Utwór rozpoczyna się
wezwaniem pomocy Bożej w tworzeniu dzieła na chwałę Bożą i ku pożytkowi
ludzkiemu. Następnie autor zwraca się do czytelników szczególnie tych, którzy
nie zwracają uwagi na to, że sami też kiedyś umrą - z przestrogą, że śmierć
dosięgnie każdego. Żył niegdyś wielki mędrzec o imieniu Polikarp, który usilnie
prosił Boga o łaskę ujrzenia Śmierci w jej prawdziwej postaci. Kiedy tak
pewnego razu modlił się w kościele, nie zauważył nawet, że wszyscy ludzie
opuścili świątynię, on zaś pozostał sam. Nagle ujrzał przed sobą postać
niewieścią o okropnym wyglądzie. Kobieta ta nie posiadała już prawie ciała,
widać było w wielu miejscach wystające spod strzępów skóry kości. Była ona
przepasana chustą, z jej oczu płynęły krople krwi, nie miała ona warg ani
włosów, w ręku natomiast trzymała kosę. Na ten widok mistrz Polikarp bardzo się
przeląkł i padł na ziemię bez zmysłów. Kiedy odzyskał przytomność, śmierć
rozpoczęła z nim rozmowę. Mistrz poprosił ją, aby wyjaśniła, dlaczego chce ona
pozbawiać ludzi życia. Śmierć odpowiedziała, że takie postępowanie leży przede
wszystkim w jej naturze, ale główną przyczyną takiego stanu rzeczy są grzechy
ludzkie. Oznajmiła ona, iż kocha się w grzechach ludzi i nigdy żadnego nie
pozostawi bez kary. Karą tą dla ludzi żyjących w grzechu i mających w nim
upodobanie jest właśnie utrata życia doczesnego, po którym nastąpi kara
wieczna. Tutaj Śmierć wymieniła tych, którzy szczególnie zasługują na jej
interwencję. Są nimi księża żyjący w pijaństwie i obżarstwie, niewiasty, które
upodobały sobie swawole i rozpustę, mordercy, okrutnicy, niestateczne panny,
mężatki i wdowy, niesprawiedliwi sędziowie, a także zakonnicy, którzy nie
wypełniają złożonych ślubów lub uciekają z klasztorów, aby zażywać swobody.
Śmierć mówi, że w dniu Sądu Ostatecznego nikt nie ujdzie przed bożą
sprawiedliwością, natomiast ci z ludzi, którzy wiedli na ziemi umartwiony i
bogobojny żywot, a przez to zaskarbili sobie wiele łask w niebie, dostąpią
wiecznej szczęśliwości. Dalej mówi też, że stroje i wszelkie bogactwa ziemskie
nic wówczas nie pomogą, natomiast ci, którzy kochali się w dobrach materialnych
ujrzą, iż ich życie szybko przeminęło, oni zaś nie osiągnęli w nim nic, co
przyniosłoby im korzyść czy też poprawiło byt w życiu przyszłym.
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach