Bohater skazany na samotnosc lub
samorny z wyboru.
'' Zaplacil za to rodzinneme miastu
dozgonnym wygnaniem exulaiw wszystkich czasow wiedza jaka to cena ''
Wlasnie
ten cytat z pieknego wiersza Z. Herberta pt. ,, Dlaczego klasycy '' uwazam za
godny, by nim rozpoczac dyskusje o salotnosci i osamotnieniu. Byc moze jest
cos, co laczy wygnancow wszystkich ziem i wszystkich czasow - glucha tesknota,
poczucie wewnetrznej pustki, dlawienie w gardle na mysl o przeszlosci. Grudka
ziemi ojczystej to relikwia banity to bolesny symbol. Wiersze czlowika
skazanego na samotnosc to swiadectwo uczuc. Czy tak bardzo te uczucia zmienily
sie od Mickiewicza do Milosza? Wszedzie tam przebija sie bol, tesknota i
ogromna samotnosc.
Samotnosc
to uczucie nieobce Adamowi Mickiewiczowi. W nastepstwie procesu filomatow,
przebywal on przymusowo w Rosji od 1824 do 1829r. Zmuszony do opuszczenia
Litwy, Mickiewicz przebywal w roznych miejscach Rosji. Pobyt zaowocowal
szeregiem swietnych utworow. Jednym z nich sa ''Sonety Krymskie''. Powstaly one
w nastepstwie wycieczki, kjaka odbyl Mickiewicz z Odessy w okolice Jalty i niie
czesci Krymu. Poszczegolne utwory, zostaly polaczone przez Adama Mickiewicza za
pomoca konstrukcji ich wspolnego bohatera. Jest nim poeta, pielgrzym i wygnaniec,
ktorego zmuszono do opuszczenia ojczyzny. Prawda, wspaniale widoki Krymu robia
na min duze wrazenie. Jednak nie moga zagluszyc tesknoty za miejscem urodzenia,
ktore, mimo wszystko, wciaz wydaje sie piekniejsze od najwspanialszych
krajobrazow, gor, morza, stepow. Wprost powiedziano o tym w sonecie ''
Pielgrzym''. Bohater '' Sonetow Krymskich '' to czlowiek romantyczny. Czlowiek
bardzo podatny na emocje i porzadkujacy, zarowno rzeczywistosc, jak i swiat
ducha, doznania za pomoca poezji. Niemal kazdy nowy obraz wywoluje w nim
wspomnienia czegos utraconego. Proby zagluszenia bolu, wywolanego oddaleniem od
ziemi ojczystej i samotnoscia, koncza sie niepowodzeniem. Nic nie jest w stanie
usmierzyc bulu. Nowe widoki, tylko przez chwile budza zachwyt. Nastepnie szybko
powaca cierpienie poety- pielgrzyma. Powracaja metafizyczne pytania o
przemijanie i smierc, mysli obracaja sie ku sprawom ostatecznym,
nieskonczonosci. W pejzarzu Krymu bohater sonetow wciaz slyszy '' glos z Litwy
'', ktore granice zostaly przed nim zamkniete juz na zawsze.
Oto
kolejne dziela ktorych bohaterowie sa samotni, lecz nie jest to samotnosc, do
ktorej zostali zmuszeni, lecz samotnosc z wyboru. Samotnicy ci to Krodian,
bohater poematu Slowackiego i Mickiewiczowski Konrad Wallenrod. Obaj oni wybrali
samotnosc lecz ich losy, potoczyly sie inaczej. Bohater Mickiewicza to czlowiek
prawy, majacy wysokie wyobrazenie o honorze, przywiazany do rycerskich idealow
nakazujacych stawac, do uczciwej , nie podstepnej walki. Jest to podstawowe
zrodlo jego tragizmu. Wybral podstep, bowiem nie widzial innej, skutecznej
metody oporu, wobec wroga. Ale w ten sposob, przekreslil swe poczucie honoru,
godnosci. Najwyzszemu celowi, to jest wolnosci ojczyzny, poswiecil wszystko:
honor, prawo do rycerskiej dumy, ale i cale zycie osobiste. Wybierajac taka
walke odmowil sobie prawa do ssczescia, spokoju, psychicznego ladu, normalnego
zycia rodzinnego z ukochana kobieta. Pozostal tragicznie samotny - ze swymi
moralnymi watpliwosciami, nadzieja na zemste wobec Zakonu, tesknotami do
zwyklego zycia. Ale walka Konrada nie bylaz jednorazowym czynem, jakims
desperackim krokiem popelnionym pod wplywem naglych emocji. Inaczej problem
wygladal w przypadku Kordiana. Przezwal on rowniez rozmaite dylematy, rezterki
moralne.Nie obce mu bylo uczucie samotnosci. Mial skrycie zabic koronowanego
krola Polski, zlamal wojskowa przysiege. A przeciez i on byl zwolennikiem
rycerskiej etyki, moralnosci zakazujacej takiego dzialnia. Byl tez romantycznym
poeta, w ktorego duszy klebily sie setki obrazow, wizji, imaginacji, ktory nie
zawsze pozostal w pelnym kontakcie z realnym swiatem. Obaj Konrad i Kordian
poswiecili wiele byc moze nawet i swe mlode zycie. Walczyli w samotnosci, bylo
im ciezko, ale walczyli oni za swe idealy, a samotnosc, zostala przez nich
wybrana.
I
oto jeszcze jeden czlowiek, ktorego wyborem byla samotnosc- Tomasz Judym,
bohater '' Ludzi bezdomnych '' Stefana Zeromskiego . Judym, to mlody, wrazliwy,
wchodzacy w zycie inteligent, rozpoczynajacy prace zawodowa. Swiat, w ktorym
zyje, jest podzielony na dwa kontrastowe srodowiska: ziemianstwo i burzuazje,
oraz klasy pracujace.Swiat ludzi bogatych, jest obojetny, na krzywdy spoleczne.
Rzadza nim feudalne jeszcze wartosci, wyobrazenia i pieniadz, ale jest to
jednoczesnie swiat piekna i kultury. Swiat klas pracujacych cierpi
niesprawiedliwosc i nedze, jest pelen zwyrodnieninia i demoralizacji.Tomasz
staje przed koniecznoscia wyboru. Postanawia walczyc ze zlem i nierwnoscia
spoleczna, dlatego rezygnuje z zycia osobistego, wybiera samotnosc. Unieszczesliwia
tym samym siebie i ukochana kobiete. Staje sie bozdomny z racji wyboru, odtraca
kobiete , ktora kocha i dom jaki moglaby
mu stworzyc. Staje sie czlowiekiem samotnym. Judym jest '' romantycznym, ogranicznikiem
'' , laczy w sobie romantyczny bunt przeciw krzywdzie , idee poswiecenia i
samotnej walki z kultem pracy i nauki.
Nastepne
utwory, ktore swietnie obrazuja zagadnienia tematu, to wiersz Zbigniewa
Herberta. Bardzo czesto zasada budowy jego wierszy jest kontrast dwoch swiatow,
dwoch roznych postaw, czasu przeszlego i terazniejszego. Wynikiem tych
kontrastow sa obecnie w utworach napiecia miedzy wielkoscia i moloscia,
doskonaloscia i niedoskonaloswcia, rajem i rzeczywistoscia. Wsrod tych
przeciwienstw, poeta umieszcza swoich bohaterow i zmusza ich do wyboru. Czesto
ten wybor jest tragiczny, gdyz odwolujac sie do tradycji, Herbert proponuje
jako jedynie wartosciowe - postawy bohaterskie, bezkompromisowe, co prowadzi do
ich ogromnego osamotnienia.
Warto
tu takze przytoczyc text innego poety- Czeslawa Milosza, ktory jeszcze przed
wojna pisal proroczo: ''..W mojej ojczyznie, do ktorej nie wroce...'', Nie
sposob nie napisac w tym miejscu o '' Campo di Fiori''. Wiersz , ktory powstal
w Warszawie w roku 1943 . Wiersz ten , porusza tematyke wojenna zwiazana z
zaglada getta warszawskiego i kleska powstania Zydow. Campo di Fiori to plac w
Rzymie, na ktorym w 1600 r. spalony zostal Giordano Bruno, wybitny filozof
renesansowy. Milosz przedstawia obraz placu rzymskiego w dniu smierci Bruna
oraz placu warszawskiego przy murach getta w dniach likwidacji dzielnicy
zydowskiej. Poeta odnajduje wyrazne analogie, tu i tam ludzie zachowywali sie
beztrosko, nie myslac o tragedii zabijanych ludzi. Milosz wskazuje dwa podobne
wypadki zapisane w historii, aby podsumowac je nastepujaco:
'' Ja jednak wtedy myslalem O
samotnosci ginacych. O tym, ze kiedy Giordano Wstepowal na rusztowanie, Nie
jedego wyrazy, Aby nim ludzkosc pozegnac, Te ludzkosc, ktora zostaje ''
Obie sytuacje ukazaly wielka
samotnosc ginacych, brak wiezi, zrozumienia miedzy jednostka i spoleczenstwem.
Samotnosc ta wynika z tego, ze ludzie sa sobie nawzajem obcy, nie prryjmuja
cudych, odmiennych pogladow, nie akceptuja odmiennej kultury i religii. Dlatego nie ma mozliwosci
kontaktu, porozumienia, ktorego symbolem jest jezyk, mowa zagrozenia jest
obojetnosc i brak solidarnosci, ktore sprawiaja, ze czlowiek nawet wsrod tlumu
czuje sie bardzo samotny.
I
oto jerden z poaradoksow rzeczywsitosci. Zakonczenie przemyslen jest takie samo
jak wstep. Nie przynosi pewnosci. czy rozwiazania. Samotnosc to uczucie
nieogarniajacej pustki i tesknoty, za ojczyzna czy za tymi, ktorych
kochamy.Jedni sa skazami na samotnosc, dla innych jest ona wlasnym wyborem. Ale
dla jednych i drugich, jest przesycona bolem i cierpieniem, ktorego nikt i nic
nie jest w stanie ukoic.w pelnym kontakcie z realnym swiatem. Obaj Konrad i
Kordian poswiecili wiele byc moze
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach