STANOWISKO NEGOCJACYJNE
Dla określenia ram czasowych procesu harmonizacji i implementacji prawa wspólnotowego, Rząd Rzeczypospolitej Polskiej przyjął 31 grudnia 2002 roku za datę gotowości Polski do członkostwa do Unii Europejskiej. Polska akceptuje i wdroży całość prawa wspólnotowego w obszarze "Rolnictwo" i do dnia 31 grudnia 2002 roku wprowadzi rozwiązania prawne i instytucjonalne, które umożliwią stosowanie w Polsce instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej (WPR).
Zgodnie z deklaracją złożoną podczas inauguracji negocjacji akcesyjnych Polska występuje o:
· objęcie polskiego rolnictwa pełnym zakresem Wspólnej Polityki Rolnej;
· przyznanie Polsce limitów wielkości produkcji na poziomie uwzględniającym potencjał przyrodniczy produkcji rolniczej przyjaznej środowisku oraz zapewniającym utrzymanie stabilnych źródeł dochodów ludności rolniczej;
· włączenie polskiego rynku towarów rolno-spożywczych do europejskiego obszaru Jednolitego Rynku.
Strona polska przekazała stronie unijnej stanowisko negocjacyjne w przekonaniu, że możliwe jest znalezienie rozwiązań pozwalających na objęcie polskiego rolnictwa i obszarów wiejskich pełnym instrumentarium Wspólnej Polityki Rolnej. Dotyczy to również dostępu polskich rolników do instrumentów cenowych, dochodowych i strukturalnych. Za wspólne dobro, dostępne dla polskich rolników po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, uważamy zatem prawo do korzystania z płatności bezpośrednich, wynikające z dorobku prawnego Wspólnot Europejskich.
Polska zadeklarowała przeprowadzenie dostosowań administracyjno - instytucjonalnych, niezbędnych do objęcia polskiego rolnictwa całością instrumentów WPR. Szczegółowy harmonogram działań dostosowawczych został przedstawiony Unii Europejskiej w czasie porównawczego przeglądu prawa, dotyczącego poszczególnych rozdziałów (podobszarów) obszaru negocjacyjnego "Rolnictwo". Jest on przedstawiony także w Narodowym Programie Przygotowania Polski do Członkostwa w Unii Europejskiej. Program działań dostosowawczych jest tworzony przy wsparciu ekspertów z krajów członkowskich UE w ramach tzw. "współpracy bliźniaczej" ("twinning") oraz w ramach programów pomocowych.
Prowadzony w Polsce proces dostosowawczy pozwoli m. in. na to, aby z dniem członkostwa w Unii Europejskiej:
· system prawno-administracyjny i instytucjonalny zapewniał funkcjonowanie w Polsce wspólnotowych organizacji poszczególnych rynków rolnych z uwzględnieniem ich specyficznych wymogów.
· system kontroli na granicy polskiej z państwami nie będącymi członkami UE spełniał wymogi wynikające z prawa wspólnotowego. W tym celu stworzone będą niezbędne warunki techniczne i kadrowe na przejściach granicznych, zapewniające prowadzenie kontroli weterynaryjnej i fitosanitarnej zgodnie z wymogami Unii Europejskiej.
· system ewidencji obrotu towarami rolno-spożywczymi z państwami trzecimi spełniał unijne wymogi dotyczące licencjonowania eksportu i importu, monitorowania poziomu obrotów i cen w obrocie zagranicznym.
· nadzór nad bezpieczeństwem trafiającej do obrotu żywności spełniał wymogi prawa wspólnotowego. Będzie to możliwe dzięki przygotowaniu wyspecjalizowanych instytucji (w tym służb weterynaryjnych i fitosanitarnych) do nadzoru oraz standaryzacji produktów rolnych i żywnościowych, ich dostosowaniu do wymogów unijnych, jak też dzięki rozbudowie sieci laboratoriów kontrolujących proces przygotowywania i produkcji żywności. W zakładach przetwórstwa i obrotu artykułami rolno-spożywczymi warunki sanitarne, higieniczne i techniczne zostaną dostosowane do wymogów unijnych. Utworzony zostanie system rejestracji zwierząt, zaś zakłady utylizacji odpadów dostosowane będą do wymogów unijnych.
Zadeklarowana przez Rząd RP gotowość wdrożenia w dniu członkostwa całości regulacji prawnych, dotyczących wspólnej organizacji rynków rolnych, kontroli jakości oraz systemu handlowego Wspólnoty Europejskiej i objęcie sektora rolnego zasadami Jednolitego Rynku, są uwarunkowane zagwarantowaniem polskiemu rolnictwu dostępu do wszystkich instrumentów Wspólnej Polityki Rolnej, włączając płatności bezpośrednie.
Już obecnie proces dostosowania polskiego prawa do ustawodawstwa wspólnotowego w obszarze "Rolnictwo" jest znacznie zaawansowany i przebiega zgodnie z podstawowymi przepisami Wspólnoty Europejskiej, regulującymi funkcjonowanie rynków poszczególnych produktów rolnych, kwestii związanych z ochroną zwierząt i roślin oraz zasad handlu towarami rolno-spożywczymi. Stopień dostosowania prawa polskiego do prawa wspólnotowego jest różny w poszczególnych podobszarach. Rozbieżności w sferze legislacyjnej usuwane będą poprzez nowelizację istniejących lub propozycje nowych, kompleksowych uregulowań prawnych. Rząd RP dokłada wszelkich starań w celu przyspieszenia prac legislacyjnych. Towarzyszyć temu będą niezbędne działania implementacyjne, poprzez wzmocnienie istniejącej struktury instytucjonalnej oraz budowę nowych struktur, niezbędnych do wprowadzenia mechanizmów WPR oraz usprawnienia procedur wykonawczych.
Przedstawiając stanowisko negocjacyjne w obszarze "Rolnictwo" Polska wychodzi z założenia, że wejście Polski w obszar europejskiego Jednolitego Rynku przyniesie korzyści producentom rolnym w Polsce i pozostałych krajach członkowskich UE. Objęcie polskiego rolnictwa instrumentami Wspólnej Polityki Rolnej przyczyni się do ustabilizowania dochodów polskich rolników oraz stworzy warunki do wykorzystania zasobów ziemi i siły roboczej, utrzymania na polskiej wsi miejsc pracy i źródeł dochodów. Istotne znaczenie dla polskiej wsi będzie miało zarówno zapewnione w WPR wsparcie rynków rolnych, restrukturyzacji rolnictwa, jak i programy rozwoju obszarów wiejskich.
Polskie rolnictwo jest znaczącym sektorem polskiej gospodarki. Miarą jego znaczenia jest wysoki (27,3%) udział osób pracujących w rolnictwie, rybołówstwie i leśnictwie oraz ok. 4,8% udział w tworzeniu PKB. Rolnictwo nie jest w stanie w pełni wykorzystać posiadanych zasobów siły roboczej - blisko 70% pracujących w rolnictwie pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy. Według danych Powszechnego Spisu Rolnego z 1996 r., prawie połowa (968 tys.) ogólnej liczby gospodarstw rolnych produkuje głównie na rynek. W gospodarstwach rolnych znajduje się znacząca część ogólnych zasobów mieszkaniowych kraju. Gospodarstwa rolne odgrywały istotną rolę bufora socjalnego w okresie transformacji ustrojowej polskiej gospodarki. Wchłaniały one nadwyżki siły roboczej, uwalniane z zakładów przemysłowych przechodzących restrukturyzację. Przychody z produkcji rolniczej oraz możliwość produkcji żywności na potrzeby rodziny, łagodziły presję na zapewnienie przez państwo zabezpieczenia socjalnego. Spowodowało to jednak zahamowanie przekształceń strukturalnych w rolnictwie - w tym postępu specjalizacji i koncentracji oraz zmniejszenia zatrudnienia w rolnictwie.
Warunki ekonomiczne produkcji rolnej w ciągu ostatnich lat nie zapewniają wystarczających możliwości finansowania z własnych źródeł modernizacji gospodarstw rolnych. Rząd RP wspiera, w miarę możliwości budżetowych, programy modernizacji i przekształceń strukturalnych w rolnictwie uważając, że zaniechanie tych dostosowań może spowodować zmniejszenie dostaw żywności na rynek krajowy, uzyskiwanych przy wykorzystaniu krajowych zasobów przyrodniczych, majątku produkcyjnego rolnictwa i zakładów przetwórstwa oraz znaczących rodzimych zasobów siły roboczej. Możliwości innego niż rolnicze wykorzystania tych zasobów są bardzo ograniczone.
Integracja Polski z Unią Europejską oznaczać będzie zdynamizowanie procesów przekształceń rolnictwa i obszarów wiejskich. Główne założenia polityki strukturalnej zostały przyjęte przez Rząd RP w lipcu 1999 r. w dokumencie strategicznym "Spójna Polityka Strukturalna Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa", obejmującym okres do roku 2006. Za dziedziny priorytetowe uznano w nim:
· rozwój rynku pracy na obszarach wiejskich, tj. zwiększenie zatrudnienia poza rolnictwem, przy jednoczesnym tworzeniu miejsc pracy dla uzupełnienia dochodów z rolnictwa w drodze podejmowania dodatkowej, pozarolniczej działalności zarobkowej (dwuzawodowość);
· kształcenie ludności wiejskiej tak, aby posiadane kwalifikacje umożliwiały efektywną pracę w rolnictwie, zatrudnienie poza rolnictwem lub łączenie tych dwóch rodzajów zatrudnienia;
· poprawę infrastruktury technicznej i społecznej wsi tak, aby obszary wiejskie były korzystną lokalizacją dla różnych rodzajów działalności gospodarczej i atrakcyjnym miejscem zamieszkania;
· poprawę struktury agrarnej, w tym struktury obszarowej gospodarstw rolnych oraz struktury i jakości produkcji;
· rozwój więzi producentów rolnych z rynkiem produktów rolno-spożywczych;
· ochronę krajobrazu, zasobów naturalnych i środowiska przyrodniczego obszarów wiejskich wraz z ich dziedzictwem kulturowym;
· poprawę struktury administracyjnej i instytucjonalnej, służących rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich.
Na realizację zaplanowanych w tym programie zadań zaplanowano niezbędne środki w budżecie państwa.
