Streszczenie Makbeta
OSOBY
Dunkan - król szkocki;
Malkolm, Donalbein - synowie Dunkana;
Makbet - krewny króla, wódz wojsk szkockich;
Banko - wódz wojsk szkockich, przyjaciel Makbeta;
Makduf, Lennox, Rosse, Menteith, Angus, Caithness - panowie szkoccy;
Fleance - syn Banka;
Siward - hrabia Northumberland, dowódca wojsk angielskich, wuj Malkolma i Donelbeina;
Młody Siward - jego syn;
Seyton - oficer pod rozkazami Makbeta;
Chłopiec - syn Makdufa;
lekarz szkocki, lekarz angielski, żołnierz, odźwierny, starzec, Lady Makbet, Lady Makduf, dama - na usługach Lady Makbet, Hekate i trzy czarownice, lordowie, panowie, dowódcy wojsk, żołnierze, zbójcy, słudzy i gońcy, duch Banka.
Rzecz dzieje się w Szkocji (z wyjątkiem sceny trzeciej z aktu czwartego, kiedy to akcja rozgrywa się w Anglii).
AKT I
Scena pierwsza
Miejsce: Pustkowie
Osoby: trzy czarownice
Wiedźmy w swojej rozmowie przepowiadają spotkanie z Makbetem, które ma się odbyć po zakończeniu trwającej właśnie bitwy.
Scena druga
Miejsce: Obóz pod Forres
Osoby: Dunkan, Malkolm, Żołnierz, Lennox, Rosse, Donalbein, orszak królewski
Niedaleko od obozu toczy się bitwa pomiędzy wojskami szkockimi a wojskami norweskimi, dowodzonymi przez króla Swena, wspieranymi natomiast przez zdrajców szkockich - Makdonwalda i (potajemnie) przez namiestnika hrabstwa Kawdor. Król spotyka rannego żołnierza, który opisuje przebieg bitwy. Starcie jest zacięte i krwawe, jednak dzięki walecznym czynom Makbeta i Banska wojska szkockie mają przewagę. Makbet zabija m.in. Makdonwalda. Po odejściu żołnierza pojawia się Rosse z wieścią, że wojska szkockie odniosły zwycięstwo, natomiast Makbet pokonał króla Norwegów. Król Sweno prosi o pokój. Dunkan wydaje wyrok śmierci na namiestnika Kawdoru, natomiast jego następcą mianuje Makbeta.
Scena trzecia
Miejsce: Dzika okolica
Osoby: trzy czarownice, Makbet, Banko, Rosse, Angus
Czarownice opowiadają sobie, czego która dokonała przed spotkaniem. Jedna z nich mówi, że obraziła ona pewnego kupca i że za to wiedźma prześladowała tegoż kupca znajdującego się właśnie na morzu. Czarownica obiecuje też, że nadal będzie go prześladować wichrami i nawałnicami atakującymi zaciekle jego okręt. Makbet, idący wraz z Bankiem do Forres, przechodzi w pobliżu i dostrzega rozmawiające wiedźmy. Te natomiast w odpowiedzi na jego powitanie przepowiadają Makbetowi, że zostanie on namiestnikiem Kawdoru, a następnie królem, Bankowi zaś mówią, że będzie ojcem królów. Obaj mężowie są zdziwieni i pragną się dowiedzieć czegoś więcej, jednak czarownice znikają. Wodzowie nie wierzą swoim zmysłom, wszystko to wydaje się im być przywidzeniem. Nadchodzą Rosse i Angus, przynosząc Makbetowi wieść o jego nominacji i pochwały królewskie dla jego waleczności i - nadludzkich prawie - czynów. Makbeta i Banka zaskakuje spełnienie się pierwszej z przepowiedni i dlatego w duchu zastanawiają się nad swą przyszłością. Niezwłocznie jednak wyruszają do króla, który ich wezwał.
Scena czwarta
Miejsce: Forres. Pokój w pałacu
Osoby: Dunkan, Malkolm, Makbet, Banko, Donalbein, Lennox, Rosse, Angus, orszak królewski
Malkolm opowiada królowi o śmierci byłego namiestnika Kawdoru. W trakcie opowieści przybywają Makbet, Banko, Rosse i Angus. Król w sposób serdeczny wita Makbeta i obsypuje go pochwałami. Później Dunkan oznajmia zebranym, że Malkolm otrzymuje tytuł księcia Kumberlandu, a w przyszłości odziedziczy tron królewski. Następnie król wyrusza do siedziby Makbeta w Inverness. Makbet poprzedza władcę, natomiast w duchu planuje już zabójstwo Malkolma.
Scena piąta
Miejsce: Inverness. Pokój w zamku Makbeta
Osoby: Lady Makbet, sługa, Makbet
Lady Makbet czyta list, w którym jej mąż powiadamia ją o wróżbie czarownic i o częściowym jej wypełnieniu. Małżonka obawia się, aby Makbet nie zawahał się przypadkiem przed dokonaniem zabójstwa w celu osiągnięcia korony i postanawia mu pomóc. Przybywa sługa z wieścią o zbliżaniu się orszaku królewskiego, a chwilę później zjawia się Makbet, potwierdzając tę wiadomość. Oboje z żoną radzą, co czynić i planują popełnić zbrodnię w czasie, gdy król będzie nocował w ich zamku.
Scena szósta
Miejsce: Plac przed zamkiem w Inverness
Osoby: Dunkan wraz z panami szkockimi i swym orszakiem, Lady Makbet, słudzy Makbeta
Pani domu wita króla i jego świtę.
Scena siódma
Miejsce: Pokój w pałacu
Osoby: Makbet, Lady Makbet
Makbet waha się i obawia wypełnienia swych niegodnych planów. Przed oczyma ma dobroć władcy i jego życzliwość. Zdaje sobie sprawę, że jako krewny i gospodarz króla powinien go chronić przed niebezpieczeństwem, a nie czyhać na jego życie. Z drugiej jednak strony pcha go do zbrodni ambicja. Pojawia się Lady Makbet. Mąż jej pragnie się wycofać, ona jednak zarzuca mu tchórzostwo i niekonsekwencję. W końcu ustalają, że upiją służących króla, mających czuwać nad jego snem, a następnie ich sztyletami zamordują władcę. Planują też, że później będą stwarzać pozory, jakoby to właśnie owi słudzy dokonali tej zbrodni.
AKT II
Scena pierwsza
Miejsce: Inverness. Dziedziniec zamkowy.
Osoby: Banko, Fleance, Makbet
Dochodzi już północ. Banko wraz ze swym synem jeszcze czuwają. Spotyka się z nimi Makbet. Po chwili rozmowy dwaj pierwsi wychodzą. Makbet natomiast rozmyśla o czynie, którego niedługo ma dokonać. Jest niespokojny, miotają nim różne uczucia i wrażenia. Na dźwięk dzwonka, którym żona dała mu znak, że wszystko gotowe, zbiera się w sobie i idzie do pałacu.
Scena druga
Miejsce: Dziedzineic zamkowy
Osoby: Lady Makbet, Makbet
Lady Makbet spotyka męża, który właśnie wyszedł z komnaty króla. Makbet oznajmia jej, że władca już nie żyje. Zabójca jest jednak bardzo rozkojarzony i przerażony swym czynem. Prześladują go różne widziadła. Lady Makbet bierze z jego rąk zakrwawione sztylety i wchodzi do wnętrza, aby podrzucić je śpiącym mocno sługom. Po powrocie zarzuca mu tchórzostwo. Scenę kończy kołatanie dochodzące od strony bramy pałacowej.
Scena trzecia
Miejsce: Dziedziniec zamkowy
Osoby: odźwierny, Makduf, Lennox, Makbet, Lady Makbet, Banko, Malkolm, Donalbein
Odźwierny wpuszcza Makdufa i Lennoxa, którzy przybyli, aby zbudzić króla. Po chwili wychodzi do nich Makbet. Dowiedziawszy się, po co przyszli, prowadzi ich przed drzwi komnaty króla. Makduf wchodzi do wnętrza, lecz po chwili wybiega z wieścią o śmierci króla. Lennox i Makbet podnoszą alarm. Zbiegają się wszyscy dworzanie, nadchodzi też Lady Makbet. Makbet wyznaje, że w chwili uniesienia zabił służących, pełniących służbę przy sypialni, gdyż zauważył na ich ubraniach i sztyletach ślady krwi, co - według niego - było jawnym dowodem ich winy. Następnie proponuje, aby wszyscy przebrali się i zgromadzili w jednej z komnat. Obecni zgadzają się na to i wychodzą. Pozostają jedynie synowie króla, którzy postanawiają nie narażać się na niebezpieczeństwo, mogące czyhać w każdej komnacie tego pałacu i potajemnie wyjeżdżają. Malkolm podąża do Anglii, natomiast Donalbein - do Irlandii.
Scena czwarta
Miejsce: Inverness. Za obrębem zamku
Osoby: Rosse, starzec, Makduf
Starzec i Rosse rozprawiają o dziwnych i przerażających znakach, jakie ukazały się ostatnimi czasy na niebie i na ziemi oraz o zabójstwie króla. Przybywa Makduf z wieściami, że winnymi morderstwa uznano służących zabitych przez Makbeta oraz, że podejrzanymi o przygotowanie zamachu są synowie Dunkana, którzy potajemnie uciekli. Mówi też, że Makbet został obrany królem i wyruszył o Skony na koronację. Po krótkiej rozmowie Makduf oznajmia, że wyrusza do hrabstwa Fajf, natomiast Rosse postanawia udać się do Skony.
AKT III
Scena pierwsza
Miejsce: Forres. Sala w pałacu
Osoby: Banko, Makbet, Lady Makbet, Lennox, Rosse, lordowie, damy i orszak
Banko, widząc spełnienie się przepowiedni dotyczących losu Makbeta, zastanawia się nad dalszym losem swoim i swoich potomków. Podejrzewa też, że Makbet nie doszedł do tronu uczciwą drogą. Wchodzi Makbet wraz z żoną i orszakiem. Zaprasza Banka na ucztę, która ma się odbyć tego wieczoru. Ten zapewnia, że będzie obecny na przyjęciu, ale w tej chwili musi wraz z synem wyjechać w celu załatwienia pilnych spraw. Następnie Banko oddala się. Odchodzi też Lady Makbet z orszakiem królewskim. Makbet pozostaje sam. W swoim monologu wyjawia, że Banko jest jedynym człowiekiem, którego się obawia oraz wspomina przepowiednię wiedźm, dotyczącą rodu Banka. Następnie przywołuje dwóch zbójców i nakazuje im, aby potajemnie zgładzili Banka i jego syna.
Scena druga
Miejsce: Forres. Inna komnata pałacu
Osoby: Lady Makbet, służąca, Makbet
Lady Makbet wyprawia służącą po swojego męża. Nadchodzi Makbet. W rozmowie stwierdza on, że lepiej byłoby mu umrzeć niż znosić cierpienia duchowe, jakie obecnie przeżywa. Widzi on jednak również, że nie ma już dla niego odwrotu. Na zakończenie stwierdza: "Zły plon bezprawia nowym się tylko bezprawiem poprawia".
Scena trzecia
Miejsce: Forres. Las niedaleko zamku
Osoby: Trzej zbójcy, Banko, Fleance, pachołek
Zbójcy napadają na Banka i jego syna. Banko ginie, jednak Fleans i pachołek uchodzą. Zbójcy podążają do zamku, aby donieść o tym Makbetowi.
Scena czwarta
Miejsce: Wielka sala w pałacu
Osoby: Makbet, Lady Makbet, Rosse, Lennox i inne osoby
Odbywa się uczta. W drzwiach ukazuje się jeden ze zbójców. Makbet natychmiast wychodzi do niego i dowiaduje się o przebiegu napadu. Następnie odsyła bandytę, naznaczając mu spotkanie na dzień następny i powraca do sali. W tejże chwili pojawia się duch Banka - widziany tylko przez Makbeta - i zajmuje jego miejsce przy stole. Początkowo Makbet nie poznaje go, ale podchodząc do miejsca wskazanego mu jako wolne doznaje wstrząsu. Przemawia do ducha, co niezmiernie dziwi zebranych. Sytuację ratuje Lady Makbet, która przypisuje dziwne zachowanie króla nieznanej chorobie, trapiącej go rzekomo od dzieciństwa. Po chwili duch znika. Na stronie Lady Makbet wypomina mężowi jego zachowanie i posądza go o szaleństwo. On jednak obstaje przy tym, że widział nieziemską postać. Wszyscy powracają do przerwanej biesiady. Król wznosi toast, ale w czasie, gdy wypowiada imię nieobecnego Banka duch pojawia się ponownie i staje przed nim. Makbet odpędza go. Duch znika. Dziwne zachowanie władcy i jego niezrozumiałe słowa niepokoją biesiadników. Lady Makbet prosi o zakończenie uczty, gdyż królowi potrzebny jest spokój i wypoczynek. Kiedy Makbet i jego żona zostali już sami, król podejmuje decyzję, że następnego dnia wyruszy on na poszukiwanie wiedźm i spyta się ich o swe dalsze losy. Stwierdza też, że nie może się ani cofnąć, ani stać w miejscu i dlatego podąży dalej drogą zbrodni.
Scena piąta
Miejsce: Wrzosowisko
Osoby: Hekate, trzy czarownice
Hekate jest oburzona na wiedźmy, że same kierują postępowaniem Makbeta, a z nią do tej pory nie porozumiały się. Jest też niezadowolona z tego, że zbrodnie króla jeszcze nie ugodziły w niego samego i że na razie przynoszą mu one korzyści. Zapowiada rychłe spotkanie z Makbetem, pragnącym poznać swą przyszłość i nakazuje, aby wiedźmy przygotowały rekwizyty potrzebne do sprawowania czarodziejskich obrzędów. Hekate ma zamiar uczynić Makbeta pewnym siebie i ufnym w swoje bezpieczeństwo, co ma go doprowadzić do zguby.
Scena szósta
Miejsce: Forres. Pokój w zamku
Osoby: Lennox, lord
Lennox dostrzega w śmierci Dunkana i Banka dziwny zbieg okoliczności. Lord natomiast opowiada, że starszy syn nieżyjącego króla przebywa na dworze króla Anglii - Edwarda. Przybył tam też Makduf z prośbą o wysłanie pod wodzą Malkolma wojsk, które pomogłyby Szkocji w odzyskaniu prawowitej władzy. Lord mówi też, że na wieść o tych wydarzeniach Makbet zaczął już czynić przygotowania do zbliżającej się wojny.
AKT IV
Scena pierwsza
Miejsce: Ciemna jaskinia
Osoby: trzy czarownice, Hekate, Makbet, zjawy, Lennox
Czarownice przygotowują jakiś wywar. Przybywa Makbet i zaklina je, aby ukazały mu przyszłość. Za pomocą czarów przyzywają one pierwszą zjawę - głowę w hełmie. Ostrzega ona Makbeta przed Makdufem. Później pojawia się zakrwawione dziecko, które zaleca królowi, aby był nieprzejednany i okrutny. Mówi też, że Makbeta nie zwycięży żaden mąż narodzony z niewiasty. Następną zjawą jest dziecko w koronie, które mówi, że:
„Nie tknie Makbeta żaden cios morderczy
Póki las Birnam ku dunzynańskiemu
Wzgórzu nie pójdzie walczyć przeciw niemu”.
Makbet jest już całkiem przekonany o tym, iż nikt nie jest w stanie go pokonać, jednak pyta jeszcze, czy potomstwo Banka obejmie tron w państwie. Wiedźmy wzbraniają się przed udzieleniem na to pytanie odpowiedzi, ale ulegają w końcu jego gwałtownym naleganiom i jeszcze raz posługują się czarami. Przed Makbetem pojawia się ośmiu królów, za którymi kroczy Banko ze zwierciadłem w ręku. Tyran jest przerażony tym widokiem, ale czarownice za pomocą sił magicznych lewają w niego na nowo pewność siebie, a następnie znikają. Po chwili przybywa do jaskini Lennox i przynosi wieść o ucieczce Makdufa do Anglii. Makbet postanawia zniszczyć hrabstwo Fajf, którego Makduf był namiestnikiem i wymordować całą rodzinę zbiega.
Scena druga
Miejsce: Hrabstwo Fajf. Komnata w zamku Makdufa
Osoby: Lady Makduf, chłopiec, Rosse, nieznajomy, mordercy
wiadomość o ucieczce Makdufa do Anglii. Kobieta ma za złe mężowi, że opuścił ją i dziecko. Twierdzi, że postąpił jak tchórz. Po wyjściu Rosse'a, Lady Makduf rozmawia z synkiem. Mówi mu, że jego ojciec jest zdrajcą. Dziecko jednak, które swoimi wypowiedziami daje dowody nieprzeciętnej inteligencji i dowcipu, nie wierzy matce. Rozmowę przerywa wejście nieznajomego, który - podobnie, jak wcześniej Rosse - doradza, aby Lady Makduf jak najszybciej opuściła zamek i schroniła się w jakiejś bardziej bezpiecznej okolicy. Po wyjściu nieznajomego kobieta zaczyna poważnie traktować ostrzeżenia, jednak jest już za późno. Jej rozważania przerywają mordercy, którzy po wtargnięciu do komnaty zabijają chłopca. Lady Makduf próbuje się ratować ucieczką, jednak - jak się później okazuje - również dosięga ją śmierć.
Scena trzecia
Miejsce: W Anglii. Pokój w pałacu królewskim
Osoby: Malkolm, Makduf, lekarz, Rosse
Makduf namawia Malkolma, aby ten powrócił do Szkocji na czele powierzonych mu wojsk angielskich i odebrał tam władzę tyranowi. Malkolm jednak, obawiając się podstępu wystawia Makdufa na próbę, oskarżając się przed nim o rozpustę, chciwość i brak jakichkolwiek cnót. Widząc jednak reakcję Makdufa, wskazującą na jego uczciwość, przyznaje się, że wszystko to jest nieprawdą i zgadza się wyruszyć razem z nim do Szkocji. Wchodzi lekarz, który wspomina o cudownych uzdrowieniach, jakich dokonuje król Edward. Po jego wyjściu Malkolm opisuje Makdufowi te zdarzenia bardziej szczegółowo. Przybywa Rosse z wieściami o tragicznych wydarzeniach, które rozegrały się niedawno w Szkocji. Oznajmia obecnym o trwających tam zamieszkach oraz o śmierci Lady Makduf i jej synka. Ta ostatnia wiadomość rani serce Makdufa. Poprzysięga on zemstę, natomiast wszyscy trzej dochodzą do wniosku, że nadeszła odpowiednia chwila do odebrania władzy tyranowi.
AKT V
Scena pierwsza
Miejsce: Dunzynan. Komnata w zamku Makbeta
Osoby: lekarz, dama, Lady Makbet
Dama wezwała lekarza, aby w nocy czuwał razem z nią i pomógł w jakiś sposób Lady Makbet, która niekiedy zachowuje się dziwnie. Lady Makbet faktycznie nadchodzi, ale pomimo otwartych oczu jest nieprzytomna i nikogo nie dostrzega. Próbuje zetrzeć ze swych rąk niewidoczne plamy krwi, chwilami zwraca się do nieobecnego męża. Lekarz i dama obserwują to wszystko uważnie. Po odejściu Lady Makbet medyk stwierdza, że jest to choroba duszy, a nie ciała i dlatego bardziej przydałby się tu ksiądz. Oboje domyślają się przyczyn cierpienia, ale nie wyrażają swych myśli słowami.
Scena druga
Miejsce: W okolicy dunzynańskiego lasu
Osoby: Menteith, Caithness, Angus, Lennox, żołnierze
Z rozmowy toczącej się pomiędzy czterema lordami wynika, że wojska angielskie pod wodzą Malkolma, Siwarda i Makdufa zbliżają się do zamku. W tym czasie Makbet przygotowuje twierdzę do obrony. Lordowie wyruszają, aby przyłączyć się do nadciągających wojsk.
Scena trzecia
Miejsce: Dunzynan. Jedna z komnat zamkowych
Osoby: Makbet, sługa, Seyton, lekarz, przyboczny orszak Makbeta
Makbet wspomina wróżbę dotyczącą lasu Birnam i to dodaje mu odwagi. W chwilach uniesienia urąga całemu światu. Sługa przynosi mu wieść, że do zamku zbliża się wojsko w liczbie dziesięciu tysięcy. Makbet czuje, że kończy się jego panowanie. Stwierdza, że ci, którzy przy nim jeszcze pozostali, nie kochają go, a są tylko obłudnymi pochlebcami. Nadchodzi lekarz i oznajmia Makbetowi, że nie jest w stanie ulżyć cierpieniom jego małżonki. Po tym wychodzą wszyscy oprócz lekarza, który wypowiada słowa będące odbiciem nastrojów panujących w zamku:
„Gdybym się za tę bramę raz wydostał,
Sam diabeł by mnie zawrócić nie zdołał”.
Scena czwarta
Miejsce: Okolice w pobliżu Dunzynanu. Opodal znajduje się las Birnam
Osoby: Malkolm, Siward z synem, Makduf, Menteith, Caithness, Angus, Lennox, Rosse i inni
Malkolm nakazuje, aby każdy z żołnierzy uciął sobie z drzewa gałąź i aby w czasie natarcia wszyscy nieśli te gałęzie przed sobą. Działanie to ma na celu ukrycie prawdziwej liczby oblegających wojsk. Żołnierze spełniają rozkaz.
Scena piąta
Miejsce: Dunzynan. Wewnątrz zamku
Osoby: Makbet, Seyton, żołnierze
Makbet uważa swój zamek za twierdzę nie do zdobycia. Jego wypowiedź przerywa krzyk kobiet dochodzący z komnat. Seyton wychodzi, aby sprawdzić, co się stało. Po chwili wraca i oznajmia że Lady Makbet popełniła samobójstwo. Makbet przyjmuje tę wiadomość spokojnie. Zbliża się żołnierz, który przynosi wieść o tym, że las Birnam zbliża się do zamku. Makbet z początku nie wierzy, jednak po chwili dostrzega to z murów i pojmuje słowa wyroczni. Gotuje się na śmierć, jednak nie zamierza się podda i pragnie zginąć w boju.
Scena szósta
Miejsce: Dunzynan. Równina przed zamkiem
Osoby: Malkolm, Siward, Makduf, żołnierze
Malkolm wydaje ostatnie rozkazy przed bitwą. Nakazuje żołnierzom odrzucić gałęzie, natomiast Siwardowi powierza dowodzenie wojskiem w czasie pierwszego natarcia. Następnie wydaje rozkaz rozpoczęcia walki.
Scena siódma
Miejsce: Dunzynan. Inna część równiny
Osoby: Makbet, młody Siward, Makduf, Malkolm, Siward, Rosse, pozostali lordowie szkoccy, żołnierze
Makbet wychodzi poza obręb zamku. Ciągle przypomina sobie słowa przepowiedni dotyczące człowieka, który może go zabić. Spotyka Młodego Siwarda i po chwili walki zabija go. Tymczasem Makduf poszukuje Makbeta w innej części pola bitwy. Siward i Malkolm widzą już zbliżające się zwycięstwo. Z ich rozmowy wynika też, że zamek się poddał, natomiast część wojsk Makbeta przeszła na stronę oblegających. Makbet spotyka się w tym czasie z Makdufem. Walczą, ale w czasie pojedynku prowadzą rozmowę, z której Makbet dowiaduje się, że jego przeciwnik został przedwcześnie wydobyty z łona matki. Makbet podupada na duchu, jednak walczy do samego końca. W innym miejscu zbierają się lordowie szkoccy. Bitwa jest skończona. Stary Siward dowiaduje się o śmierci syna, jednak wiadomość ta napełnia go dumą, tym bardziej, że młodzieniec odważnie stanął do walki z przeciwnikiem, ceniąc sobie więcej honor niż życie. Nadchodzi Makduf, niosąc głowę Makbeta zatkniętą na włóczni. Malkolm, który zostaje obrany w tym momencie królem Szkocji, nadaje wszystkim wiernym sobie lordom tytuły hrabiów oraz dziękuje wojskom za pomoc w obaleniu tyranii i przywróceniu prawowitych rządów.
zakładanie wenflonu technika
Adam Mickiewicz "Dziady część III"