Motto - cytat postawiony
przed tekstem utworu lub jego fragmentu, oświetlający zamysł autora. Jest
kluczem do utworu, a zarazem podkreśla fakt jego związku z określoną tradycją
myślową lub literacką. Na przykład ośmiowiersz z Za kulisami Norwida jako motto Popiołu i diamentu
Andrzejewskiego.
Podobną rolę pełni tytuł.
Romantyczność
Mickiewicz Czucie i wiara silniej
mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko.
Rzeczywistość można poznac przez uczucie, wiarę, cierpienie.
Przeciwstawienie miłości rozumowi. Prawdy martwe poznawane za
pomocśą rozumu prowadzą do świata materialnego. Prawdy żywe prowadzą do poznania tajemnic świata
duchowego.
Moja piosnka (I) C. K. Norwid Pol: Znowu do niego przemówię. Co czytasz, mości Książę?
Hamlet: Słowa, słowa, słowa.
Motto wzięte z Hamleta - Norwid, podobnie jak inni
romantycy, nawiązywał do Szekspira
Poezja leczy ranę, niepowodzenia, czarną nić życia.
Poezja jest ponad życiem.
Poeta tworząc potrzebuje pucharu i _______ . Ma poczucie swojej
wielkosci i podobnie do starożytnych, przygotowuje się do improwizacji.
Wielkość poety i tworzonej przez niego poezji udowadniają
utwory J. Kochanowskiego.
Nie - boska komedia Z. Krasiński Przez ciebie płynie strumień piękności, ale ty nie jesteś
pięknością.
Każdy poeat (z założenia autora) musi być ___________
Bohater jako poeta romantyczny nieustannie przeżywa rozterki
wewętrzne
Poezja doprowadza człowieka do egoizmu i zatracenia
autentycznej miłości będącej jedyną żywą siłą i zarazem siłą twórczą
Poezja romantyczna zabija miłość, gdyż jest zbyt oderwana od
rzeczywistości
Medaliony Z.
Nałkowska Ludzie ludziom zgotowali ten
los
Tytuł pochodzi od medalionów nagrobkowych, zamieszczanych na
grobach portretów ludzi zmarłych. Autorka prezentuje w swoich krótkich
opowiadaniach - relacjach literackie portrety ludzi którzy przeżyli _________
hitleryzm
Wszystkie opisywane wydarzenia to fakty, obrazy z życia
ówczesnych ludzi
Motto to _________ przerażenie, że przedstawione obrazy są
dziełem ludzkim, że są autorem tak strasznej rzeczywistości.
Ludzie jako twórcy wojen, faszyzmu, hitleryzmu, wszelkiego
zła
Ludzie jako najgorski ze zwierząt - zabijający dla
przyjemności
Dżuma A. Camus
Jest rzeczą równie rozsądną okazać jakiś
rodzaj uwięzienia przez innych, jak ukazać coś co istnieje, rzeczywiste przez
coś innego, co nie istnieje. Różne interpretacje tytułu: Dżuma - choroba, zaraza, żywioł przychodzący niewiadomo
kiedy i skąd na ludzkość, symbol zagrożenia ludzkości przez niezależne od niego
siły. Dżuma - wojna (znaczenie przenośne) - jest równie groźna
jak wojna i jest także godziną próby - wyzwala z ludzi takie postawy i
zachowania. Z tym wiąże się także totalitaryzm. Dżuma - jako zło w człowieku
- negatywny pierwiastek, z którym trzeba się
zmagać, zwłaszcza w chwilach zagrożenia. Jest tak samo zaraźliwą chorobą jak
dżuma. Każdy nosi w sobie dżumę, nikt bowiem, nikt na świecie nie jest od
niej wolny.
Do końca musimy być wierni swoim ideałom.
Pojawia się motyw winy i kary, lęk przed karą powoduje nową
bierność, lub czasem dobre występki - a przecież nie o to chodzi. Dobro powinno
być wynikiem miłości.
W obliczu zagrożenia wszelkie ideały i wartości stają się
bezwartościowe.
Popiół i diament Coraz to z ciebie, jako drzazgi smolnej,
wokoło lecą szmaty zapalone; Gorejąc nie wiesz, czy stawasz się wolny, czy to,
co twoje, ma być zatracone? Czy popiół tylko zostanie i zamęt, co idzie w
przepaść z burzą ? - czy zostanie na dnie popiołu gwiaździsty dyjament,
wiekuistego zwycięstwa zaranie. Popiół - symbol czegoś
nietrwałego, ulotnego, świadczy o bezradności i bezsensowności ludzkich
działań Diament - trwałość
Tytuł: motto utworu to pytania o przyszłość Polski, sens
dokonujących się zmian
Wojna wycisnęła negatywne piętno na ludziach, okaleczyła ich
psychikę i stąd pesymistyczna postawa autora.
Bezsensowność walk AK - fałszywe idee, pozbawiają młodych racji
i przyszłości
Obraz rzeczywistości to chaos, zamęt polityczny, społeczny,
___________, nie ma żadnych zasad.
Zwycięstwo sprawiedliwego
komunizmu to konieczność dziejowa.
Maciek zastanawiający się nad słusznością swoich działań -
ginie.
BONUS, Skryba: Krzysiek
Styl perswazyjny, retoryczny
Retoryka - jako sztuka
mówienia ustalona w starożytności. Jej istotą jest perswazja, polega na
pouczeniu, przekonaniu czytelnika o słuszności wypowiedzi, słuszności lub
niesłuszności jakiejś myśli, tezy. W Polsce największy rozkwit przypada na czasy
odrodzenia i humanizmu.
(1) M. Rej Krótka
rozprawa... - ma formę dialogu,
występujące osoby wzajemnie się krytykują - odbicie odwiecznych konfliktów. Na
końcu utworu wypowiedź autora - należy przedstawić cyt., aby się nawrócili ci,
którzy źle postępują, a pozostałym ku przestrodze.
Żywot człowieka poczciwego - jako poeta moralista
utożsamia odbiorcę z bohaterem, wyidealizowanym człowiekiem.
Zamierzone przytoczenia mowy postaci wykazują znajomość pisania
tej płaszczyzny, co upoważnia go do zabrania głosu, wygłoszenia sądu i
upominania.
Przytaczając obrazki, przysłowia, częste synonimy
steruje
odbiorcą i niejako zmusza go do przyjęcia wykładanych racji. Stosuje w tym celu
tzw. egzempla (przykłady z życia znanych ludzi).
Mania cnoty (prawdy, sprawiedliwości, umiarkowania,
roztropności, obyczajowości), która umożliwi człowiekowi wewnętrzną równowagę,
harmonię, życie zgodne z naturą.
(2) Mickiewicz Lilie
Starzec głoszący swe rządy niewiernej niewiaście: najpierw o
niemożności ukarania (dostatecznego) po zabiciu męża, potem co do sposobu
wybrania małżonka. Starzec pełni tu rolę moralizatora, doradcy - który na
przykładzie niewiernej żony, która dopuszcza się zbrodni, ukazuje nam
bezcelowość takiego działania - zawsze spotka nas kara, przestrzega przed tego
rodzaju czynem.
(3) Przedwiośnie Żeromskiego wynikiem rozczarowania pisarza
rzeczywistością i chęcią ukazania drogi dla Polski na przyszłość. Załamanie się
mitu szklanych domów. Poprzez ukazanie rzeczywistości pisarz chce uświadomić
Polakom ich położenie, stan zagrożenia, panujący chaos - obudzić ich tym samym z
otępienia, obojętności, bezładu.
Oskarża bezmyślne i beztroskie ziemiaństwo.
Ostrzega przed rewolucją i komunizmem - jeśli Polacy nie
podejmą działań, to kraj czeka zagłada.
BONUS, Skryba: Krzysiek
Symbolizm, symbol
Symbolizm - jako prąd z lat
80-tych XIXw. (Francja, Wielka Brytania) przejawiający się zastosowaniem
personifikacji lub alegorii, uosobiających pojęcia duszy, śmierci, nirwany.
Twórcy w takiej formie starają się przedstawić niepokój i lęk. Rezygnuje się z
bezpośredniego opisu, odejście od dosłowności.
Symbol - fragment świata
przedstawionego w okresie literackim o dwojakim znaczeniu: (1)-bezposrednio
określone w związku z daną sytuacją fabułową, sceniczną lub liryczną
(2)-bardziej rozbudowany, niejawny, niejednoznaczny.
Znaczenie symbolu nie jest konkurencjonalne - jednorazowe
dla każdego utworu. Dopuszcza się wieloznaczność
i dowolną interpretację czytelnika - jest to zabieg jakby "prowokacyjny".
Symbolem posługiwano się już w starożytności - w I w. po Ch. św. Jan w
Apokalipsie ujął wizją czterech jeźdźców: pierwszy - barwy ognia - symbolizuje wojnę,
śmierć, cierpienie.
Najczęściej symbolu używano w modernizmie - z niego powstał
symbolizm. Symbol był znakiem spełniającym pewne treści, rzeczy:
(1) Jednym z
najznakomitszych przedstawicieli symbolizmu był A. Rimband i jego Statek pijany. Cały wiersz (pisany prozą) stał się symbolem. Rzeka to przestrzeń
życiowa. Statek to sam bohater - autor. Gwałtowna i wolna foka -
gwałtowne lub wolne życie. Zestawione ciepłe kolory symbolizują gorącą, wybuchową
miłość. Lazurowe wody to symbol chmur, bałwanów morskich.
(2) Cykl czterech sonetów Kasprowicza
Krzak dzikiej róży - połączonych
jednym elementem - krzakiem róży.
Pierwszy: krzak róży - symbol zycia; drzewo limby - śmierci
Drugi: Pora dnia (południe) - symbol budzenia się do życia;
znowu symbol życia - róża i śmierci - limba
Trzeci: znowu róża i uosobiona limba Czwarty: j.w
(3) Wesele Wyspiańskiego
Symboliczne przedmioty - złoty róg - nadzieja i walka o
niepodległość Symbol nadziei na lepsze czasy, dorośnięcie narodu do poważnych działań - Chochoł
Stańczyk - głęboka troska o ojczyznę Werynhora - symbol walki prowadzonej przez lud
Czapka z pór - symbol bogactwa
(4) Ludzie bezdomni Żeromskiego.
Dr Judym symbolem utopijnych dążeń do zmiany istniejącego
porządku.
(5) Przedwiośnie Żeromskiego
Szklane domy - symbol marzeń o przyszłej Polsce |