Renty z tytułu niezdolności do pracy
Udział tych rent w portfelu emerytalno – rentowym stanowi 37,6%.
W grupie rent z tytułu niezdolności do pracy znajdują się renty inwalidzkie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje w przypadku, o ile lekarz orzecznik uzna, że ubezpieczony jest niezdolny do pracy i o ile posiada on co najmniej 5 lat ubezpieczenia (okresów składkowych i nieskładkowych). Jeśli niezdolność do pracy powstała w wieku poniżej 30 lat, okresy te są odpowiednio krótsze – wynoszą od 1 roku do 4 lat. Spełniony musi być ponadto warunek, że niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia lub zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.
Renta może mieć charakter stały, o ile niezdolność do pracy jest trwała, i okresowy jeśli zostaje ona przyzna na okres wskazany w decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Renta dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy obliczana jest jak emerytura w starym systemie.
24% kwoty bazowej + 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych + 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych.
Kwota bazowa – przeciętne wynagrodzenie pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne.
Renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy wynosi 75% renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli całkowitej niezdolności do pracy towarzyszy również całkowita niezdolność do samodzielnej egzystencji, do renty przysługuje dodatek pielęgnacyjny.
Prezes Rady Ministrów w szczególnie uzasadnionych przypadkach może przyznać emeryturę lub rentę na warunkach i w wysokości innej niż określone w ustawie.
Ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą – ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek – podjąć pracy lub objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nie przekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.
Emerytury i renty są waloryzowane w celu zachowania co najmniej ich realnej wartości w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Jeżeli prognozowany wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych na dany rok jest wyższy od 110%, emerytury i renty waloryzuje się dwa razy w roku – od 1 marca i od 1 września. Jeżeli wskaźnik ten jest niższy od 110%, emerytury i renty waloryzowane są raz w roku – od 1 czerwca.
Adam Mickiewicz "Dziady część III"