Wyszukiwarka:

Starożytność

I. Cywilizacje:

a. Egipt

Źródło wody Nil ,powstał 3 tyś lat p.n.e, monarchia despotyczna, struktura

społeczna(faraon, kapłani ,żołnierzy i urzędnicy ,kupcy i rzemieślnicy, chłopi, niewolnicy).Wiedza: astronomia, matematyka, medycyna, meteorologia. Wiara :bogowie o twarzach zwierząt(politeizm) ,życie pozagrobowe (mumifikacja),

II rodzaje :naturalna(piasek), sztuczna(balsamy i procesy medyczne[bogaci])

Sarkofagi-miejsca układania mumi.Hieroglify- pismo Egipcjan obrazkowe

b.Mezopotamia

Rzeki:Eufret i Tygrys.Szlak handlu wschód-zachód.Pismo kilnowe-gliniane tabliczki.Astrologia i matematyka.Świątynie i pałace.Hamurabi- pierwszy kodeks praw:działanie umyślne i nieumyślne,kary grzywny,okaleczenia,śmierci,

zasada Talionu (oko za oko, ząb za ząb)[1750 r p.n.e)

c.Grecja

Ustrój:

---Sparta:Dwaj królowie ograniczeni przez radę starszych(VIII wiek).Dowodzą

pospolitym ruszeniem i funkcje kapłańskie.30 osób wybierany przez zgromadzenie ludowe- Geruzja.Zgrom. Lud. - podstawowe ustawy.System polityczny(oligarchia) rządy arystokracji i możnych.5 Euforów- sprawy polityczne,sądy,kontrola działań królów.Państwo silne, bardzo waleczne , silna armia lądowa.III rodzaje mieszkańców:

-Spartanie - prawowici mieszkańcy

-Heloci - podbici( brak praw, danina)

-Patriojkowie - kupcy i rzemieślnicy

---Ateny do VIII wieku monarchia,potem system oligarchii(10 anchontów).

Następnie(VI wiek Demokracja-rządy ludu.Zgromadzenia obywateli- wybierają urzędników.

Rada 400- projekty ustaw i zarządzeń( sądy przysięgłych

Rada 500- kontrola finansów i urzędników.

Urzędnicy wybierani przez losowanie.Wprowadzenie diety. Prawo głosu dla obywateli.Zgr.Lud.zebrania 2-4 razy w miesiącu i rozstrzyganie najważniejszych spraw państwa.Kolegium 10 strategów- władza nad siłami lądowymi i morskimi.Ostratyzm - rząd skorupkowy(po wydaleniu z Aten.

590 r pne -Solon -podział polityczny według majątku.

508 r pne -Kleistenes- II reformator demokracji- podział terytorialny.

433-429r pne -I Strateg.

Tyrania- forma rządów powstała w wyniku bezprawnego przywileju władzy przez jednostkę PIZYSTRTYDÓW.

Demagog- przywódca ludu- mówca.

Osiągnięcia:

-malarstwo(czarnofigurowe i czerwonofigurowe)dynamika, nagość, ruch

-rzeźba-dynamika postaci , proporcje(„Dyskobol”, „Atena”, „Doryforos”

-architektura- brak łuków-style:

=dorycki- najprostszy

=joński- rozbudowany (rzeźbione rogowe, zakończenia)

=koryncki- bogato zdobiony w listki

-religia- bogowie olimpijscy

-bodowle:Akropol

-teatr(amfiteatry,chór , przewodnik chóru, dramat grecki: tragedia i komedia

-filozofia-Sokrates - „Wiem ,że nic nie wiem.” , umiłowanie mądrości, Demokryt

-sport - igrzyska olimpijskie - pierwsze w 776 r pne.

Wojny:

A.....Perska.

Uczestnicy:Persowie i Grecy.

Przyczyna:Konflikt interesów w basenie morza Śródziemnego .Poczucie jedności Greków w Azji Mniejszej ( powstania)

Czas:500-449 r pne

Przebieg:492r - I wyprawa(nieudana)

490r - lądowanie w Attyce=Maraton-Militides[taktyka falangi]Grecy

480r - Wyprawa Kseryklesa=Termopile-Leonidas=klęska Greków

=Salamina-Temistokles=klęska Persów

479r - Zdobycie Aten i Attyki =Bitwa pod Platejami=Arystydes-Grecy

=Bitwa u przyl. Mykale=rozbicie floty

Persów

449-pokój w SUZIE.

Skutki: dominacja Greków na morzu Egejskim i uznanie apolityczności miast greckich w Azji Mniejszej.

B.....Pelenoponeska

Uczestnicy:Ateny i Sparta

Przyczyna:Rywazacja między dwoma państwami-miastami.Różnica ustrojów.

Gospodarka.

Czas:431-404 r pne

Przebieg:421- Amfipolis-klęska Aten=rozejm

415-Wyprawa na Sycylię Adcybiadesa i klęska wyprawy

405- klęska pod Kozią (Ateny)

404- Ateny uznają Spartę na zwierzchnika

Skutki:Hegemonia Spartan na morzu Egejskim, przekazanie floty wojennej

i handlowej Aten Sparcie.Zburzenie umocnień wokół Aten.

C.....Podboje A. Macedońskiego

Historia:Filip Macedoński wygrał bitwę pod Cheroneą(338r pne) i podbił osłabioną po wojnie Helladę.

336- Aleksander przejmuje władze po ojcu

333-331-podbój Persji

333-Bitwa pod Issos

Dotarł do Indii.Bunt żołnierzy.Rezygnacja z dalszych podbojów.

Władał:Helladą,Egiptem,Babilonem,Persją.

Kultura grecka(Hellenska)+Kultura Wschodu=Kultura Hellenistyczna.

Śmierć Aleksandra i podział imperium na wiele państewek rządzonych przez

wojskowych armii Aleksandra.

Skutki podboju:

-rozszerzenie wpływów Grecji na wschód

-nowa kultura(hellenizm)

-nowe dynastie

d.Rzym

Założony w oparciu o kulturę Etrusków w roku 753 pne.

Rzymem władało 7 władców.Ostatni kończy monarchię i zostaje wygnany. Miastem rządzi system oligarchiczny.Obalenie monarchi=poczatek Republiki.

Kontrakt z Kartaginą(handel).Budowa świątyni Jowisza.Reforma kalendarza.

509 r pne =ostateczne ukształtowanie się REPUBLIKI.

Konflikty między Patrycjuszami a Plebejuszami.

Żądania plebejuszy:dostęp do ziem publicznych.

dostęp do władzy (najbogatsi)

zniesienie długów

dostęp do sądownictwa

Kodyfikacja prawa:451-449 prawo XII tablic.

Kształtowanie się Rzymu:

1.Koniec konfliktu z Etruskami (IV wiek)

2.380-350r pne odepchnięcie Galów od granic

3.264r pne objęcie we władanie półwyspu Apenińskiego.

Pełne prawa posiadali tylko obywatele Rzymu.Wyzwoleńcy=nie mogą pełnić urzędów publicznych, ich synowie mieli już pełne prawa.Kolonie= ośrodki rzymskie na terytorium podbitym.Ustrój na wzór Rzymu.Municypia= miasta w Italii pozbawione praw politycznych.Wzorowane na Rzymie.Pewna autonomia.Sprzymierzency=sojusz wojskowy z Rzymem.Zasada rządzenia skłócając ze sobą tereny podbite(DINDE ET IMPERA)

Ustrój:Komicje Tribusowe i Centralne.Urzędnicy:

1.konsul=2 co rok , władza wyższa,odwoływali się do ludu

2.pretor=władza niższa,rola sądu i policji

3.cenzor=co 2 lata, podział obywateli na centurie i spis majątkowy

4.trybun ludowy=wybierany przez plebejuszy,immunitet,prawo weta , zwoływanie zgromadzeń,inicjatywa ustawodawcza

5.edyl=sprawy porządkowe ,organizowanie igrzysk

6.kwestor=sprawy finansowe(pomocnik konsula)

Zasada obejmowania urzędów po osiągnięciu określonego wieku.

Dyktator=sytuacje krytyczne:orzekane przez senat ,okres rządów 6 miesięcy

władza absolutna

SENAT=600 senatorów(princeps senatus=najważniejszy 5 lat)polityka,finanse,

mianowanie namiestników prowincji,funkcje reprezentacyjne,sprawy kultu

Głosowania jawne,kolejność odpowiedzi ustalona była z góry.

Wojny:

264-241-I Punicka=przegrana Kartaginy,wysoka rekompensata dla Rzymu

218-201-II Puncka=Hannibal atakuja Rzym przez Alpy.Jezioro Razemeńskie

totalna klęska Rzymu.Hannibal podchodzi pod miasto(217).216=bitwa pod Kannami=wybrywa Hannibal.Brak posiłków z Kartaginy. Przejęcie inicjatywy przez Rzymian i przeniesienie walk do Afryki.Bitwa pod Zamą(202pne= Scypion Afrykanski=zwycięztwo Rzymu.201 zakończenie wojny.Rozbrojenie Kartaginy.

215-167=III wojny macedońskie=stopniowy podbój Grecji.

149-146-III Punicka zemsta Rzymu za II Punicką.Zniszczenie Kartaginy.

Wyniki:Zniesienie podatku od mieszkańców Italii i dominacja w basenie morza

śródziemnego.

Kryzys Republiki:

1.Władza na prowincjach sprawowana przez byłych konsuli

2.Problem środków do życia

3.Problemy z dystrybucją zboża.

4.Problemy z ziemiami publicznymi

5.Nieudana próba reformy podziału ziemi publicznych przeprowadzona przez

Tyberiusza.

6.Zamordowanie Tyberiusza i jego 300 zwolenników.

7.Różne związki ludzi nie zadowolonych z rządów.

8.Próba utworzenia przez Gajusza(brata Tyberiusza)nowej prowincji dla ludzi

biednych.

9.Zamordowanie 3000 ludzi i Gajusza.

10.Konflikt o armię.

-reformy Mariusza<służba 16 lat,armia zawodowa, utworzenie legionów>

- niezadowolenie ludu

11. Trzy lata dyktatury Sulli

12.Problem braku nowych niewolników.

I Triumwirat(Cezar,Pompejusz i Krasus)59r.pne Cezar zostaje konsulem.Koniec konsulatu.Cezar otrzymuje namiestnictwo Galii.Mocna pozycja w armii.Rozbicie powstania Galów(Wecyngetoryks).49 rok Senat żąda powrotu Cezara do Rzymu.-Wojna Pompejusz/Cezar.Bitwa pod Farsolos(48pne).Cezar wygrywa.45pne zakończenie działań wojennych.Dyktatura wojskowa. Reformy państwa.46pne=tytuł imperatora.44pne uzyskanie tytułu dyktatora dożywotniego i zamordowanie Cezara 15.03.44 pne.

II Triumwirat 43r (Antoniusz, Oktawian i Lepidus).Oktawian kontra Antoniusz.

31 r pne Akcjum=bitwa morska/klęska Antoniusza. Parodia Republiki. Kolejni cezarzy:

-Tyberiusz(14ne - 37ne)=nie stwarzał już pozorów republiki,nadużycia, bezradność i wysokie podatki.

-Kaligula(37-41)najgorszy władca,ginie w zamachu,sadysta ,psychopata, szaleniec.

-Dioklecjan=zapoczątkował dominat(284-305)

27pne-193ne=pryncypiat

193ne-284ne=okres przejściowy

284ne-476ne=dominat

Wprowadził tetrarchię władzy(4 władców, 2 augustów i 2 cezarów =ich następców.Problemy Dioklecjana:

1.Malejąca rola Rzymu

2.Brak dopływu nowych terenów.

3.Brak nowych niewolników.

Dioklecjan=władca despotyczny.

Tetrarchia miała rozwiązać problem przejmowania władzy (najsłabsza część ustroju).Zwiększył liczbę prowincji 2x.Zwiększył liczbę wojska do 500000. Jednostka administracyjna=Diecezja.Swoją władzę umotywował religijnie. Zwalczał obce Rzymowi religie.

-Konstantyn(311) =przenosi stolicę do Bizancjum

Tetrarchia utrzymała się tylko 21 lat

Przyczyny upadku:

=słaba armia

=obrana wschodu kosztem zachodu

=wielkość

=częsta zmiana cesarzy

=najazdy barbarzyńców(Attyla i Wandalowie).

Odoaker (barbarzyńca) zajmuje Rzym i odsyła insygnia cesarskie do Konstantynopola.Koniec cesarstwa zachodniorzymskiego w roku 476

Osiągnięcia Rzymu:

-architektura(cement, mosty, akwedukty,drogi,bazyliki)

-prawo(obrona,niewinność,nie działa wstecz,nie ma zbrodni bez prawa)