Spo³eczeñstwo przemys³owe i poprzemys³owe
Spo³eczeñstwo przedprzemys³owe, przemys³owe i poprzemys³owe
Spo³eczeñstwo pierwotne (plemienne):
- stosunkowo ma³e
- byt materialny oparty na rolnictwie, zbieractwie, my¶listwie, rybo³ówstwie itp.
- technika wytwarzania oparta na manualnej pracy ludzkiej
- podzia³ ról spo³ecznych ze wzglêdu na p³eæ
- wysoka pozycja ludzi starych
- kultura przedpi¶mienna – ustny i bezpo¶redni przekaz tradycji
Spo³eczeñstwo przedprzemys³owe (feudalne, tradycyjne):
- istnia³y od ¶redniowiecza do II po³. XIX wieku w Europie i Azji,
- byt materialny opiera³ siê na rolnictwie (2/3 ludzi)
- technika oparta na pracy manualnej ludzi, sile poci±gowej zwierz±t oraz na odnawialnych ¼ród³ach
energii,
- struktura demograficzna – dominowa³y ma³e rolnicze wioski, siedziby w³a¶cicieli oraz przedprzemys³owe
miasteczka
- silna odrêbno¶æ miêdzy wsi± (rolnictwo), a miastem (rzemios³o, handel, ¿ycie religijne, umys³owe,
administracja)
- silne zró¿nicowanie spo³eczne – podzia³ na stany do których przynale¿no¶æ jest prawnie uregulowana
- elitarna kultura pi¶mienna
Spo³eczeñstwo przemys³owe (nowoczesne, kapitalistyczne, industrialne)
- ukszta³towa³o siê w Europie w XIX wieku i rozwinê³o siê na pocz±tku XXw.
- zwi±zane z rewolucj± przemys³ow±
- technika produkcji dóbr i us³ug oparta na pracy uprzedmiotowionej (maszyny i urz±dzenia) oraz
¼ród³ach energii (ropa, wêgiel itd.)
- powstanie milionowych aglomeracji miejskich
- zmiana struktury zawodowej spo³eczeñstwa, utrata dominacji przez ch³opów na rzecz robotników
- du¿a mobilno¶æ horyzontalna (ze wsi do miast)
- spo³eczeñstwo jest miejskie w sensie demograficznym i spo³eczno – kulturowym
- w kulturze standaryzacja wyrobów, sformalizowanie wzorów zachowañ, racjonalizacja ludzkich dzia³añ,
umasowienie kultury (rola mediów), uniformizacja postêpowania
Spo³eczeñstwo poprzemys³owe (postindustrialne) (koncepcja Bella)
- technika produkcji dóbr i us³ug oparta na automatyzacji, mechanizacji, komputeryzacji, rola cz³owieka
ograniczona do uruchamiania urz±dzeñ i ich kontroli; ¼ród³a energii – gaz, pr±d (z elektrownii
j±drowych)|
- podstaw± jest produkcja i zdobywanie informacji wspomaganych przez technologiê
- wzrost zatrudnienia w sektorze 3 (us³ugowym) – ponad 50% ludzi
- spo³eczeñstwo wielkomiejskie, urbanizacja, zanik podzia³u na miasto i wie¶
- krytyka industrializmu, ruchy ekologiczne
Jest to spo³eczeñstwo masowe w sensie:
- ekonomicznym – wytwarzanie dóbr i us³ug zdominowane jest przez wielkie korporacje, które
wytwarzaj± produkt w ogromnych ilo¶ciach
- spo³ecznym – ludzka aktywno¶æ przejawia siê w dzia³aniach w du¿ych skupiskach np. hale fabryczne
- powstawanie eksterytorialnych o¶rodków twórczo¶ci kulturalnej (ponad podzia³ami) – tworz± warto¶ci
kultury dla ca³ych mas ludno¶ci, rozprowadzane w¶ród milionów za pomoc± mass mediów|
/???/ Procesy dezindustrializacji. Postindustrializm.
- zmiana form w³asno¶ci, skupienie i utrwalenie w³asno¶ci prywatnej, zmiana warunków produkcji
materialnej
- spadek zatrudnienia w przemy¶le, wzrost zatrudnienia w sektorze us³ug. Niepe³nowymiarowy czas
pracy, zatrudnienie na zlecenia
- zatrudnienie w sektorze us³ug przekracza niekiedy 50%, z du¿ym udzia³em kobiet
- odchodzenie drobnej prywatnej w³asno¶ci
Postindustrializm – stadium bardzo zaawansowanego rozwoju socjoekonomicznego spo³eczeñstwa
charakteryzuj±ce siê znacznie wy¿szym poziomem struktury i rozbudowaniem rynku us³ug ni¿ w
spo³eczeñstwie przemys³owym, odmasowieniem ¶rodków przekazu, rezygnacj± z d³ugoseryjnej produkcji
masowej, rozrostem sieci telekomunikacyjnej, kontrolowaniem biurokracji przez menad¿erów,
konwergencj± systemów spo³eczno – ekonomicznych, du¿± stabilno¶ci±, pluralizmem, wyciszeniem
konfliktów ideologicznych i normatywnym konsensusem.