Ruchy natywistyczne i millenarystyczne
Natywizm to termin wprowadzony przez Lintona jako odniesienie zorganizowanego ruchu członków danej
grupy, zmierzającego do odrodzenia i zachowania swojej tożsamości kulturowej, zagrożonej przez kontakt z
obcą kulturą, najczęściej połączonego z ksenofobicznym odrzuceniem obcych osób, idei i przedmiotów.
Ruchy natywistyczne – świeckie i religijne ruchy protestu społecznego wśród ludów kolonialnych i
postkolonialnych (bez względu na fakt czy miały treści natywistyczne, czy nie). W społeczeństwach
zachodnich ruchy te określano jako przejawy fundamentalizmu albo ruchy mesjanistyczne.
W studiach etnicznych określa się mianem ruchu natywistycznego antyimigracyjny ksenofobizm
amerykański. Był to ruch powstały w USA w latach 30-tych XIX wieku. Stanowił on apoteozę
amerykańskiego stylu życia (wywodzącego się z tradycji anglosaskiej i protestanckiej). Ksenofobia
względem nieanglosaskich imigrantów
Natywiści określają swoją ideologię jako „amerykanizm”, głoszą pogląd o nielojalności imigrantów wobec
USA, nie możności ich asymilacji, antykatolicyzm, wrogość wobec radykalizmu społecznego, rasizm.
Millenaryzm to termin używany do opisywania ruchów społeczno – politycznych, które wierzą w radykalne
zniknięcie nędzy, cierpienia i chorób, w doczesność, nieodwracalność i bliskość zbawienia zbiorowego, które
obejmuje wszystkich wiernych. Jest to szczególny typ koncepcji zbawienia wykształcony przez ludy III
Świata – synkretyczne połączenie elementów społecznych i motywów religijnych. Charakteryzuje go zespół
twierdzeń o tzw. zmaterializowanym, zbiorowym, totalnym oczekiwanym w najbliższej przyszłości na Ziemi i
dokonanym przez siły nadprzyrodzone.
Właściwości niezależne od kultury i czasu:
- zbawienie rozumiane jako uwolnienie od materialnej nędzy, zagrożeń indywidualnych i zbiorowych
- przekonanie o jego bliskości i nieodwołalności
- wiara w doczesność zbawienia na Ziemi
- zbawienie zbiorowe
- zbawienie zostanie dokonane przez sił nadprzyrodzone, a na Ziemi nastąpi koniec historii i
nieograniczona epoka doskonałości
- wyobrażenia o doskonałych przyszłych losach człowieka, uformowane na podstawie krytyki sytuacji
obecnej|
- millenaryzmowi towarzyszył rewolucjonizm związany z politycznym rozbudzeniem wyznawców
- może istnieć przechodzenie między millenaryzmem, a rewolucjonizmem (w obie strony)
- współdziałanie człowieka z siłami nadprzyrodzonymi w celu przyspieszenia zbawienia (religijne obrzędy
ekstatyczne, święte wojny itd.)
Funkcje millenaryzmu – wyjaśniająca i dyspozytorska
Odmiana millenaryzmu: aktywny, pasywny, rewolucyjny, ewolucyjny, restauracyjny, innowacyjny
Przeciwieństwem millenaryzmu jest eschatologizm. Są to twierdzenia o duchowym, pośmiertnym,
indywidualnym zbawieniu ludzi w pozaziemskim raju.