SYNDYK
Słowo „syndyk” ma wielorakie znaczenie:
1) w starożytnych Atenach był to członek kolegium zajmującego się interesami państwa
i regulującego prawa;
2) w dawnej Polsce – to urzędnik gminy żydowskiej;
3) bądź syndyk masy upadłościowej.
Z uwagi na charakter przedmiotu skupię się w niniejszej pracy nad rozwinięciem trzeciego oznaczenia tego pojęcia.
W tym znaczeniu, syndyk to osoba fizyczna, bądź prawna wyznaczona przez sąd do zarządzania majątkiem osoby bądź instytucji postawionej w stan upadłości.
Innymi podmiotami, biorącymi udział w postępowaniu upadłościowym są:
- sąd,
- sędzia – komisarz,
- zastępca syndyka,
- zarządca odrębnego majątku i jego zastępca,
- a także: upadły, wierzyciele oraz incydentni uczestnicy postępowania, a wśród nich komornik.
nadzór bieżący
nadzór ogólny
wyznaczanie
Pomimo jednak, iż centralną postacią w postępowaniu upadłościowym (obok sądu) jest sędzia – komisarz, to w literaturze przedmiotu często można zauważyć głoszoną tezę, że to właśnie syndyk jest najważniejszym organem tegoż postępowania, który powoływany w interesie publicznym odpowiedzialny jest za zarząd i likwidację majątku upadłego dłużnika.
Przed przystąpieniem do wykonywania swych zadań, syndyk składa wobec sędziego – komisarza przyrzeczenie wykonywania swych obowiązków sumiennie.
Prawo upadłościowe nie zawiera żadnych postanowień, które określałyby wymagania, jakim powinien opowiadać kandydat na syndyka. Jednak w 1998 roku zostało wydane Rozporządzenie MS określające następujące kwalifikacje, które taki kandydat musi posiadać:
- wyższe wykształcenie,
- co najmniej 5-letni okres pracy na stanowiskach kierowniczych lub samodzielnych w zakresie zarządzania przedsiębiorstwem i powinna się wykazać znajomością prawa gospodarczego, cywilnego, pracy oraz finansów, z tym, że dla osób z wykształceniem prawniczym albo ekonomicznym okres ten wynosi 3 lata,
- nie była karana za popełnione umyślnie przestępstwo przeciwko mieniu,
- nie figuruje w wykazie osób, wobec których orzeczono na podstawie Prawa upadłościowego zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej i komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, z o.o. lub spółdzielni,
- nie została usunięta przez sąd na podstawie Prawa upadłościowego z powodu nienależytego pełnienia obowiązków syndyka.
Głównym zadaniem syndyka jest ustalenie, zlikwidowanie oraz podział funduszów masy upadłości, którą jest majątek upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, jak i nabyty przez niego w toku postępowania. Z tej racji syndyk pełni funkcję publiczną, i na niej też skonstruowana została jego odpowiedzialność.
Zgodnie z Prawem upadłościowym, syndyk z mocy samego prawa (czyli nie zachodzi potrzeba dokonania przez syndyka czy sędziego – komisarza żadnych dodatkowych czynności) obejmuje majątek upadłego, zarządza nim i przeprowadza jego likwidację. Syndyk masy upadłości przejmuje uprawnienia upadłego, który na skutek ogłoszenia upadłości traci zarząd oraz możliwość korzystania i rozporządzania swoim majątkiem. Syndyk podejmuje zarząd majątkiem, nie przejmuje natomiast funkcji organów stanowiących upadłej osoby prawnej.
Funkcje syndyka dzieli się na takie, które syndyk sprawuje zamiast upadłego, a więc dotyczące zarządu majątkiem, i takie, które wraz z ogłoszeniem upadłości powstają tylko co do osoby syndyka i dotyczą likwidacji majątku.
Nadrzędnym zadaniem syndyka jest spieniężenie masy upadłości, ściągnięcie wierzytelności
i doprowadzenie do zaspokojenia wierzycieli.
Syndyk, będąc zarządcą majątku upadłego ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności, które mają na celu zachowanie tego majątku i prawidłowej nim gospodarki. Jednak, jak wynika z istoty samego procesu, jego głównym obowiązkiem jest jak najszybsze ukończenie spraw upadłego, a nie podejmowanie nowych.
Kolejnym wyznaczonym przez prawo zadaniem syndyka jest likwidacja majątku upadłego, polegająca na podjęciu wszystkich czynności niezbędnych do spieniężenia tego majątku, poprzez sprzedaż (w drodze licytacji lub z wolnej ręki) ruchomości i nieruchomości, przez ściągnięcie wierzytelności od dłużników upadłego i zrealizowanie innych jego praw majątkowych.
Zadaniom określonym powyżej, które są głównymi, na syndyku ciąży takie wiele czynności szczegółowych, jak:
- złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (art. 23),
- wytaczanie powództw o uznanie za bezskuteczne czynności prawnych upadłego zdziałanych ze szkodą wierzycieli (art. 57),
- prowadzenie postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących mienia wchodzącego w skład masy upadłościowej (art. 60),
- ujawnienie postępowania o ogłoszenie upadłości w księgach wieczystych oraz w innych księgach i rejestrach (art. 95),
- zawiadamianie osób wymienionych w art. 96 o ogłoszeniu upadłości (art. 99),
- sporządzanie sprawozdań (art. 99),
- zarządzenie opieczętowania majątku upadłego (art. 103) oraz zdejmowanie pieczęci (art. 104),
- sporządzanie inwentarza i dokonanie oszacowania składników masy upadłości (art. 105),
- sporządzenie lub sprostowanie bilansu złożonego przez upadłego (art. 108),
- przedstawienie spisu inwentarza i bilansu sędziemu – komisarzowi art. 109),
- prowadzenie – za zezwoleniem sądu – przedsiębiorstwa upadłego oraz wydzierżawienia jego nieruchomości (art. 114),
- czynności likwidacyjne (art. 111 i in.),
- składanie wyjaśnień radzie wierzycieli (art. 130) oraz uczestniczenie w posiedzeniach zgromadzenia wierzycieli (art. 143),
- przygotowanie projektu listy wierzytelności i składanie sędziemu – komisarzowi wyjaśnień co do tego projektu (art. 160),
- zaskarżanie postanowienia co do uznania lud odmowy uznania wierzytelności (art. 162),
- sporządzanie projektów planu podziału funduszów masy (art. 207),
- zwrot majtku upadłemu po zakończeniu postępowania upadłościowego (art. 221).
Oczywiście syndyk majątku ma prawo do wynagrodzenia za swoją działalność oraz do zwrotu uzasadnionych wydatków, które wyłożył z powodu swoich czynności. Wynagrodzenie to określa sąd stosownie do zakresu i trudności czynności wykonywanych przez tegoż syndyka.
Ponadto syndyk odpowiada za szkodę wyrządzoną niesumiennym pełnieniem obowiązków.