Stany społeczne wg M. Webera
Stany społeczne oparte są na uprzywilejowaniu i umonopolizowaniu dostępu do działań politycznych
orientujących życie społeczne oraz uprzywilejowaniu w pozaekonomicznych sferach życia społ.
Sytuacja stanowa charakteryzowała się tym, że ludzie należący do pewnego stanu korzystali ze stałego
wynagrodzenia, byli uniezależnieni od woli zwierzchników, mieli uprawnienia społeczne i gwarancje awansu.
Położenie stanowe wyznacza w przeciwieństwie do czysto ekonomicznych kryteriów położenia klasowego
pozytywna lub negatywna ocena społeczna szacunku, wiążąca się z jakąś wspólna właściwością
przysługującą wielu osobom.
Stan to godność społ., szacunek i honor społ. Każdy stan posiada ekskluzywne przywileje:
- conobium (związki małżeńskie w obrębie stanu)
- conensualis (prawo jedzenia i picia przy jednym stole)
- styl życia (zarezerowany dla stanu)
Kryteria wyrózniania stanów:
- legalistyczne – przynależność stanowa wynika z monopolu dostępu do stanowienia, uprzywilejowanie
władzy
- rewerencyjne – uwypuklenie uprzywilejowanego dostępu do środków zdobywania szacunku społ.
W klasach społ. zachodzą działania masowe, w partiach – polityczno-uspołecznione, a w stanach –
wspólnotowe, jednorodne, dopełniające się działania, które są wyznaczane przez subiektywną odczuwaną
przynależność do zbiorowości.
4 koncepcje stanów:
1. Teora własnościowo–polityczna – kryterium identyfikacji stanów są tutaj stosunki prywatnej własności
środków administrowania i panowania politycznego oraz samej władzy panowania. Własnościowo –
polityczna teoria stanów czyni ze stanów odrębne w stosunku do zawodów, grup etnicznych i religijnych
składniki globalnej struktury społecznej. Pozwala mówić o stanach tylko wtedy gdy w danym
społeczeństwie obiektem własności prywatnej są nie tylko zasadnicze czynniki procesu produkcji i
wymiany dóbr materialnych, lecz również środki walki i zarządzania (wojsko, urzędy). Stany, są
wyróżniane ze względu na stosunki własności w polityczno – administracyjnej sferze życia społecznego.
2. Teoria apropriacyjno–rewerencyjna – pozwala mówić o istnieniu stanów i stosunków stanowych
wszędzie tam, gdzie szacunek społeczny staje się przywilejem i nie ma wartości powszechnie dostępnej,
gdzie występuje zjawisko apropriowania pewnych typów szacunku społecznego i gdzie jest ono
wyrażone i uwarunkowane przez wykonywany zawód, przez pochodzenie i apropriację władzy
politycznej lub biurokracyjnej. Teoria ta czyni strukturę stanową aspektem struktury klasowej i
zawodowej społeczeństwa.
Teoria prawno–monopolistyczna – pozwala mówić o stanach tylko tam, gdzie istnieją prawnie
ustanowione monopole szans politycznych i ekonomicznych, gdzie prawo zabrania pewnym
grupom społecznym, do których wchodzi się najczęściej przez urodzenie, sprawowanie
określonych funkcji polityczno – administracyjnych, zajmowanie określonych urzędów,
wykonywanie określonych działań ekonomicznych, a nawet korzystanie z określonych dóbr
konsumpcji materialnej i duchowej. Teoria ta czyni najczystszym typem porządku stanowego
feudalne społeczeństwo europejskie..
3. Teoria uniwersalno–rewerencyjna - stanami nazywa się wspólnoty ludzi, które znajdują się w podobnym
położeniu stanowym. Położenie stanowe określa Weber następująco: w przeciwieństwie do czysto
ekonomicznych uwarunkowanego położenia klasowego, określamy położenie stanowe, jako typowy
składnik losu życiowego ludzi, uwarunkowany przez pozytywną lub negatywną społeczną ocenę
szacunku, wiążącą się z jakąś wspólną właściwością przysługującą wielu osobom. Stany nie są w tej |
teorii traktowane jako obiektywnie wyznaczalne, odrębne w stosunku do klas, grup etnicznych,
religijnych oraz zawodów składniki społeczeństwa globalnego. Uniwersalno - rewerencyjna teoria
stanów pozwala uznać za stan nie tylko całą klasę lub jej część, lecz również grupę etniczną, grupę
religijną lub zawód.
4. Teorie własnościowo – polityczna oraz prawno – monopolistyczna nie stawiają szacunku jako
zasadniczego kryterium istnienia ani identyfikacji stanów pozytywnie i negatywnie uprzywilejowanych.
Natomiast teoria apropriacyjno – rewerencyjna i uniwersalno – rewerencyjna mają odwrotne stanowisko
w tej sprawie
Czytaj nasze artykuły http://wiadomosci24.waw.pl/ciaza-i-porod-trudne-pytania/%