystwo Emeryt (PTE), działające wyłącznie w formie spółki akcyjnej. Jest ono organem funduszu. Przedmiotem działania PTE może być wyłącznie: tworzenie i zarządzanie otwartym funduszem emeryt oraz reprezentowanie funduszu wobec osób trzecich. Do 31.12.’04 jedno towarzystwo będzie mogło zarządzać tylko jednym funduszem. PTE odpłatnie zarządza otwartym funduszem emeryt. Kapitał akcyjny PTE nie może być niższy niż równowartość w złotych - 4 min ECU. a kapitały własne muszą być utrzymane na poziomie nie niższym niż połowa minimalnego kapitału akcyjnego. Dla każdego członka funduszu emeryt zostanie otworzony rachunek, na kt wpłacane będą składki. W przyp zmiany funduszu, dotychczasowy fundusz dokona wypłaty transferowej, tzn. przeniesienia gromadzonych środków do innego funduszu. Wpłacana do funduszu składka będzie przeliczana na jednostki. kt wartość będzie się zmieniać wraz z sytuacją na rynku finansowym. (Za te jednostki będzie można. w momencie przejścia na emeryturę, wykupić w jednym ze specjalnych zakładów ubezp emeryt wybrany przez siebie rodzaj emerytury). Składki będą mogły być inwestowane gł w bezpieczne papiery wart dopuszczone do publicznego obrotu, np. obligacje skarbu państwa. Inwestycje składek przez PTE będą odbywały się pod ścisłym nadzorem państwa, co zagwarantuje, że pieniądze wpłacane przez członków funduszu będą bezpieczne. Nie należy się jednak spodziewać, że kapitał zgromadzony w funduszu będzie przyrastać w bardzo szybkim tempie. Wszędzie na świecie głównym zadaniem funduszy emeryt jest zapewnienie bezpieczeństwa powierzonych im pieniędzy i zapewnienie długoterminowego zysku. PTE jak i zarządzany przez nie fundusz emeryt nie będzie mógł przechowywać pieniędzy członków funduszu w swojej „kasie". Będą one przechowywane u niezależnego Depozytariusza, do kt wyboru fundusz jest ustawowo zobligowany. Depozytariuszem może być bank spełniający wymogi ustawowe lub Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych. Wymagana ustawowo wysokość funduszy własnych depozytariusza wynosi równowartość w zł co najmniej 100 min ECU. Do zadań depozytariusza należy m.in.: • prowadzenie rejestru aktywów funduszu, • zapewnienie, aby wartość aktywów netto funduszu była ustalana w sposób pozwalający funduszowi wykonanie jego ustawowych obowiązków, • zapewnienie, aby umowy nabywania i zbywania aktywów funduszu były zgodne z prawem, • zapewnienie, aby aktywa funduszu były lokowane zgodnie z prawem, • zapewnienie terminowego rozliczania umów, • informowanie UNFE o wszelkich działaniach funduszu, kt stanowią naruszenie prawa lub interesy członków funduszu. || Każdy członek funduszu będzie mógł na bieżąco uzyskać informację o wynikach finansowych swojego funduszu, nie będzie mógł natomiast korzystać ze zgromadzonych środków przed osiągnięciem przez niego stawowego wieku emeryt. Ma prawo rozporządzać zgromadzonymi na swoim rachunku środkami, ale wyłącznie na wypadek śmierci. Wypłata środków nastąpi dopiero po osiągnięciu przez członka funduszu wieku emeryt, przez przeniesienie tych środków do wskazanego przez niego zakładu ubezpieczeń emeryt, kt podejmie wypłatę należnych świadczeń. W razie śmierci członka funduszu zgromadzone funduszu emerytalnym środki będą mogły być dziedziczone. WZOR3. Czy pieniądze członków funduszu emerytalnego będą bezpieczne?. Twórcy nowego syst emeryt starali się zabezpieczyć jego II fil przed zagrożeniami niesionymi przez wolną grę rynkową. Ustawa o funduszach emeryt przewiduje wiele zabezpieczeń, by w pełni ochronić pieniądze ubezpieczonych. 1. Aktywa funduszu zostaną w pełni oddzielone od aktywów PTE. 2. Zasady inwestowania składek zostały, drogą ustawową, bardzo precyzyjnie określone. Nakazano różnicowanie (dywersyfikację) lokat kapitałów składających się na fundusze emeryt. Większość aktywów funduszu będzie lokowana w obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa lub NBP. W odniesieniu do innych instrumentów finansowych (akcje, akcje NFI, lokaty bankowe, obligacje gminne, jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych itd.) będą obowiązywały limity inwestycyjne. Przyjęto zasadę, że fundusz będzie mógł zainwestować maksymalnie 5% swoich aktywów w papiery wart jednego emitenta. W ten sposób zostanie rozłożone i zmniejszone potencjalne ryzyko strat. Zakazane zostało inwestowanie w nieruchomości i instrumenty finansowe przynoszące duży spekulacyjny zysk, ale uznawane za ryzykowne (np. derywatywy). Składki nie będą mogły być lokowane również w papiery emitowane przez PTE lub jego akcjonariuszy. 3. Ubezpieczeni będą regularnie informowani o wynikach finansowych funduszu - będą otrzymywać wyciągi ze swego rachunku z aktualną wartością zgromadzonego kapitału. Ubezpieczeni będą mogli śledzić na bieżąco, co dzieje się z ich pieniędzmi. 4. Fundusz musi osiągać min wymaganą stopę zwrotu - oznacza to osiągnięcie określonego poziomu wzrostu wartości wpłaconych przez ubezpieczonych składek. Min wymagana stopa zwrotu nie może być mniejsza niż 50% średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy w danym okresie. Jeżeli fundusz wypracuje wzrost wartości jednostki niższy od min wymaganej stopy zwrotu określonej dla wszystkich funduszy działających na rynku, wówczas będzie musiał dopłacić do oszczędności członków z własnych pieniędzy. Każdy fundusz musi posiadać specjalny rachunek rezerwowy (1-3% wartości zarządzanego majątku), z kt będzie obowiązany pokryć ewentualną różnicę. Jeżeli środki z rachunku rezerwowego będą niewystarczające, PTE zarządzające funduszem, będzie zobowiązane pokryć powstały niedobór z własnych środków. Gdy środki własne Towarzystwa również nie wystarczą, wówczas UNFE złoży wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości tego PTE. Upadłość PTE nie oznacza upadłości zarządzanego przez tę spółkę funduszu emerytalnego ani strat jego członków. Ich rachunki pozostaną nienaruszone, a zarządzanie funduszem przejmie wtedy inne Towarzystwo. W zakresie w jakim środki na rachunku rezerwowym oraz własne środki PTE nie wystarczą na pokrycie powstałego niedoboru, niedobór zostanie pokryty z tzw. Funduszu Gwarancyjnego utworzonego wcześniej przez wszystkie Towarzystwa. W sytuacji gdyby niedobór nie mógł być pokryty również z tego źródła, jego pokrycie gwarantuje Skarb Państwa. Kolejną gwarancją bezpieczeństwa pieniędzy ubezpieczonych będzie oddzielenie ich od majątku PTE - będą one przechowywane u niezależnego Depozytariusza. Depozytariusz będzie także finansowo odpowiedzialny za straty wynikłe z użycia pieniędzy członków funduszu niezgodnie z przyjętymi zasadami ich inwestowania. 5. Państwo poprzez specjalnie utworzony Urząd Nadzoru nad Funduszami Emeryt pilnować będzie, aby składki ubezpieczonych były inwestowane ostrożnie i zgodnie z ustawowo określonymi zasadami. Emerytura w II filarze. Kiedy uczestnik funduszu osiągnie wiek emerytalny, jedynym sposobem wykorzystania kapitału zgromadzonego w funduszu emeryt będzie wykupienie dożywotniej emerytury w zakładzie ubezpieczeń emeryt. Zakłady ubezpieczeń emeryt zostaną powołane w perspektywie kilkunastu najbliższych lat, najpóźniej na rok przed osiągnięciem min wieku emeryt przez pierwszych członków funduszy. Emerytura pochodząca z II fil, wypłacana co m-c do końca życia, będzie zależeć od: • kwoty zgromadzonej na rachunku funduszu, • wieku ubezpieczonego w momencie przejścia na emeryturę. Świadczenie będzie waloryzowane nie niżej niż wzrost cen i nie wyżej niż wzrost płac. W zakładzie ubezpieczeń emeryt będzie można wykupić różne formy emerytury: 1. emeryturę indywidualną - wypłacaną do końca życia ubezpieczonego, 2. emeryturę indywidualną z tzw. gwarantowanym okresem płatności (nie krótszym jednak niż 10 lat) - emerytura będzie wypłacana dożywotnio, a jeśli ubezpieczony umrze przed upływem 10 lat, wówczas będzie ona wypłacana wskazanej przez niego osobie, 3. emeryturę małżeńską - wypłacaną współmałżonkowi po śmierci ubezpieczonego aż do momentu, w kt współmałżonek umrze, 4. emeryturę małżeńską z gwarantowanym okresem płatności (nie krótszym niż 10 lat) -jeżeli oboje małżonkowie umrą podczas okresu gwarancji, świadczenie będzie otrzymywać wskazana przez nich osoba. || Ubezpieczony będzie mógł swobodnie dysponować swoimi środkami. Z jego pieniędzy będą mogli korzystać także jego najbliżsi: • w przyp śmierci ubezpieczonego współmałżonek będzie miał prawo do połowy środków, kt muszą zostać przekazane na jego rachunek w funduszu (nie mogą one jednak zostać mu wypłacone), natomiast druga połowa będzie podlegać dziedziczeniu na ogólnych zasadach prawa spadkowego, • w przyp rozwodu decyzję o podziale środków będzie podejmować sąd, • po śmierci ubezpiecz środki będą mogły wykorzystać jego dzieci - do ukończenia 18 lat lub, jeśli się uczą - do 25 lat, • w okresie przejściowym (przez najbliższych kilkadziesiąt lat) prawo uczestniczenia w funduszu będzie przysługiwać małżonkowi zmarłego nie należącego do żadnego funduszu - takie rozwiązanie jest wyrazem prorodzinnej polityki państwa. || W nowym systemie opłaca się pracować jak najdłużej, bo wraz ze wzrostem stażu pracy wzrasta stopa zastąpienia (tj. stosunek emerytury do pobieranego świadczenia). Np. przy 42 latach pracy stopa zastąpienia wynosi 62%, a przy 45 latach pracy już 76%, natomiast po przepracowaniu 50 lat może przekroczyć ostatnio pobierane wynagrodzenie i dojść do 107% (dane na podstawie przeprowadzonych symulacji). Czy warto oszczędzać w funduszu emeryt? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Podjęcie decyzji (osoby w wieku 31-50 lat) wymaga dokładnego przemyślenia. Trzeba pamiętać, że oszczędności w funduszu są długookresowe i inwestowane wyłącznie na bezpiecznych zasadach. Potrzeba będzie wielu lat na osiągnięcie znacznych zysków. Fundusze nie będą nastawione na szybki (ryzykowny) zysk. Jednak umiejętna gra na rynkach finansowych w perspektywie kilkudziesięciu lat daje szansę godziwego zysku. Im krótszy jest okres, kt pieniądze pozostają w obrocie, tym mniejsza szansa na znaczne pomnożenie wpłaconych składek. dlatego też 30-latkowie mają dużo czasu, aby ich pieniądze skutecznie „zapracowały", natomiast 40-latkowie i starsi mają tego czasu znacznie mniej. Osoby, kt zdecydują się na uczestnictwo w II fil muszą być świadome, że moment ich przejścia na emeryturę będzie poważną decyzją inwestycyjną wymagającą, zwłaszcza w momentach możliwych zachwiań w gospodarce, silnych nerwów i pewnej orientacji w zasadach jakimi ;kierują się rynki finansowe. W miarę rozwoju polskiej gospodarki nasz rynek finansowy będzie stawał się coraz bardziej stabilny, a tym samym zmniejszy się ryzyko inwestycyjne. Kto może prowadzić działalność akwizycyjną na rzecz otwartego funduszu emeryt?. Działalność akwizycyjna - oznacza wszelką działalność zarobkową, mającą na celu skłonienie kogokolwiek, aby przystąpił do otwartego funduszu lub pozostawał członkiem tego funduszu. Działalność akwizycyjna obejmuje także zawieranie w imieniu otwartego funduszu umów, na kt podstawie następuje uzyskanie członkostwa w tym funduszu oraz pośredniczenie przy zawieraniu takich umów. Dział akwiz na rzecz otwartego funduszu mogą prowadzić: • banki krajowe, • zakłady ubezpieczeń, • podmioty prowadzące działalność maklerską, • agenci ubezpieczeniowi, • podmioty prowadzące działalność brokerską, • Państwowe Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej „Poczta Polska", • SKOK - Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (w projekcie zmiany do ustawy). || Fundusz może również prowadzić sam działalność akwizycyjną bez pośrednictwa ww. podmiotów. Czynności akwizycyjne mogą wówczas wykonywać wyłącznie osoby fizyczne wpisane do rejestru osób uprawnionych do wykonywania tych czynności, prowadzonego przez UNFE. Do rejestru może zostać wpisana osoba, kt spełniają następujące warunki: • ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, • nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne przeciwko mieniu, wiarygodności dokumentów, przestępstwo skarbowe i inne przestępstwa związane z naruszeniem przepisów ustawy, • ma pełną zdolność do czynności prawnych. || Osoby fizyczne wpisane do rejestru mogą prowadzić dział akwiz wyłącznie na rzecz jednego. UNFE może wykreślić osobę wpisaną do rejestru. Wykreślenie osoby z rejestru następuje na wniosek podmiotu, w imieniu kt osoba ta wykonuje czynności akwizycyjne lub z urzędu z następujących powodów: • osoba przestała spełniać warunki konieczne do uzyskania wpisu do rejestru, • osoba nie wykonuje czynności akwizycyjnych przez okres dłuższy niż 2 lata, • osoba wykonuje czynności akwizycyjne z naruszeniem przepisów prawa. Ustawa zabrania oferowania dodatkowych korzyści materialnych z tytułu członkostwa w otwartym funduszu, jeżeli celem takiego działania miałoby być skłonienie kogokolwiek do przystąpienia do funduszu lub pozostawania jego członkiem. III fil - pracownicze programy emeryt. W nowym polskim syst emeryt, oprócz ubezpieczeń obowiązkowych, ustawodawca przewidział miejsce dla indywidualnej, dobrowolnej zapobiegliwości. Jeśli ktoś uzna, że dochody na starość z ZUS i z funduszu emeryt będą za niskie, może oszczędzać dodatkowo. Pracownicy mają duże możliwości w tym zakresie. Mogą oni część pieniędzy ulokować w komercyjnym towarzystwie ubezpieczeniowym, złożyć na długoletnim rachunku bankowym, wykupić obligacje Skarbu Państwa, akcje na giełdzie czy jednostki uczestnictwa któregoś z otwartych funduszy inwestycyjnych. Jednak oszczędzanie, zwłaszcza w towarzystwach ubezpieczeniowych, może być mało atrakcyjne dla ludzi w starszym wieku i mniej zamożnych (wysokie składki, wymagania co do stanu zdrowia). Z uwagi na to najbardziej korzystną formą oszczędności na starość w ramach III fil wydają się być Pracownicze Programy Emerytalne (PPE). Będą one szansą dla osób, kt ukończyły 50 lat, czyli nie objętych reformą, a także dla różnych grup branżowych (np. górnicy, nauczyciele), by zakładać własne branżowe programy emerytalne. Zasady tworzenia i działania PPE. PPE może utworzyć jeden lub kilku pracodawców, jedna lub kilka branż, przedsiębiorstwa z jednej dzielnicy czy gminy. Zgodnie z przepisami PPE mogą być oferowane przez pracodawcę lub pracodawców zatrudniających co najmniej 5 pracowników każdy. Pracodawca, kt prowadzi działalność nieprzerwanie od 3 lat, może oferować program emerytalny już przy zatrudnieniu 3 osób. PPE mogą być prowadzone według wyboru pracodawców tylko w jednej z następujących form: • pracowniczego funduszu emeryt, • umowy o wnoszeniu przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, • umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników zawartej z zakładem ubezp, • umowy o wnoszeniu przez pracodawcę składek pracowników, którzy staną się członkami towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych będącego stroną tej umowy. Przedmiotem umowy z zakładem lub towarzystwem ubezpieczeń mogą być tylko ubezpieczenia na życie związane z funduszem inwestycyjnym, ewentualnie uzupełnione o ubezpieczenia wypadkowe i chorobowe. Aby pracodawca mógł założyć program emerytalny musi: • objąć nim co najmniej połowę pracowników (jednocześnie nie może odmówić uczestnictwa w programie żadnemu pracownikowi, kt spełnia kryteria wieku i stażu), • wynegocjować szczegółowe zasady działania programu z reprezentacją załogi (zawarcie zakładowej umowy emerytalnej), • zarejestrować program w Urzędzie Nadzoru nad Funduszami Emerytalnymi. W zakładowej umowie emerytalnej należy określić: • formę pracowniczego programu emeryt ze wskazaniem funduszu inwestycyjnego, zakładu lub towarzystwa ubezpieczeń bądź funduszu emeryt kt będzie gromadził środki finansowe i zarządzał nimi na podstawie umowy z pracodawcą, • tryb przystępowania i występowania pracowników z programu, • zasady uczestnictwa w programie, • zasady gromadzenia, wypłat, zwrotu i wypłaty transferowej zgromadzonych środków. Uczestnikiem PPE. może być pracownik, który: •ukończył 18 lat, •jest zatrudniony u danego pracodawcy nie krócej niż 3 m-ce, chyba że zakładowa umowa emerytalna stanowi inaczej, • spełnia warunki określone w zakładowej umowie emerytalnej. || Oprócz pracowników uczestnikami PPE mogą być także osoby fizyczne, prowadzące działalność gospod na własny rachunek, wspólnicy spółek cywilnych, jawnych i komandytowych odpowiadający bez ograniczeń. Osoba zatrudniona u kilku pracodawców może w tym samym czasie uczestniczyć w kilku programach. Pracownik, kt przystępuje do PPE składa pracodawcy odpowiednią deklarację. Deklaracja osoby spełniającej wymagania ustawy i zakładowej umowy emerytalnej nie może być nie przyjęta. Deklaracja powinna zawierać: • wysokość deklarowanej składki podstawowej lub podstawowej i dodatkowej, upoważnienie dla pracodawcy do jej naliczania, potrącania z wynagrodzenia oraz przelewania na rachunek pracownika do podmiotu zarządzającego środkami, • oświadczenie pracownika o znajomości warunków pracowniczej umowy emeryt i dobrowolności przystąpienia do programu na tych warunkach, • ewentualne rozporządzenie na wypadek śmierci. || Po złożeniu deklaracji pracownik otrzymuje podpisaną przez pracodawcę umowę o objęciu programem. Jeśli dana osoba zmieni pracę, zgromadzone w programie środki zostaną ulokowane w programie emeryt nowego przedsiębiorstwa, a jeśli nie będzie w nim programu emeryt, to pracownik może dostać swój wkład. Natomiast w przypadku likwidacji zakładu, kiedy środki nie zostają przelane do programu innego zakładu, pracownik też może otrzymać swój wkład. Kto płaci za uczestnictwo w programie emeryt? Płaci pracownik z własnych dochodów. Rola pracodawcy sprowadza się do zorganizowania programu i ponoszenia kosztów jego bieżącej obsługi. O wysokości składek na PPE decyduje sam pracownik, przy czym wyróżnia się składkę podstawową i składkę dodatkową. Od składki podst wynoszącej do 7% indywidualnego wynagrodzenia pracownika nie płaci się składki na ZUS. Pracownik może jednak wpłacać składkę dod w dowolnej wysokości ponad składkę podst, ale wówczas byłaby ona objęta składką na ZUS. Prowadzenie PPE nie będzie obciążeniem dla zakładu pracy. Koszty pracodawcy związane z organizacją i obsługą programu będą dla niego kosztami uzyskania przychodu. Natomiast od składek przeznaczonych na PPE nie ma żadnych ulg podatkowych. Pracownik będzie płacił składki z dochodu po opodatkowaniu, ale świadczenie uzyskane z programu emeryt będzie wolne od podatku. W przypadku pracowniczego programu będą obowiązywać mniej sztywne zasady polityki inwestycyjnej. Nie będzie też wymogu osiągnięcia przez program minimalnej stopy zwrotu. Nie znaczy to jednak, że oszczędności pracowników będą zagrożone, gdyż program musi być zarejestrowany w UNFE. Urząd może odmówić rejestracji, jeśli stwierdzi, że założenia programu zagrażają interesom oszczędzających. Emerytura w III filarze. Pieniądze uczestnika PPE mogą zostać mu wypłacone w różnych formach: jako jednorazową wypłatę lub świadczenie w formie rat. Mogą zostać również przeniesione na inny rachunek. Pierwszą wypłatę z programu, jeśli tak zdecyduje pracownik, będzie mógł otrzymać nie wcześniej niż na dwa lata przed osiągnięciem minimalnego wieku emeryt (po ukończeniu 63 l przez m i 58 k) lub w momencie uzyskania renty inwalidzkiej. Wypłata następuje samoczynnie po ukończeniu przez niego 70 lat. Wypłata następuje również w przypadku likwidacji funduszu, towarzystwa lub samego zakładu pracy, o ile nie nastąpi przekazanie praw z umowy na rzecz innego zakładu lub towarzystwa ubezp. W przypadku śmierci pracownika wypłata następuje na rzecz osoby uposażonej lub spadkobierców. Świadczenie uzyskane z programu emerytalnego będzie wolne od podatku. Wypłata transferowa oznacza przeniesienie zgromadzonego kapitału w ramach PPE do innego podmiotu zarządzającego tego rodzaju środkami. Wskutek tego ustaje uczestnictwo pracownika w dotychczasowym programie i następuje przystąpienie do nowego. Wypłata transferowa następuje w momencie: • zmiany pracodawcy, • wypowiedzenia przez pracownika udziału w programie, • likwidacji PPE. || PPE to bardzo atrakcyjna forma oszczędzania na starość, gdyż na ich realizacji skorzystają zarówno pracownik jak i pracodawca. Dla pracownika, zwłaszcza starszego i gorzej zarabiającego, jest szansą na ubezpieczenie, podczas gdy na wykupienie polisy w komercyjnym towarzystwie ubezp nie byłoby go stać. Pracodawca natomiast może zatrzymać w zakładzie najlepszych pracowników i kształtować system wynagrodzeń. Ponadto od składek w wysokości do 7% indywidualnej płacy pracownika nie odprowadza się składki na ZUS, a pracodawca może wszystkie koszty związane z obsługą programu wliczyć w koszty uzyskania przychodu. PODSUMOWANIE Reasumując, nowy system ubezpieczeń społecznych w Polsce będzie: bezpieczny - bo jego zróżnicowany charakter uchroni przed różnymi czynnikami, kt stały się przyczyną kryzysu obecnego systemu: starzeniem się społeczeństwa, zmniejszaniem się liczby osób pracujących i płacących składki, a także uchroni przed załamaniem na rynkach finansowych i mniejszymi zyskami z inwestowanych składek. Jednocześnie interes ubezpieczonych będzie chroniony gwarancjami państwa. Odporny na aktualną koniunkturę polityczną - gdyż ustalenie jasnych reguł na wiele lat i samofinansowanie się systemu nie pozwolą na manipulację i uleganie różnym grupom nacisku. Sprawiedliwy - bo każdy ubezpieczony będzie traktowany tak samo i będzie podlegał tym samym wymogom. Jego emerytura będzie zal jedynie od tego, ile środków uzbierał w obu filarach i ewentualnie czy zdecyduje się ubezpieczyć dodatkowo w ramach III fil. Nikt nie będzie płacił za cudze przywileje, tylko składał pieniądze na własną emeryturę. Nikomu nie będzie można odmówić przystąpienia do wybranego funduszu ani jego zmiany na inny, pracodawca natomiast nie będzie mógł odmówić pracownikowi przystąpienia do pracowniczego programu emeryt, jeśli będzie on spełniał wymagane kryteria. Przejrzysty - bo nowy syst będzie dużo mniej skomplikowany niż obecny, każdy będzie mógł zorientować się, co go czeka na starość. Nowy system ochrony zdrowia na bazie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. W nowym syst ochrony zdrowia wyst 4 ważne podmioty zbiorowe: 1. pacjent, jako osoba dla kt cały ten system jest budowany; 2. polityk zdrowotny, czyli podmiot odpowiadający za koncepcję funkcjonowania ochrony zdrowia i strategię jej rozwoju oraz dwie ściśle powiązane ze sobą grupy; 3. podmioty świadczące usługi medyczne i posiadające do tego uprawnienia, o różnej formie własności i strukturze organizacyjnej; 4. kasy chorych jako podmioty wprowadzane ustawą o powszechnym ubezp zdrow, na zasadach konkurencyjności kupujące usługi medyczne dla swoich członków. Tak, więc wprowadzenie ubezp zdrow jest tylko jednym z elementów reformy zdrowia w Pl. Kasy ch przejmą finansowanie prawie całości świadczeń medycznych obecnie finansowanych przez państwo. Wobec powyższego musza, wytworzyć się partnerzy, czyli zakłady opieki zdrowotnej, kt będą chciały sprzedawać swoje usługi. Ubezpieczenia zdrowotne zrewolucjonizują sposób finansowania ochrony zdrowia. Mechanizm funkcjonowania systemu. Istnieje obowiązek ubezpieczenia zdrow dla osób określonych w ustawie, kt obejmuje prawie całość populacji. Każdy ubezpiecz jest zobowiązany do płacenia składki na ubezp zdrow. Dysponując sumą składek poszczeg osób, kasa ch ogłosi przetargi na świadczenie usług medycznych dla swoich podopiecznych. Kasa podpisze umowy na świadczenie takich usług z tymi podmiotami, kt zaoferują najlepsze jakościowo usługi medyczne przy zachowaniu odpowiednich standardów w realnej relacji do ich ceny. Do przetargu będą mogły stanąć wszelkie podmioty świadczące profesjonalne usługi medyczne i mające do tego określone uprawnienia, niezależnie od ich struktury organizacyjnej i formy własności. System ten wprowadza wyraźną ekwiwalentność świadczeń. W zamian za zapłaconą składkę kasy ch zobowiązują się zapewnić określony zakres opieki zdrow. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego. Obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu podlegają: 1. osoby objęte ubezp społ: pracowników, rolników, osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin, osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych i ich rodzin, adwokatów. Tak więc są to osoby, od kt dochodów opłacana jest składka ZUS i w związku z tym objęte są ubezpieczeniem emerytalne - rentowym; 2. żołnierze zawodowi oraz żoł odbywający służbę okresową lub nadterminową zasadniczą służbę wojskową, policjanci, funkcjonariusze UOP, Straży Granicznej, Służby Więziennej, Państwowej Straży Pożarnej; 3. posłowie i senatorowie, sędziowie i prokuratorzy; 4. osoby pobierające emerytury lub renty, osoby pobierające uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby; 5. dzieci oraz uczniowie i słuchacze zakładów kształcenia nauczycieli w rozumieniu przepisów o systemie oświaty - nie pozostający na wyłącznym utrzymaniu osoby podlegającej ubezpieczeniu, studenci i uczestnicy studiów doktoranckich - nie pozostający na wyłącznym utrzymaniu osoby podlegającej ubezpieczeniu, słuchacze Krajowej szkoły Administracji Publicznej, osoby pobierające stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia, a nie objęte ubezp zdrow z innego tytułu; 6. bezrobotni, osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne z urzędu pracy, osoby pobierające rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej; 7. kombatanci nie podlegający ubezpieczeniu społecznemu w Pl lub nie pobierający emerytury lub renty; 8. osoby korzystające z urlopu wychowawczego nie pozostające na wyłącznym utrzymaniu osoby podlegającej ubezp; 9. rolnicy i ich domownicy, kt nie podlegają ubezp społ rolników z mocy ustawy o ubezpieczeniu społ rolników, jeżeli nie są objęci obowiązkiem ubezp zdrowotnego w przypadkach opisanych wcześniej; 10. cudzoziemcy, któ przebywają na terytorium Rzeczypospolitej na podstawie karty stałego pobytu. || Osoby nie wymienione we wcześniejszych punktach, nie podlegają obowiązkowemu ubezp i kasy ch nie będą płaciły za udzielane im usługi medyczne. Jeżeli jednak osoby te chcą uczestniczyć w systemie ubezp zdrow, to muszą ubezpieczyć się dobrowolnie i same opłacać składkę w wybranej przez siebie kasie ch. Obowiązek ubezp zdrow będzie mógł być realizowany w kasie regionalnej lub branżowej (dla pewnej kategorii osób), bądź też od 2002 r w kasie prywatnej. Ubezpieczonymi w kasie chorych mogą być tylko osoby posiadające obywatelstwo polskie i zamieszkujące na terytorium Pl albo cudzoziemcy przebywający w Pl, ale tylko na podstawie karty stałego pobytu. Opłacenie składki przez osobę podlegającą obowiązkowi ubezp lub ubezpieczającą się dobrowolnie powoduje objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym także członków jej rodziny. Zasady zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego. Zasady ubezp zdrow kierowane są do właściwych oddziałów ZUS lub Kasy Rolniczego Ubezp Społ w przypadku rolników oraz regionalnych kas ch właściwych dla miejsc zamieszkania osoby zgłaszanej do ubezpieczenia. Zgłoszenie powinno zawierać w szczególności: wskazanie kasy chorych, imię, nazwisko, adres i PESEL oraz nazwiska, imiona, daty urodzenia i PESEL członków rodziny objętych ubezpieczeniem. Obowiązek ubezp zdrow uważa się za wykonany po zgłoszeniu osoby podlegającej temu obowiązkowi i opłaceniu składki w terminie i za zasadach określonych ustawą. Osoba podlegająca obowiązkowi ubezp zdrow po zgłoszeniu w kasie ch staje się jej członkiem i uzyskuje wraz z członkami rodziny prawo do świadczeń z ubezp zdrow po przedstawieniu w zakładzie świadczącym usługi medyczne karty ubezp. Członkostwo w kasie ch kończy się wraz z dniem wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia w sposób określony w ustawie, chyba że osoba ta ubezpiecza się nadal dobrowolnie. Jednakże prawo do świadczeń z ubezp zdrow osoby ubezpieczonej i członków jej rodziny ustaje dopiero po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia jej członkostwa w kasie ch, chyba, że osoba ta stała się w tym czasie członkiem innej kasy ch. Jednocześnie można być członkiem tylko jednej kasy ch. Składka na ubezp zdrow. Każda osoba podlegająca ubezp zdrow lub ubezpieczająca się dobrowolnie ma obowiązek co m-c płacenia składki na ubezp zdrow. Wynosi ona 7,5% podstawy wymiaru. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezp zdrow stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezp społ. Podstawa obliczania składki na oba ubezpieczenia jest taka sama. Wprowadzenie nowego syst finansowania ochrony zdrowia nie zwiększyło ani o złotówkę obciążeń podatnika na rzecz państwa. Składka na ubezp zdrow podlega odliczeniu od podatku dochod. Comiesięczną zaliczkę na podatek zmniejsza się o kwotę składki na ubezp zdrow. Pobór składki. Poborem i egzekwowaniem składki zajmuje się zreformowany ZUS lub Kasa Rolniczego Ubezp Społecznego. Składkę na ubezp zdrow opłaca osoba podlegająca ubezp zdrow. Jednakże, tam gdzie jest to określone w ustawie składki są odprowadzane przez płatników, tak jak to się dzieje np. w przypadku składki ZUS, czy podatku. ZUS lub KRUS. Płatnik przekazuje kasie ch, w której dana osoba się ubezpieczyła. Za pewne grupy osób składka jest płacona przez inne instytucje. I tak np. składki na ubezp zdrow za: 1. rolników oraz ich domowników, z wyjątkiem rolników prowadzących działy specjalne -opłaca Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; 2. bezrobotnych nie pobierających zasiłku - opłaca właściwy urząd pracy; 3. osoby pobierające zasiłek wychowawczy - opłaca ZUS; 4. osoby pobierające rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej - opłaca jednostka pomocy społecznej przyznająca rentę lub zasiłek. || Płatnicy za terminowe naliczania i odprowadzanie składek na ubezp zdrow oraz przekazywanie związanych z tym informacji mają prawo do wynagrodzenia w wysokości 0,1% odprowadzonej kwoty składek. Kwota należnego wynagrodzenia potrącana jest przez płatnika z kwoty pobranych składek. Osoby same płacące składkę i płatnicy mają obowiązek, bez uprzedniego wezwania opłacić składkę za każdy m-c kalendarzowy. Od nieopłaconych w terminie składek pobiera się odsetki za zwłokę, tak jak za zaległości podatkowe. ZUS i KRUS przekazują pobrane składni wraz z odsetkami za zwłokę do właściwej kasy ch niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych. Zakres świadczeń w nowym syst finansowania ochrony zdr. Następuje podział świadczeń medycznych na pakiety świadczeń medycznych wg kryterium źródła ich finansowania. Świadczenia finansowane przez budżet państwa określone są w ustawie: 1. pakiet świadczeń wysoko specjalistycznych, takich jak np. zabiegi przeszczepu serca, szpiku itp. Określony w drodze rozporządzenia Min Zdr i Op Społ; 2. programy rządowe zalecane kasom ch, w tym szczepienia zlecane do wykonania kasom; 3. przeprowadzane za granicą leczenia lub badania diagnostyczne, kt nie przeprowadza się w kraju, jeśli minister zdrowia i opieki społecznej skieruje na nie ubezpieczonego. Współpłacenie pacjenta wraz z kasą ch (udział własny pacjenta): 1) w przyp świadczeń z zakresu badań diagnostycznych w tym analityki medycznej świadczenia uzyskuje się bezpłatnie lub za zryczałtowaną opłatą. Wykaz badań diagnostycznych, za kt ubezpieczony wnosi zryczałtowane opłaty oraz maks wysokość tych opłat określi w drodze rozporządzenia Min Zdr i Op Społ; 2) leki podstawowe, leki uzupełniające i leki recepturowe są wydawane ubezpieczonym na podstawie recepty w aptekach: a) po wniesieniu opłaty ryczałtowej - za leki podstawowe i recepturowe, b) za odpłatnością w wysokości 30% lub 50% ceny leku - za leki uzupełniające; 3) współpłacenie ma także miejsce za przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i lecznicze środki techniczne w zakresie określonym w rozporządzeniu Min Zdr i Op Społ; 4) statut kasy może przewidzieć udział pacjenta w opłaceniu kosztów przejazdu środkami transportu sanitarnego w przypadkach innych niż określonych w art. 50 ust. l i 2. Świadczenia finansowane samodzielnie ze środków pacjenta: 1) pakiet świadczeń ponad standardowych, taki np. jak zabiegi chirurgii plast i zabiegi kosmet w przyp nie będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub następstw jej leczenia. Pakiet ten będzie wyraźnie określony w rozporządzeniu Min Zdr i Op Społ; 2) orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie ubezpiecz, jeżeli nie są związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sport i w zorganizowanym wypoczynku, a także, jeżeli nie są wydawane dla celów pomocy społecznej lub uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego; 3) świadczenia stomatol inne niż świadczenia podstawowe określone w rozporządzeniu Min Zdr i Op Społ; 4) świadczenia zdrowotne w szpitalach uzdrowiskowych i sanatoriach uzdrowiskowych, nie związane z bezpośr przyczyną skierowania ubezpiecz na leczenia uzdrowiskowe oraz koszty wyżywienia i pobytu według dotychczas obowiązujących zasad, a także koszty przejazdu do i z sanatorium z wyjątkiem opisanych w art.. 50 ust. 2; 5) szczepienia ochronne inne niż zlecone do wykonania kasom ch przez Min Zdr i Op Społ; 6) koszty leczenia ubezpiecz poza granicami kraju, chyba że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez RP stanowią inaczej. Świadczenia finansowane z innych źródeł lub na podstawie odrębnych przepisów: 1) świadczenia służby medycyny pracy, kt są finansowane przez pracodawców; 2) koszty wyżywienia i zakwaterowania ubezpiecz w zakładzie opiekuńczo-leczniczym i zakładzie pielęgnacyjne - opiekuńczym. Jakie są prawa ubezpieczonego. Ma prawo do uzyskania świadczeń medycznych finansowanych przez kasę w zakresie opisanym w punkcie „Zakres świadczeń w nowym systemie finansowania ochrony zdrowia". • W szczególności ubezpiecz ma prawo do: 1) wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza rodzin spośród lekarzy ubezpieczenia zdrow współpracujących z kasą chorych (kt ma z kasą podpisany kontrakt na świadczenia usług zdrowotnych), do których należy ubezpiecz. Co 6 m-cy można dokonać zmiany wyboru lekarza bez konsekwencji finansowych dla ubezpiecz. Jeżeli ubezpiecz dokonuje zmiany lekarza przed upływem 6 m-y od dokonania ostatniego wyboru, bez zgody kasy ch, wówczas wnosi do kasy zryczałtowana opłata rejestracyjna w wysokości 2,5% przeciętnego wynagrodzenia; 2) wyboru lekarza specjalisty spośród lekarzy ubezpieczenia zdrow współpracujących z kasą ch do kt należy ubezpiecz z dwoma zastrzeżeniami: a) świadczenia ambulatoryjne specjalistyczne udzielane są tylko za skierowaniem lekarza ubezpieczania zdrow; b) świadczenia udzielone bez skierowania, w sytuacji kiedy było ono wymagane, opłaca sam ubezpieczony; 3) wyboru szpitala, w którym chce być leczony, z tym że: a) wymagane jest skierowanie do leczenia szpitalnego z wyjątkiem sytuacji nagłych, b) wybór dokonywany jest w ramach grupy szpitali tego samego poziomu referencyjnego, kt zawarły umowę z kasą ch, c) jeżeli ubezpiecz wybierze szpital innego poziomu referencyjnego niż wystarczający do leczenia jego schorzenia, wówczas kasa ch obciąży go wynikającą stąd różnicą. 4) wyboru pielęgniarki, położnej, a także innych świadzczeniodawców spośród podmiotów związanych umową z kasą ch, kt ubezpieczony jest członkiem, z zastrzeżeniem uzyskania skierowania i ewentualnej odpłatności za świadczenia udzielone bez skierowania; 5) wyboru kasy ch kt pacjent chce być członkiem. W każdej chwili można dokonać zmiany kasy na inna kasę regionalną, branżową czy w przyszłości prywatną; 6) pokrycia przez kasę ch, kt ubezpieczony jest członkiem wydatków poniesionych w związku z uzyskaniem świadczeń w zakresie nagłego zachorowania, wypadku, urazu i zatrucia lub potrzeby natychmiastowego leczenia szpitalnego, udzielanych przez świadczeniodawców nie związanych umową z żadną kasą ch - do wysokości przeciętnych kosztów takich świadczeń w danej kasie ch. Możliwość ta dotyczy tylko nagłych sytuacji i jej wykorzystanie obwarowane jest ciążącym na ubezpieczonym obowiązkiem wykazania, że nie miał możliwości uzyskania świadczenia u świadczeniodawcy związanego umową z kasą. ||Każdy ubezpieczony ma prawo do wyboru lekarza podstawowej opieki zdrow lub lekarza rodzinnego. Lekarz ten będzie lekarzem pierwszego kontaktu, kt będzie opiekował się dana osobą i jej rodziną, do czasu dopóki ubezpieczony nie zdecyduje się go zmienić. Lekarz ten sam udziela świadczeń medycznych bądź kieruje do specjalisty bądź szpitala. Kierując do specjalisty lekarz zobowiązany jest udostępnić listę lekarzy specjalistów, kt maja podpisane umowy z kasą ch, a pacjent ma prawo wybrać do kt pójdzie się leczyć. Podobnie przy kierowaniu do szpitala - to pacjent na podstawie listy decyduje do kt szpitala zdecyduje się pójść. Jeżeli ubezpieczony wybierze inny szpital, na przykład na wyższym niż wymagany przez wskazania lekarskie poziomie referencyjnym, to kasa ch obciąży go wynikającą stąd różnicą kosztów. Tak więc ubezpieczony, dysponując z kt zakładami czy lekarzami kasa podpisała umowy, może wybrać dowolny zakład lub lekarza i tam się leczyć niezależnie od tego czy jest to podmiot publiczny czy prywatny.