Działania Rządu RP obejmują także wsparcie rozwoju przetwórstwa rolno-spożywczego oraz wdrożenie zharmonizowanych z przepisami Wspólnoty Europejskiej wymogów fitosanitarnych i weterynaryjnych, w celu poprawy bezpieczeństwa i jakości żywności.
Realizowana przez Polskę polityka gospodarcza będzie służyła zrównoważonemu rozwojowi obszarów wiejskich. W perspektywie integracji europejskiej, ten cel ściśle wiąże się z wyrównywaniem opóźnień cywilizacyjnych istniejących miedzy Polską i państwami członkowskimi UE oraz z możliwie pełnym dostosowaniem sektora rolnictwa do prawa wspólnotowego. Założenia polityki rozwoju wsi i rolnictwa realizowane będą przy wsparciu ze środków publicznych - krajowych i zagranicznych, w tym m.in. w ramach unijnego programu przedakcesyjnej pomocy strukturalnej dla wsi i rolnictwa SAPARD. Program ten, oparty na zasadach funduszy strukturalnych WE, służyć będzie nie tylko wzmocnieniu skuteczności polityki na rzecz rozwoju wsi i rolnictwa, ale także pozwoli na zbudowanie struktur instytucjonalnych i wypracowanie procedur dla przyszłego pełnego wdrożenia działań strukturalnych opartych na współfinansowaniu WE. Jako członek Unii Europejskiej, Polska korzystając z szans jakie stwarza wspólnotowe ustawodawstwo w zakresie polityki spójności społeczno-gospodarczej, będzie ubiegać się o środki wspólnotowe na dalszy rozwój wsi i rolnictwa.
Istotne znaczenie dla przyspieszenia przemian strukturalnych w rolnictwie będzie miało wdrożenie w okresie przedczłonkowskim programu rent strukturalnych, finansowanych z budżetu państwa. Duże znaczenie będą miały także programy zalesiania gruntów użytkowanych do celów rolniczych. Jednym z elementów realizacji Spójnej Polityki Strukturalnej Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa będzie wdrażany od roku 2000 Program Aktywizacji Obszarów Wiejskich, częściowo finansowany w ramach pożyczki Banku Światowego.
Istotnym elementem polityki państwa wobec wsi i rolnictwa pozostaje wsparcie systemu rent i emerytur rolniczych. Jest to ważny składnik dochodów rodzin rolniczych. Skala problemów strukturalnych w polskim rolnictwie wymaga dostosowania tempa przemian do możliwości gospodarki i budżetu państwa. W Polsce nie istnieją obecnie warunki do przyspieszonych przemian strukturalnych w rolnictwie, takie jakie istniały w państwach UE na początku wdrażania Wspólnej Polityki Rolnej.
Objęcie polskiego rolnictwa instrumentami WPR nie doprowadzi do destabilizacji wspólnotowego rynku rolnego. Przekonanie to opiera się na obserwowanym w ciągu ostatnich lat znaczącym zmniejszeniu różnic w poziomie cen skupu podstawowych produktów rolnych w Polsce i we Wspólnocie Europejskiej. W przypadku takich produktów jak: zboża, wieprzowina i drób, ceny skupu w Polsce są obecnie na poziomie porównywanym do cen w UE a nawet okresowo wyższym. Jest to wynikiem zarówno wzrostu cen żywności w Polsce w latach dziewięćdziesiątych oraz aprecjacji złotego w stosunku do walut europejskich. Dla towarów takich jak: mleko i wołowina, występuje nadal istotna różnica średnich cen płaconych rolnikom w Polsce i w UE. Postępujący proces poprawy jakości i przyjmowania standardów unijnych będzie sprzyjał wyrównywaniu cen. Ograniczenie dostępu polskich rolników do pełnego instrumentarium WPR, w tym do płatności bezpośrednich, oznaczałaby znaczące pogorszenie ich pozycji konkurencyjnej w stosunku do producentów z pozostałych krajów członkowskich i podważałaby zasady funkcjonowania Jednolitego Rynku.
Polska wnosi o ustanowienie możliwości wprowadzenia na jej wniosek niezbędnych środków ochronnych w okresie kilku lat od daty członkostwa, jeśli handel między Polską a państwem lub państwami członkowskimi Unii Europejskiej spowoduje, lub będzie zachodziła uzasadniona obawa, że mógłby spowodować poważne zakłócenia na rynku rolnym w Polsce.
Polska wychodzi z założenia, że przystępując do UE zwiększa możliwości Wspólnoty wytwarzania żywności w warunkach przyjaznych środowisku, przy względnie niskich kosztach. W Polsce zużycie nawozów (89,6 kg NPK/ha UR) oraz pestycydów (0,61 kg substancji biologicznie czynnej na 1 ha gruntów ornych i sadów) jest kilkukrotnie niższe niż przeciętnie w państwach UE.
Polska uważa przyjęcie zasad WPR, jako jednego z filarów dorobku prawnego Wspólnot Europejskich, za spełnienie ważnego warunku członkostwa. Polska, po przystąpieniu do UE będzie wspierać dążenie do obrony rozwiązań zapewniających zachowanie modelu rolnictwa europejskiego z jego wielofunkcyjnością. Polskie rolnictwo zachowało szereg cech decydujących o jego wielofunkcyjności. Niski jest w nim poziom zużycia środków chemicznych ochrony roślin oraz nawozów mineralnych, niska jest obsada zwierząt inwentarskich a metody żywienia zwierząt, zapewniają zachowanie bezpieczeństwa żywności i jej wysokich walorów smakowych oraz ekologicznych. Gospodarstwa rolne są źródłem dochodów dla milionów rodzin wiejskich, kultywujących tradycje regionalne. Mając na uwadze rosnącą wagę pozaprodukcyjnych funkcji gospodarstw rolnych, Polska wspiera na forum międzynarodowym tzw. europejski model rolnictwa.
Polska wynegocjowała w GATT/WTO dopuszczalny poziom stawek celnych w imporcie produktów rolnych na poziomie zbliżonym do stosowanego w zewnętrznej taryfie celnej WE. Z tego względu, przejęcie przez Polskę zewnętrznej taryfy celnej Wspólnoty Europejskiej nie przysporzy Wspólnocie dodatkowych trudności. Podobnie, Polska ma zagwarantowany w WTO wysoki poziom dopuszczalnego wsparcia wewnętrznego sektora rolnego - tzw. Aggregate Measurement of Support (AMS).
W polskim rolnictwie podstawowe znaczenie mają gałęzie, które w ramach WPR są objęte dużym zakresem interwencji i wsparcia bezpośredniego, w tym mleko, wołowina, zboża i buraki cukrowe. Są to produkty decydujące o przychodach finansowych podstawowej grupy polskich gospodarstw rolnych.
Przystosowania polskich gospodarstw rolnych oraz zakładów przetwórstwa spożywczego do wymogów Jednolitego Rynku zostały już rozpoczęte i będą intensywnie prowadzone w okresie poprzedzającym członkostwo w Unii Europejskiej. Dostosowania w okresie przedczłonkowskim osiągną poziom zapewniający funkcjonowanie w Polsce europejskiego Jednolitego Rynku. Jednak, w pierwszym okresie po uzyskaniu przez Polskę członkostwa niezbędne będzie kontynuowanie wsparcia procesu modernizacji gospodarstw rolnych i zakładów przetwórstwa. Proces ten, po akcesji będzie mógł być współfinansowany z funduszy strukturalnych Wspólnoty Europejskiej. Polska występuje także o stworzenie możliwości dofinansowania ze środków WE programów osłonowych dla ludności wiejskiej, dotkniętej skutkami przemian strukturalnych w tym sektorze, związanych z członkostwem w UE.
Polska jest w pełni świadoma znaczenia rolnictwa oraz obszarów wiejskich jako integralnego elementu Jednolitego Rynku, jak i konsekwencji ekonomicznych związanych z wprowadzeniem prawa wspólnotowego w tym obszarze. Część ustawodawstwa europejskiego, zawierająca rozporządzenia oraz decyzje wejdzie bezpośrednio do polskiego porządku prawnego w dniu akcesji. Dyrektywy wspólnotowe zostaną natomiast implementowane do prawa krajowego do końca roku 2002. Strona polska zapewni odpowiednie warunki do ich stosowania.
Do ważniejszych problemów negocjacyjnych w tym obszarze należeć będzie ustalenie limitów produkcyjnych (kwot) mleka, cukru białego i izoglukozy, skrobi ziemniaczanej, suszy paszowych i surowca tytoniowego. Wysokość przyznanych Polsce limitów zadecyduje o skali wykorzystania istniejącego w Polsce potencjału produkcyjnego, utrzymania miejsc pracy oraz źródeł dochodów w polskim rolnictwie. Polska występuje o to, aby decyzje dotyczące kwot produkcyjnych uwzględniały okresowy charakter istotnego zmniejszenia produkcji niektórych produktów rolnych w Polsce, w początkowym okresie transformacji ustrojowej sektora rolnego. O okresowości tego załamania świadczą widoczne już tendencje do wzrostu produkcji i popytu. Za przyznaniem Polsce kwot produkcji we wnioskowanej ilości przemawiają duże zasoby przyrodnicze w produkcji rolniczej przyjaznej środowisku, pozwalające na zagwarantowanie pracy i źródła dochodów dla tej części ludności rolniczej, dla której nie istnieją inne źródła utrzymania.
W efekcie rozpoczętych przekształceń strukturalnych polskiego rolnictwa, prowadzących do koncentracji i specjalizacji produkcji, a w rezultacie do podniesienia produktywności zastosowanych czynników produkcji, w tym ziemi, pracy i kapitału, będzie następował wzrost średniego plonu zbóż do poziomu zbliżonego do uzyskiwanego w państwach członkowskich UE, dysponujących podobnymi warunkami naturalnymi produkcji rolnej (gleby i klimat). Wysokość plonów zbóż w państwach UE posiadających zbliżone warunki produkcji jest dwukrotnie wyższa niż w Polsce. Z tego względu, Polska oczekuje w przyszłości elastycznego podejścia Unii Europejskiej do wysokości przyjętego w Polsce plonu referencyjnego, tak aby w jak największym stopniu odpowiadał rzeczywistej produktywności ziemi w Polsce. Postulat ten uwzględnia dążenia Wspólnoty Europejskiej do uczynienia gospodarstw rolnych sprawnymi warsztatami produkcyjnymi, umożliwiającymi produkcję konkurencyjną w stosunku do produkcji poza granicami Wspólnoty, uzyskiwanie przez rolników odpowiednio wysokich dochodów. Utrzymanie plonu referencyjnego na niskim poziomie wyjściowym mogłoby doprowadzić do zahamowania przekształceń strukturalnych w polskim rolnictwie.
Strona polska wnioskuje o okresowe dopuszczenie możliwości skupu na rynku krajowym (traktowanym jako rynek lokalny) mleka nie spełniającego wspólnotowych wymogów dotyczących zawartości drobnoustrojów i komórek somatycznych, z jednoczesnym dopuszczeniem wytworzonych w tym czasie produktów mleczarskich do obrotu na rynku krajowym oraz na eksport do krajów trzecich. Przedłużenie poza datę członkostwa okresu dostosowania się dostawców mleka do wspólnotowych wymogów jakościowych pozwoli utrzymać w wielu gospodarstwach ważny dla polskiej wsi chów bydła mlecznego.
W Polsce sprzedaż mleka jest jednym z najważniejszych źródeł przychodów dla ok. 0,5 mln rodzin rolniczych. Przy wsparciu budżetu państwa oraz środków pomocowych, realizowane są programy restrukturyzacji sektora mlecznego w Polsce. Jednocześnie podnoszone są wymogi jakościowe w skupie mleka. Udział w skupie mleka o najwyższych parametrach jakościowych szybko wzrasta (po podniesieniu z dniem 1.01.1999 r wymagań jakościowych, udział mleka klasy extra w skupie zwiększył się do 30%, wykazując dużą dynamikę wzrostową). Od 1 stycznia 2000r. wycofana zostanie możliwość skupu mleka klasy III. Z uwagi na duży zakres niezbędnych inwestycji umożliwiających uzyskanie mleka jakości spełniającej wymogi wspólnotowe, niezbędne jest okresowe dopuszczenie do obrotu na rynku krajowym mleka, które nie spełnia jeszcze wymogów dyrektywy 92/46. Okresowe utrzymanie sprzedaży zapewni możliwość finansowania programów modernizacji gospodarstw mleczarskich. Pozwoli to utrzymać chów krów mlecznych w gospodarstwach, dla których nie istnieją alternatywne źródła przychodów.
Polska występuje o okresowe dopuszczenie do produkcji i obrotu na rynku krajowym (traktowanym jako rynek lokalny) lub na eksport (poza Wspólnotę Europejską) mięsa i wyrobów produkowanych w zakładach branży mięsnej, które nie spełniają wszystkich warunków weterynaryjnych, a których wielkość produkcji przekracza poziom wyznaczony w UE dla zakładów o małej mocy produkcyjnej. W Polsce funkcjonuje duża liczba małych i średnich zakładów branży mięsnej. Mają one istotne znaczenie na lokalnych rynkach pracy. Dostarczają wyroby dostosowane do tradycji i gustów społeczności lokalnych. Część z tych zakładów spełnia już unijne wymogi - dla zakładów o małej mocy, bądź zakładów o dużej mocy. Trwają dostosowania do tych wymogów w wielu innych zakładach. Pewna część z istniejących zakładów nie posiada możliwości technicznych ani finansowych zrealizowania działań dostosowujących do unijnych wymogów techniczno-sanitarnych. Ich zamknięcie z dniem akcesji Polski do UE wywołałoby jednak negatywne skutki społeczne i ekonomiczne. Niezbędne jest zastosowanie rozwiązania pozwalającego rozłożyć w czasie przekształcenia tej grupy zakładów. Dlatego, Polska wnioskuje o okresowe dopuszczenie do obrotu na rynku krajowym oraz na eksport poza UE produkcji z tych zakładów branży mięsnej, które nie spełniają wymogów wspólnotowych, określonych dla zakładów o produkcji powyżej poziomów wyznaczonych dla zakładów o małej mocy.
Do dnia członkostwa, Polska zamierza dostosować swoje przepisy fitosanitarne do wymogów Wspólnoty Europejskiej, z wyłączeniem przedstawionych w stanowisku negocjacyjnym kwestii. Polska obecnie posiada w pewnym zakresie wyższy poziom ochrony fitosanitarnej, niż przewidują odpowiednie regulacje Wspólnoty. Dotyczy to wykazu organizmów szkodliwych, podlegających obowiązkowi zwalczania oraz zakresu przedmiotowego towarów podlegających kontroli fitosanitarnej. Bardziej rygorystyczne są również przepisy dotyczące zwalczania raka ziemniaka. W Polsce mogą być zarejestrowane i uprawiane wyłącznie ziemniaki odmian rakoodpornych. Polska stoi na stanowisku, że rezygnacja z dotychczasowego poziomu ochrony w stosunku do własnego terytorium, jak też w odniesieniu do towarów importowanych z innych państw, doprowadziłaby do gwałtownego spadku zdrowotności roślin i produktów roślinnych, a w konsekwencji do poważnych strat w gospodarce narodowej. Polska ubiega się również o uznanie jej terytorium za strefę chronioną, wolną od niektórych organizmów szkodliwych.
Polska występuje o utworzenie nowej wspólnej organizacji rynku ziemniaków jadalnych oraz o poszerzenie listy produktów rolno-spożywczych, objętych wsparciem finansowym z budżetu UE np. zioła.
Po przystąpieniu Polski do UE istotnie zwiększy się potencjał rolnictwa UE - liczba gospodarstw, zatrudnienie, powierzchnia użytków rolnych oraz wielkość produkcji szeregu produktów rolnych strefy klimatu umiarkowanego. Zmieni się także struktura produkcji rolniczej we Wspólnocie Europejskiej i znaczenie poszczególnych jej gałęzi. Wobec tego, Polska wnioskuje o odzwierciedlenie tej nowej sytuacji w instrumentarium Wspólnej Polityki Rolnej, analogicznie do zmian wprowadzonych w przypadku przyjmowania w przeszłości do UE państw o dużym potencjale rolnym.
Polska zastrzega sobie prawo do uzasadnionej zmiany stanowiska negocjacyjnego w obszarze "Rolnictwo", przed zakończeniem negocjacji ze względu na:
· brak jasnego stanowiska Wspólnoty Europejskiej w odniesieniu do możliwości objęcia polskiego rolnictwa wszystkimi instrumentami WPR, w tym płatnościami bezpośrednimi.
· przewidywane i aktualnie przygotowywane zmiany prawa wspólnotowego w tym obszarze negocjacyjnym (np. we Wspólnych Organizacjach Rynku chmielu i bananów).
· trudne do przewidzenia dla sektora rolnego wyniki negocjacji WTO.
WAŻNIEJSZE PROBLEMY NEGOCJACYJNE
Pomoc państwa
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, rolnictwo i wieś będą wspierane w trzech głównych formach:
1. dotacji bezpośrednich realizowanych z budżetu Unii Europejskiej, wynikających
z objęcia polskiego rolnictwa pełnymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej;
2. dofinansowania przedsięwzięć typu strukturalnego, mających na celu zmiany strukturalne rolnictwa i wsi;
3. dofinansowania przedsięwzięć ujętych w krajowym programie polityki rolnej.
Wsparcie rolnictwa i wsi następować będzie poprzez:
· płatności bezpośrednie i pośrednie (dopłaty, granty, subsydia eksportowe, pożyczki, itp.),
· gwarancje i poręczenia,
· wsparcie cenowe wynikające z WPR,
· ulgi w opłatach (podatkowych, skarbowych, itp.).
Polska ubiega się o uzyskanie wsparcia finansowego z budżetu UE, w okresie 3 lat od dnia akcesji, z przeznaczeniem na pokrycie wydatków związanych z budową Zintegrowanego Systemu Zarządzania i Kontroli (ang.: Integrated Administration and Control System - IACS) w wysokości 50% ogólnych kosztów jego utworzenia.
Zboża, rośliny oleiste i wysokobiałkowe, len oleisty
Polska ubiega się o przyjęcie okresu od roku 1989 do 1991 za podstawę do ustalenia obszaru bazowego uprawy zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych oraz lnu oleistego. Polska występuje o przyjęcie tego samego okresu do ustanowienia krajowej powierzchni odniesienia dla rzepaku. Z kolei za podstawę do wyliczenia plonów referencyjnych zbóż wnioskuje się przyjęcie plonów z pięcioletniego okresu 1986/87 - 1990/91, powiększonych o 15%. Obszar bazowy uprawy zbóż, roślin oleistych i wysokobiałkowych oraz lnu oleistego, powierzchnia odniesienia dla rzepaku oraz plon referencyjny zbóż, stanowią podstawę systemu płatności bezpośrednich.
Polska wnosi o włączenie fasoli na suche ziarno na listę roślin wysokobiałkowych, objętych płatnościami bezpośrednimi.
Polska występuje o wpisanie polskich odmian rzepaku podwójnie ulepszonego (ozimego i jarego), które w dniu akcesji wpisane będą do polskiego rejestru odmian oryginalnych, na listę odmian rzepaku, objętych płatnościami bezpośrednimi.
Cukier
Polska ubiega się o przyznanie kwot produkcji (A i B) cukru białego w wysokości 1.866 tys. ton, w tym kwota A - 1650 tys. ton i kwota B - 216 tys. ton oraz izoglukozy w wysokości 20 tys. ton, w tym kwota A - 15 tys. ton i kwota B - 5 tys. ton, zapewniających wykorzystanie możliwości produkcyjnych polskiego przemysłu cukrowniczego oraz korzystnych warunków uprawy w Polsce.
Skrobia ziemniaczana
Polska ubiega się o przyznanie kwoty produkcji skrobi ziemniaczanej w wysokości 260 tys. ton, pozwalającej wykorzystać warunki naturalne do produkcji ziemniaków w Polsce oraz istniejący potencjał produkcyjny polskiego przemysłu skrobiowego.
Susze paszowe
Polska występuje o ustalenie dla Polski kwoty produkcji suszy z zielonek w wysokości 160.000 ton. Wynika ona z warunków naturalnych uprawy w Polsce oraz z możliwości produkcyjnych polskich suszarni.
Len i konopie
W stanowisku negocjacyjnym Polska występuje o przyznanie kilkuletniego okresu dostosowawczego, w którym obowiązywałyby obniżone w stosunku do określonych w odpowiednich regulacjach Wspólnoty Europejskiej, minimalne ilości włókna lnianego, na które można zawrzeć kontrakt na prywatne magazynowanie objęte dotacjami. Polska wnioskuje o wpisanie polskich odmian lnu włóknistego na wspólnotową listę, kwalifikującą te odmiany do przyznania pomocy w ramach wspólnej organizacji rynku lnu i konopi.
Owoce i warzywa
Polska ubiega się o rozszerzenie systemu pomocy finansowej dla przetwórstwa o mrożone truskawki, maliny, czarne porzeczki, czerwone porzeczki i wiśnie oraz o sok (w tym koncentrat) jabłkowy. Polska proponuje, aby system pomocy finansowej dla tych przetworów był adaptacją obecnej pomocy finansowej Wspólnoty Europejskiej.
Polska występuje również o objęcie produkcji owoców jagodowych i wiśni oraz niektórych warzyw (brukselki, fasolki szparagowej) dla przetwórstwa specjalną pomocą finansową Wspólnoty Europejskiej.
Polska wnosi o ustalenie minimalnych wymagań dla uznania organizacji producentów na odpowiednio niskim poziomie (pięciu członków i wartość produkcji towarowej równa 100 tys. euro) zapewniającym istnienie w dniu akcesji możliwie dużej liczby grup producentów.
Z uwagi na występującą w Polsce tradycję konsumpcji ogórków małosolnych Polska ubiega się o dopuszczenie do obrotu ogórków gruntowych o masie poniżej 180 gram.
Produkty alkoholowe
Polska ubiega się o objęcie subwencjami eksportowymi polskich wódek zbożowych eksportowanych do krajów trzecich. Subwencje dotyczą zbóż użytych do wyprodukowania polskich wódek. Polska stoi na stanowisku, że niezbędne jest wypracowanie rozwiązania, pozwalającego na utrzymanie w Polsce obecnej struktury w zakresie surowców stosowanych do produkcji spirytusu surowego, po akcesji Polski do UE.
Polska występuje o zapewnienie polskim producentom możliwości umieszczania na etykiecie win owocowych napisu "Polish wine" / "Polskie wino owocowe", o odpowiednie rozszerzenie wykazu wyrobów spirytusowych, podlegających ochronie pod względem pochodzenia geograficznego oraz o objęcie ochroną nazw wybranych wyrobów alkoholowych.
Banany
Strona polska wstrzymuje się z przyjęciem obecnych rozwiązań stosowanych w UE, do czasu zapowiedzianej zmiany całości systemu. Strona polska uzależnia przyjęcie nowych rozwiązań od oceny ich skutków, szczególnie w odniesieniu do cen dla konsumentów.
Tytoń
Strona polska ubiega się o przyznanie limitu produkcji surowca tytoniowego w wysokości 70 tys. ton, zapewniającego utrzymanie uprawy w gospodarstwach rolnych oraz wykorzystanie potencjału produkcyjnego przemysłu tytoniowego.
Polska wnosi o określenie minimalnej wielkości produkcji surowca tytoniowego, niezbędnej do uznania grupy producentów, na odpowiednio niskim poziomie, ułatwiającym tworzenie się grup. Polska występuje również o uzupełnienie o polskie odmiany wspólnotowej listy odmian tytoniu, objętych wspólną organizacją rynku.
Chmiel
Strona polska występuje o przyznanie okresu 4 miesięcy od dnia akcesji na przekazanie Komisji listy jednostek upoważnionych do prowadzenia certyfikacji oraz listy rejonów produkcji chmielu. Ponadto, wnioskuj o wpisanie polskich odmian chmielu na listę odmian chmielu uprawianych we Wspólnocie Europejskiej.
Nasiona i materiał rozmnożeniowy
Polska ubiega się o zwolnienie z konieczności stosowania niektórych wspólnotowych postanowień dotyczących obrotu materiałem nasiennym, w tym zbożowym, roślin oleistych i włóknistych.
Mleko i produkty mleczarskie
Polska ubiega się o przyznanie kwot produkcji mleka na poszczególne lata po akcesji począwszy od 11 217 000 ton w 2003 r. (z czego 10 506 000 ton to kwota do sprzedaży hurtowej). Limit ten nie obejmuje produkcji mleka przez gospodarstwa na własne potrzeby (jako mleko konsumpcyjne oraz przeznaczane do skarmiania zwierząt).
W UE limit dotyczy mleka w klasie extra. Obecnie w Polsce skupowane jest przez mleczarnie ok. 6 mln ton mleka, z czego 30% w klasie extra.
Polska zasygnalizowała podjęcie podczas negocjacji rozmów na temat możliwości wprowadzenia w okresie kilku lat po akcesji zmodyfikowanego systemu administrowania kwotami produkcji mleka.
Polska wnioskuje o objęcie dotacjami do prywatnego przechowalnictwa serów produkowanych w Polsce typu Ementalski i Parmezan oraz o dopuszczenie przez kilka lat po akcesji do produkcji na rynek krajowy i eksport do krajów trzecich mleka spożywczego o zawartości tłuszczu innej niż określona w odpowiednich przepisach Wspólnoty Europejskiej.
Wołowina i cielęcina
Polska ubiega się o przyznanie krajowego pułapu premii za ubój bydła w wysokości:
· buhaje, wolce, krowy i jałówki - 2021 tys. szt.
· cielęta - 1017 tys. szt.
Polska występuje o przyznanie pułapu indywidualnych premii dla krów mamek w wysokości 1,5 mln. szt., pozwalających na wykorzystanie naturalnych warunków produkcji wołowiny. Polska oczekuje, że krajowy pułap indywidualnych praw do premii dla krów mamek zostanie przyjęty na tych samych zasadach, jakie zostały zastosowane wobec takich państw jak: Austria, Szwecja i Finlandia.
Polska wnosi o przyznanie pułapu regionalnego dla specjalnej premii wołowej w wysokości 2,2 mln. szt., opartego na takich samych zasadach, jakie zostały zastosowane wobec grupy państw przyjętych do Unii Europejskiej, takich jak: Austria, Szwecja, Finlandia.
Polska występuje o objęcie interwencyjnym zakupem wołowiny w klasach R2, R3, O2, O3.
Polska ubiega się o przyjęcie systemu dopłat do krów mamek, podobnie jak to było w przypadku ostatniego rozszerzenia UE. Przy czym, ze względu na strukturę rasową krajowego pogłowia, Polska zwraca się o uznanie za krowę mamkę również krowy należącej do rasy ogólnoużytkowej pod warunkiem, że została pokryta buhajem rasy mięsnej.
Rynek mięsa baraniego
Polska występuje o uznanie narodowego systemu dotowania owiec maciorek (stosowanego w Polsce, opartego na realizacji "Programu doskonalenia pogłowia owiec w Polsce do roku 2010", z modyfikacją polegającą na zastąpieniu finansowania z budżetu Polski finansowaniem z budżetu UE.
Polska wnioskuje o przyznanie limitu praw do premii dla owiec maciorek w wysokości 600 tys. szt. Zarazem Polska ubiega się o objęcie rejonu Karpat w obrębie dawnego województwa nowosądeckiego przepisami odpowiedniego rozporządzenia, określającego ogólne zasady przyznawania dotacji dla producentów mięsa baraniego i mięsa koziego.
Leśnictwo
Polska występuje o możliwość wprowadzenia w okresie kilku lat po przystąpieniu do Unii Europejskiej odpowiednich przepisów, dotyczących leśnego materiału rozmnożeniowego (długość okresu będzie uzależniona od gatunku roślin).
Sprawy weterynaryjne
Polska ubiega się o:
· zachowanie możliwości skupu na rynku krajowym mleka surowego o max zawartości drobnoustrojów w 1 ml 400 tys, a komórek somatycznych 500 tys. oraz o możliwość wprowadzania na rynek krajowy produktów wykonanych z takiego mleka w okresie dwóch trzech lat od daty akcesji;
· czasowe dopuszczenie do skupu, przetwarzania i wprowadzania na rynek krajowy oraz na eksport poza UE, mleka, a także przetworów mlecznych, przy produkcji których, nie będą spełnione wszystkie wspólnotowe wymagania weterynaryjne;
· bezterminowe odstępstwo od obowiązujących przepisów wspólnotowych w zakresie wytwarzania i wprowadzania na rynek krajowy niektórych produktów, takich jak bryndza, oscypek, jako wyrobów regionalnych produkowanych tradycyjnymi metodami.
W okresie kilku lat od daty członkostwa, Polska ubiega się o dopuszczenie do produkcji i obrotu na rynku krajowym lub na eksport do krajów trzecich, mięsa i wyrobów mięsnych, produkowanych w zakładach branży mięsnej, które nie spełniają wszystkich warunków weterynaryjnych, a wielkość ich produkcji przekracza poziom wyznaczony dla zakładów o małej mocy produkcyjnej.
Sprawy fitosanitarne
Polska ubiega się o rozszerzenie wykazu substancji biologicznie czynnych, stanowiących szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska, których stosowanie w Polsce jest zabronione, o następujące substancje: dikofol, lindan, zineb oraz o odpowiednie uzupełnienie wykazu organizmów podlegających obowiązkowi zwalczania. Polska wnosi również o uznanie jej obszaru za strefę chronioną w stosunku do określonych organizmów szkodliwych.
Polska występuje o utrzymanie dotychczasowego zakresu przedmiotowego kontroli fitosanitarnej w odniesieniu do towarów importowanych z państw trzecich (spoza Unii Europejskiej) oraz o rozszerzenie zakresu kontroli na wszystkich granicach Polski z krajami nie będącymi członkami Unii Europejskiej w stosunku do towarów wysyłanych z państw trzecich do Polski.
W stanowisku negocjacyjnym stwierdza się, że Polska powinna uzyskać w momencie członkostwa okres, podczas którego na jej terytorium możliwa będzie wyłącznie uprawa odmian ziemniaków odpornych na raka ziemniaka.
Polska występuje o objęcie polskich odmian wspólnotowym wyłącznym prawem hodowcy do odmiany. Wniosek ten dotyczy tych odmian, którym przyznano krajową ochronę nie wcześniej niż cztery lata, a w przypadku drzew i winorośli, nie wcześniej niż sześć lat przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"