etymologia - znaczenie wyrazów, źródło słów
- znaczenie etymologiczne,
- znaczenie realne
Pojęcia biblijne:
raj, Eden
- cudowny ogród, pełen roślin i zwierząt, w którym żyli Adami Ewa, dopóki nie popełnili grzechu,
- wymarzone miejsce, kraina szczęścia, rozkoszy, "czuję się jak w raju" - jest mi dobrze, jestem szczęśliwy
judasz
- imię jednego z apostołów Jezusa, który za cenę trzydziestu srebrników wydał nauczyciela
- człowiek obłudny i fałszywy, zdrajca
Sodoma i Gomora
- miasta, które zniszczył Bóg, ponieważ nie znalazło się w nich nawet dziesięciu sprawiedliwych
- zamieszanie, awantura; miejsce rozpusty
Samarytanin
- człowiek, który opatrzył rany i otoczył opieką swego wroga - Żyda, pobitego przez zbójców i pozostawionego na drodze
- człowiek miłosierny, litościwy
Goliat
- Filistyn, potężny i silny człowieka, postrach Izraelitów. Dawid zabił go kamieniem z procy
- dobrze zbudowany, potężny, bardzo silny człowiek
hiobowy
- Hiob - człowiek, którego Bóg wystawił na próbę, zsyłając na niego cierpienia i choroby
- pełen bólu i cierpienia, przerażający, okropny
strój Adama, strój Ewy
- Adam i Ewa przed popełnieniem grzechu chodzili nadzy po raju
- "być w stroju Adama, Ewy" - być nagim
koniec świata
- moment, w którym Jezus zstąpi na Ziemię
- zamieszanie, bałagan; okrzyk wyrażający zdziwienie; "do końca świata" - bardzo długo
zakazany owoc
- abłko z drzewa wiadomości dobrego i złego, którego nie wolno było zerwać Adamowi i Ewie
- rzecz niedozwolona i dlatego pociągająca, pożądana
Ziemia Obiecana
- Kanaan - cel czterdziestoletniej wędrówki Żydów przez pustynię, ziemia, którą obiecał im Jahwe
- miejcse wydające się rajem na ziemi, mające zapewnić dobrobyt i szczęście
egipskie ciemności
- ciemność była jedną z plag zesłanych przez Boga na Egipt za to, że faraon nie chciał uwolnić Izraelitów
- nieprzeniknione ciemności
Herod-baba
- Herod - władca Judei, który kazał wymordować wszystkich chłopców w wieku niemowlęcym, aby wśród nich zabić Jezusa
- kobieta złośliwa, brutalna, skłonna do kłótni; kobieta o potężnej budowie ciała
rzeź niewiniątek
- zbiorowy mord dokonany na niemowlętach płci męskiej, z rozkazu Heroda
- egzamin, sprawdzian,
którego większość uczestników nie zdaje
Wieża Babel
- wieża, którą ludzie zbudowali, aby dostać się do nieba, zrównać się z Bogiem. Karą za zbudowanie tej wieży bylo przemieszanie języków i rozproszenie ludzi po całej ziemi.
- zbiorowisko ludzi mówiących różnymi językami; zamęt, bezład, różnorodność poglądów, zdań
wdowi grosz
- pieniądze, które złożyła biedna wdowa w ofierze. Były to jej ostatnie pieniądze (a do pierwszego daleko...)
- niewielka suma, płynąca z serca, złożona na jakiś cel kosztem wyrzeczeń, przez ludzi niezamożnych
manna z nieba
- cudowny pokarm, zsyłany przez Boga Izraelitom podczas ich wędrówki przez pustynię
- o czymś, co przychodzi bardzo łatwo, bez wysiłku
krzyż pański
- krzyż, który niósł Jezus na Golgotę i na którym umarł
- "mieć z kimś krzyż pański" - mieć z kimś kłopot, zmartwienie
umywać ręce
- Piłat, nie chcąc ponosię odpowiedzialności za śmierć Jezusa, prosi o wodę i na oczach tłumu umywa ręce, ze słowami "Nie jestem winny krwi tego sprawiedliwego. To wasza rzecz ." (Mt. 27;24)
- usuwać się od czegoś, nie chcąc brać na siebie odpowiedzialności
stanąć jak słup soli
- żona Lota, mimo ostrzeżeń, spojrzała na niszczone miasta Sodomę i Gomorę i z przerażenia zamieniła się w słup soli
- znieruchomieć z wielkiego zdumienia
grzmieć jak trąba jerychońska
- trąby jerychońskie - trąby, od dźwięku których zniszczone zostało miasto Jerycho
- wydawać z siebie głośne dźwięki, mówić donośnym głosem
przejść przez ucho igielne
- Jezus mówił: "Prędzej wielbłąd przejdzie przez ucho igielne, niż człowiek bogaty wejdzie do Królestwa Niebieskiego" (Ucho Igielne to wąska i niska brama prowadząca do Jerozolimy)
- dokonać rzeczy niemożliwej
Pojęcia mitologiczne:
puszka Pandory
- puszka, zawierająca wszystkie nieszczęścia ludzkie, dana przez Zeusa Pandorze. Pandora przez ciekawość otworzyła ją i wypuściła na świat zło
- źródło nieszczęść, zła, kłopotów; wszelkie nieszczęścia
pięta Achillesa
- Achilles - syn człowieka i bogini Tetydy. Matka, chcąc zapewnić mu nieśmiertelność, wykąpała go w wodach Styksu. Dzięki temu jego ciało stało się odporne na ciosy - oprócz piąty, za którą był trzymany. Podczas wojny trojańskiej Parys ugodził go w piętę i zabił.
- czyjaś słaba strona, dziedzina, w której ktoś nie jest mocny
koń trojański
- Grecy, nie mogąc zdobyć Troi w bezpośredniej walce, użyli podstępu - zbudowali drewnianego konia, we wnątrzu którego ukryli dziesięciu wojowników. Koń został wprowadzony do miasta. W nocy Grecy wyszliz brzucha konia i otworzyli bramy miasta, wpuszczając resztę żołnierzy. Troja została zdobyta.
- podstęp
narcyz
- młodzieniec wielkiej urody, niewrażliwy i egoistyczny, zakochany w sobie. Bogowie ukarali go, zamieniając w kwiat.
- 2. człowiek przekonany o własnej wartości, piękności, zachwycony sobą, zakochany w sobie
syzyfowa praca
- Syzyf, król grecki, ukarany przez bogów, miał wtoczyć na szczyt wysokiej góry głaz, który jednak ciągle się staczał, tak że Syzyf musiał zaczynać swą pracę od nowa
- praca ciężka, bezcelowa, nie mająca końca, z góry skazana na niepowodzenie.
ambrozja
- pokarm bogów, który miał magiczną moc - czynił bogów odpornymi na zranienia, a ludziom przyjętym w szeregi herosów zapewniał wieczną młodość, szczęście i nieśmiertelność.
- bardzo smaczna potrawa, przysmak, specjał, smakołyk
stajnia Augiasza
- stajnia króla Elidy, w której było trzy tysięce wołów, nie czyszczona przez trzydzieści lat. Oczyszczenie jej stanowiło jedną z prac zleconych Heraklesowi przez Eurysteusa.
- wielki nieporządek, nagromadzenie zanieczyszczeń, zaniedbań, błędów wymagających usunięcia.
nić Ariadny
- nić ofiarowana Tezeuszowi przez Ariadnę. Pozwoliła ona znaleźć Tezeuszowi drogę w Labiryncie i zabić Minotaura
- coś, co pozwala dotrzeć do celu, sposób na rozwiązanie problemu, wyjścia z kłopotu
złote runo
- cudowna skóra barania ze złotą wełną, strzeżona przez smoka, po którą wyprawili się Argonauci
- bogactwo, majątek
pod egidą
- egida - tarcza pokryta skórą kozy, wykonana przez Hefajstosa, atrybut Zeusa i Ateny,
- pod egidą (czyjąś) - pod opieką, protektoratem, patronatem, przewodnictwem
strzała Amora
- Amor - syn Afrodyty i Adonusa, przedstawiany jako chłopiec ze skzrydłami u ramion, rozdzielający strzały miłości i nienawiści
- "zostać trafionym strzałą Amora" - zakochać się nagle, niespodziewanie
róg Amaltei
- Amalteja - imię kozy, która żywiła Zeusa, gdy zaopiekowały się nim nimfy z góry Ida. Mały Zeus odznaczał się wielką siłą - pewnego dnia ułamał kozie róg. Ofiarował go nimfom, z obietnicą, że będzie się napełniał tym, czym sobie zażyczą.
- symbol bogactwa, niewyczerpalnych zasobów
Najczęściej czytane
Adam Mickiewicz "Dziady część III"Mit grecki - pojęcie i podział
Biblia
Literatura parenetyczna; ideał rycerza i władcy, ascety - świętego, oraz kochanka
Quo Vadis
"Treny" J. Kochanowskiego
Topos śmierci w kulturze i sztuce średniowiecza
Adam Mickiewicz „Dziady” cz. II, IV, I
Molier "Świętoszek" - charakterystyka Tartuffe'a
Filozofowie greccy.
Barok - literackie i ideowe wyznanie epoki
Henryk Sienkiewicz „Potop”
Barok - charakterystyka epoki.
„Pan Tadeusz” czyli Ostatni zajazd na Litwie...
Filozofia starożytnej Grecji i Rzymu
Wizja Boga, świata i człowieka...
Prometeizm i mesjanizm w "Dziadach części III" Adama Mickiewicza
Wybrane mity greckie, ich sens oraz ponadczasowy charakter
"Świętoszek” Molier’a – charakterystyka postaci
Porównaj dwie wybrane relacje literackie z życia w obozach