|
|
|
|
Wyspiański poddaje w
swoim dramacie ocenie obie warstwy społeczne: chłopów i inteligencję, po
pierwsze wydobywając z ich dusz to, co prawdziwe, po drugie stawiając ich
przed możliwością wspólnego czynu. Okazuje się, że w tej osobliwej chwili
wielkiej szansy inteligencja zawiodła, a chłopi nie dorośli do tak poważnego
zadania. Tragizm narodu tkwi w niemożności spełnienia skutecznego czynu, w
niemocy i braku umiejętności wykorzystania szansy. -
Inteligencja: a) Pan
Młody (Lucjan Rydel) - łatwo poddaje się nastrojom, egzaltacji, poezji,
prezentuje gadulstwo, ludomanię, pozór, a nie szczerość, ideałów. Ukazany
jest na poły ironicznie, na poły dobrodusznie. Ma wszelkie cechy filistra.
Jest afektowany, sztuczny, bardziej zafascynowany przeżywaniem miłości niż samą
miłością. b)
Dziennikarz (Rudolf Starzewski) - pragnie utrzymać życie chłopów w atmosferze
spokoju i sielanki, Czepiec nie mieści się w jego sielankowej wizji wsi.
Daleki od problemów bieżących, analizuje przeszłość, szukając w niej przyczyn
słabości Polski i jej rozbiorów, przy czym w narodowej historii nie umie
znaleźć niczego, co dałoby przykład działania jemu współczesnych. Stańczyk
widząc, że Dziennikarz nie będzie w stanie podjąć roli głosiciela potrzebnych
narodowi idei, wręcza mu błazeńską laskę i żegna słowami pełnymi gorzkiej
ironii: Masz tu kaduceus polski, Mąć nim wodę, mąć. (...) Mąć tę narodową
kadź, Serce truj, głowę trać! c) Poeta
(Kazimierz Przerwa Tetmajer) - tęskni za potęgą, głosi pesymizm i
dekadentyzm, a poeta dekadent nie jest zdolny do czynów. Rycerz odsłania
poecie jego bezużyteczność w czasach, gdy społeczeństwu potrzebna jest
literatura nawołująca do zbrojnego czynu i niosąca nadzieję. d) Nos
(Tadeusz Noskowski) - pijak, dekadent w działaniu. e)
Gospodarz (Władysław Tetmajer) - jedyny szczery w swoich zamierzeniach i
ideałach inteligent, lecz nawet i on w decydującej chwili zawodzi. Obawa
przed wspólnym działaniem z chłopami. - Chłopi:
a)
Czepiec - prezentuje wartość ludu, jego energię i siłę tak potrzebną
inteligentom. Tym niemniej jest to postać prymitywna, która samodzielnie nie
podejmie żadnej decyzji. Żyje tradycją, udziałem chłopów w Powstaniu
Kościuszkowskim. b) Dziad
- z zachowaną w pamięci rabacją 1846 roku jest upostaciowieniem chłopskich
obaw i niechęci, które nie dopuszczają do szczerej zgody. c) Jaśko
- to symbol niedojrzałości chłopów do czynu, ich odwiecznego przywiązania do
własności prywatnej - obarczony odpowiedzialnym zadaniem Jaśko pragnie
błyszczeć przed innymi, schyla się po czapkę z piór - i gubi złoty róg... A zatem
społeczeństwo polskie doby Wyspiańskiego otrzymuje marną notę: słaba,
niezdolna do czynu inteligencja i niedojrzali, bezradni z powodu braku
dowódcy, choć gotowi do walki chłopi... zdolni są tylko pogrążyć się w
magicznym, uśpionym, chocholim tańcu. Inteligencja:
podtrzymują mit arkadii, szukają rozrywek, nie rozumieją chłopskich
problemów, czują wyższość wobec chłopów, głęboko zdemoralizowani,
chłopomania, bierna postawa wobec losów kraju, brak zainteresowania jego
sprawami. Chłopi: brak organizacji, zbyt pragmatyczne spojrzenie na sprawy materialne, prywata, brak wytrwałości, niezdolność do abstrakcyjnego myślenia, brak przygotowania do połączenia się z inteligencją, nieodpowiedzialność, brak zrozumienia ideałów. |
|
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach