Renesans wyrazem indywidualizmu człowieka- charakterystyka epoki.
Renesans czyli odrodzenia w Europie to okres przypominający nam wieki XIV , XV i XVI . Kolebką renesansu są Włochy . Zaczątki rozwoju w Italii pojawiają się w drugiej połowie XIV wieku . Pełen rozkwit odrodzenia przypada tam na wiek XV . Jego schyłek datuje się na pierwszą połowę XVI wieku .
Renesans
Jest prądem obejmującym sumę objawów , nowożytnych przemian w różnych dziedzinach życia ideologii i sztuki . Następuje spotęgowanie twórczości na wszystkich polach szczególnie na polu architektury , rzeźby i malarstwa .
Pojawia się nowy pogląd na świat i nowe ustosunkowanie do źródeł kultury . Nowe oblicze społeczne otrzymuje kultura , gdy miejsce kościelnego i rycerskiego ducha zajmuje inicjatywa ogólnego mieszczaństwa ( Florencja , Niderlandy ) i świecki przepych dworów ( wśród których zresztą góruje przez pewien czas dwór papieski ) . Gwałtowny rozwój miast włoskich spowodowany był ożywieniem handlowym ze Wschodem w czasie wypraw krzyżowych rozwijało się rzemiosło i przemysł . powstaje nowa klasa mieszczaństwa , która chce żyć dostatnie , a nawet rozpustnie . Wśród społeczeństwa istnieje gwałtowny prąd od wiary do wiedzy – rozwój wyższych uczelni , chęć poznawania świata , liczne odkrycia geograficzne . W 1543 roku Mikołaj Kopernik opublikował dzieło o teorii chelicentrycznej . we Włoszech działa humanista Leonardo da Vinci ( malarstwo , technika ) .
Nowy pogląd na świat polegał na umiłowaniu piękna i radości życia , na ukształtowanie nowego ideału człowieka . Miejsce średniowiecznego hasła Bóg i niebo zajmuje zupełnie inne “ świat i piękno słowa ” . Odrodzenie w Polsce przypada na wiek XVI podobnie jak w innych krajach Europy . Znamiona przemian kulturowych pojawiają się u nas już w drugiej połowie XV wieku . Najbardziej rozkwita renesans polski za czasów Zygmunta Augusta i Stefana Batorego . Nazywamy ten okres złotym wiekiem kultury i literatury . Twierdzi się , że zaczął się on w roku 1543 wydaniem “ Krótkiej rozprawy ” przez Mikołaja Reja , a zakończył w 1584 roku to jest z datą śmierci Jana Kochanowskiego . Ostatnie lata XVI i początek XVII wieku ( 1620 rok to zmierzch tej epoki ) . W bogatej panoramie życia kulturowego epoki , na szczególne wyodrębnienie zasługuje humanizm i reformacja . Odrzucono teocentryzm głoszony przez kościół i wprowadzono antropocentryzm . Humanizm ( Homo – człowiek ) to kierunek życia umysłowego , który koncentrował się na sprawach człowieka . jako dewizę przyjęto powiedzenie rzymskiego poety Terencjusza ( 190 – 159 rok p.n.e. ) “ Człowiekiem jestem i nic mi co ludzkie obce mi nie jest ” .
Reformacja będąca wielkim ruchem religijnym wyrastającym z ówczesnych konfliktów atakowała głównie ostoję feudalizmu – kościół katolicki , w swoim bojowym okresie była sojuszniczką humanizmu i renesansu , ponieważ podważała władzę największego autorytetu średniowiecza . Odrodzenie charakteryzowało się też nawrotem do kultury starożytnej – Grecja , Rzym . W odmienny sposób spoglądano na wytwory tej kultury w starożytnej literaturze i sztuce szukano wzorów postępowania .
Leonardo da Vinci ( 1454 – 1519 )
Włoski malarz , architekt , rzeźbiarz , teoretyk , technik , badacz przygód i filozof , jeden z największych autorytetów renesansy . Obrazy i freski religijne oraz portrety o harmonijnej kompozycji i proporcjach , łagodnym światłocieniu : Dama z łasicą , Madonna w śród skał , Ostatnia wieczerza , Mona Lisa ; wynalazki techniczne i naukowe .
W 1467 roku Leonardo został uczniem w pracowni florenckiego malarza Andrei del Verrochia ( 1435 – 1488 ) . Podobno mistrz przestał malować , kiedy odkrył , że uczeń przewyższa go talentem ! Leonardo najwięcej nauczył się obserwując i poznając otaczający go świat . Przyglądał się ludziom na ulicach i szkicował ich twarze . Obserwował wody rzeki Arno i porównywał je z płynącymi po niebie chmurami .
Leonardo utrwalał na rysunkach wyniki swoich odkryć i obserwacji . Przed namalowaniem obrazu planował i rysował całą kompozycję zwracając uwagę nawet na ton malowania . Rysowanie był najlepszym sposobem robienia notatek . Leonardo w licznych szkicownikach pozostawił różne zapiski i rysunki – od projektów machin wojennych po układ mięśni konia ( pracodawcami byli książęta i przedstawiciele europejskich rodów królewskich , którzy często zamawiali projekty nowego rodzaju uzbrojenia ) .
Studiował anatomię , aby zrozumieć , w jaki sposób porusza się ciało ludzkie . potrafił dokładnie narysować to , na co patrzył , ale wykonywał taż rysunki z wyobraźni . Zręcznymi pociągnięciami pędzla umiał wiernie odtworzyć na płótnie zarówno odległy krajobraz jak i łagodnie uśmiechniętą ludzką twarz . Uważał , że światło i cienie mogą się na obrazie bez wyraźnego rozgraniczenia jak dym czy mgła .
W 1911 roku Mona Lisa ( Lisa gherardini , żona medyka del Giocando – portret z 1503 roku ) został skradziony z paryskiego Luwru . sprawcą okazał się były pracownik tego muzeum , który pod płaszczem wyniósł obraz . Chciał go sprzedać we Florencji antykwariuszowi , który zawiadomił policję . Złodziej tłumaczył się , że chciał , aby obraz powrócił do swojej ojczyzny . skazano go na rok więzienia .
Dante Alighieri ( 1265 – 1321 )
Najwybitniejszy poeta włoski , brał udział w życiu politycznym Florencji , główne dzieło “ Boska Komedia ” – uczony poemat oparty na całym dorobku myśli i sztuki średniowiecznej , uznany za jedno z najwybitniejszych osiągnięć poetyckich .
Francesko Petrarka ( 1304 – 1374 )
Poeta włoski otwierający okres humanizmu europejskiego , arcydzieło literatury świata II conzoniere ( pieśń ) zbiór liryków głównie sonetów , opiewających idealną miłość Petrarka do Laury , w języku łacińskim między innymi pisma polemiczne , poemat epicki .
Rafael – właściwie Rafaelo Santi ( 1483 – 1520 )
Włoski malarz , jeden z największych artystów epoki renesansu , obrazy religijne , a zwłaszcza Madonny ( Piękna ogrodniczka , Madonna Sykstyńska ) , portrety ( Leon X z kardynałem ) , freski ( w Stanzach i Loggiach watykańskich , kierował budową bazyliki świętego Piotra w Rzymie ) , styl pełen harmonii i klasy , piękna , wielki wpływ na sztukę europejską .
Papież Juliusz II był mecenasem umiejącym dostrzec rodzący się talent . Gdy usłyszał o młodym malarzu z miasta Urbino , Rafaelu zlecił mu wykonanie malowideł w swych prywatnych pokojach w Watykanie .
Michał Anioł – właściwie Michelangelo Buonrroti ( 1475 – 1564 )
Urodził się w Capresie , we włoskiej prowincji Taskani . Mając kilka tygodni rodzina razem z nim przeniosła się do Florencji . Od młodości miał ambicje artystyczne i po skączeniu szkoły posłany został do pracowni rzeźbiarza Bertoldo di Giovaniego w 1489 roku.
Michał Anioł jest jednym z największych artystów jacy kiedykolwiek żyli , jego twórczość obejmowała malarstwo , architekturę , rzeźbę . do największych jego arcydzieł można zaliczyć :
Pieta 1497 – 150
Dawid 1501 – 1504
Święta Rodzina 1503 – 1504
Kaplica Sykstyńska 1508 – 1511
Sąd ostateczny 1536 – 1541
Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach